Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

Κατὰ Φιλίππου γ΄ (9) (56-62)

[56] Ἦσαν ἐν Ὀλύνθῳ τῶν ἐν τοῖς πράγμασιν τινὲς μὲν Φιλίππου καὶ πάνθ᾽ ὑπηρετοῦντες ἐκείνῳ, τινὲς δὲ τοῦ βελτίστου καὶ ὅπως μὴ δουλεύσουσιν οἱ πολῖται πράττοντες. πότεροι δὴ τὴν πατρίδ᾽ ἐξώλεσαν; ἢ πότεροι τοὺς ἱππέας προὔδοσαν, ὧν προδοθέντων Ὄλυνθος ἀπώλετο; οἱ τὰ Φιλίππου φρονοῦντες, καὶ ὅτ᾽ ἦν ἡ πόλις τοὺς τὰ βέλτιστα λέγοντας συκοφαντοῦντες καὶ διαβάλλοντες οὕτως, ὥστε τόν γ᾽ Ἀπολλωνίδην καὶ ἐκβαλεῖν ὁ δῆμος ὁ τῶν Ὀλυνθίων ἐπείσθη.
[57] Οὐ τοίνυν παρὰ τούτοις μόνον τὸ ἔθος τοῦτο πάντα κάκ᾽ εἰργάσατο, ἄλλοθι δ᾽ οὐδαμοῦ· ἀλλ᾽ ἐν Ἐρετρίᾳ, ἐπειδὴ ἀπαλλαγέντος Πλουτάρχου καὶ τῶν ξένων ὁ δῆμος εἶχε τὴν πόλιν καὶ τὸν Πορθμόν, οἱ μὲν ἐφ᾽ ὑμᾶς ἦγον τὰ πράγματα, οἱ δ᾽ ἐπὶ Φίλιππον. ἀκούοντες δὲ τούτων τὰ πολλά, μᾶλλον δὲ τὰ πάνθ᾽ οἱ ταλαίπωροι καὶ δυστυχεῖς Ἐρετριεῖς, τελευτῶντες ἐπείσθησαν τοὺς ὑπὲρ αὑτῶν λέγοντας ἐκβαλεῖν. [58] καὶ γάρ τοι πέμψας Ἱππόνικον ὁ σύμμαχος αὐτοῖς Φίλιππος καὶ ξένους χιλίους, τὰ τείχη περιεῖλε τοῦ Πορθμοῦ καὶ τρεῖς κατέστησε τυράννους, Ἵππαρχον, Αὐτομέδοντα, Κλείταρχον· καὶ μετὰ ταῦτ᾽ ἐξελήλακεν ἐκ τῆς χώρας δὶς ἤδη βουλομένους σῴζεσθαι, τότε μὲν πέμψας τοὺς μετ᾽ Εὐρυλόχου ξένους, πάλιν δὲ τοὺς μετὰ Παρμενίωνος.
[59] Καὶ τί δεῖ τὰ πολλὰ λέγειν; ἀλλ᾽ ἐν Ὠρεῷ Φιλιστίδης μὲν ἔπραττε Φιλίππῳ καὶ Μένιππος καὶ Σωκράτης καὶ Θόας καὶ Ἀγαπαῖος, οἵπερ νῦν ἔχουσι τὴν πόλιν (καὶ ταῦτ᾽ ᾔδεσαν ἅπαντες), Εὐφραῖος δέ τις ἄνθρωπος καὶ παρ᾽ ἡμῖν ποτ᾽ ἐνθάδ᾽ οἰκήσας, ὅπως ἐλεύθεροι καὶ μηδενὸς δοῦλοι ἔσονται. [60] οὗτος τὰ μὲν ἄλλ᾽ ὡς ὑβρίζετο καὶ προυπηλακίζεθ᾽ ὑπὸ τοῦ δήμου, πόλλ᾽ ἂν εἴη λέγειν· ἐνιαυτῷ δὲ πρότερον τῆς ἁλώσεως ἐνέδειξεν ὡς προδότην τὸν Φιλιστίδην καὶ τοὺς μετ᾽ αὐτοῦ, αἰσθόμενος ἃ πράττουσιν. συστραφέντες δ᾽ ἄνθρωποι πολλοὶ καὶ χορηγὸν ἔχοντες Φίλιππον καὶ πρυτανευόμενοι ἀπάγουσι τὸν Εὐφραῖον εἰς τὸ δεσμωτήριον, ὡς συνταράττοντα τὴν πόλιν. [61] ὁρῶν δὲ ταῦθ᾽ ὁ δῆμος ὁ τῶν Ὠρειτῶν, ἀντὶ τοῦ τῷ μὲν βοηθεῖν, τοὺς δ᾽ ἀποτυμπανίσαι, τοῖς μὲν οὐκ ὠργίζετο, τὸν δ᾽ ἐπιτήδειον ταῦτα παθεῖν ἔφη καὶ ἐπέχαιρεν. μετὰ ταῦθ᾽ οἱ μὲν ἐπ᾽ ἐξουσίας ὁπόσης ἐβούλοντ᾽ ἔπραττον ὅπως ἡ πόλις ληφθήσεται, καὶ κατεσκευάζοντο τὴν πρᾶξιν· τῶν δὲ πολλῶν εἴ τις αἴσθοιτο, ἐσίγα καὶ κατεπέπληκτο, τὸν Εὐφραῖον οἷ᾽ ἔπαθεν μεμνημένοι. οὕτω δ᾽ ἀθλίως διέκειντο, ὥστ᾽ οὐ πρότερον ἐτόλμησεν οὐδεὶς τοιούτου κακοῦ προσιόντος ῥῆξαι φωνήν, πρὶν διασκευασάμενοι πρὸς τὰ τείχη προσῇσαν οἱ πολέμιοι· τηνικαῦτα δ᾽ οἱ μὲν ἠμύνοντο, οἱ δὲ προὐδίδοσαν. [62] τῆς πόλεως δ᾽ οὕτως ἁλούσης αἰσχρῶς καὶ κακῶς οἱ μὲν ἄρχουσι καὶ τυραννοῦσι, τοὺς τότε σῴζοντας ἑαυτοὺς καὶ τὸν Εὐφραῖον ἑτοίμους ὁτιοῦν ποιεῖν ὄντας τοὺς μὲν ἐκβαλόντες, τοὺς δ᾽ ἀποκτείναντες, ὁ δ᾽ Εὐφραῖος ἐκεῖνος ἀπέσφαξεν ἑαυτόν, ἔργῳ μαρτυρήσας ὅτι καὶ δικαίως καὶ καθαρῶς ὑπὲρ τῶν πολιτῶν ἀνθειστήκει Φιλίππῳ.

[56] Κάποιοι από τους πολιτικούς στην Όλυνθο ήταν όργανα του Φιλίππου, που υπηρετούσαν εκείνον σε όλα, ενώ υπήρχαν και κάποιοι άλλοι που υπηρετούσαν το συμφέρον της πόλης και που ενεργούσαν με τρόπο ώστε να μην υποδουλωθούν οι συμπολίτες τους. Ποιοι από τους δύο οδήγησαν την πατρίδα τους στον όλεθρο; Ποιοι πρόδωσαν τους ιππείς, μετά την προδοσία των οποίων χάθηκε η Όλυνθος; Οι Φιλιππίζοντες, εκείνοι που, όταν υπήρχε η πόλη, συκοφαντούσαν τους ρήτορες που έδιναν τις καλύτερες συμβουλές διαβάλλοντάς τους κατά τέτοιον τρόπο, ώστε έπεισαν τους Ολύνθιους δημοκρατικούς ακόμη και να εξορίσουν τον Απολλωνίδη.
[57] Η συνήθεια (: νοοτροπία) αυτή δεν προκάλεσε όλα τα κακά μόνο στους Ολυνθίους και πουθενά αλλού· αλλά και στην Ερέτρια, όταν ο λαός απαλλαγμένος από τον Πλούταρχο και τους μισθοφόρους του κρατούσε υπό τον έλεγχό του την πόλη και τον Πορθμό, άλλοι από αυτούς έσπρωχναν τα πράγματα προς εσάς, άλλοι προς τον Φίλιππο. Ακούοντας τους δεύτερους τις περισσότερες ή μάλλον όλες τις φορές οι ταλαίπωροι και δυστυχείς Ερετριείς, πείσθηκαν τελικά να εξορίσουν αυτούς που υπερασπίζονταν τα συμφέροντά τους. [58] Πράγματι, ο σύμμαχός τους Φίλιππος, αφού έστειλε τον Ιππόνικο και χίλιους μισθοφόρους, γκρέμισε ολόγυρα τα τείχη του Πορθμού και εγκατέστησε τρεις τυράννους, τον Ίππαρχο, τον Αυτομέδοντα και τον Κλείταρχο. Και όταν ύστερα από αυτά θέλησαν δύο φορές να σωθούν, και τις δυο τους έδιωξε από τη χώρα τους, την πρώτη φορά στέλνοντας τον Ευρύλοχο με τους μισθοφόρους του, τη δεύτερη τον Παρμενίωνα με τους δικούς του μισθοφόρους.
[59] Και τι χρειάζεται να αναφέρω τις περισσότερες περιπτώσεις; Στους Ωρεούς εργαζόταν για τον Φίλιππο ο Φιλιστίδης και μαζί του ο Μένιππος, ο Σωκράτης, ο Θόας και ο Αγαπαίος, οι ίδιοι που και σήμερα έχουν υπό τον έλεγχό τους την πόλη (και αυτά τα γνωρίζουν καλά όλοι)· αλλά κάποιος Ευφραίος, που έζησε κάποτε εδώ σε μας, φρόντιζε πώς οι συμπολίτες του θα είναι ελεύθεροι και δεν θα γίνουν δούλοι κανενός. [60] Πολλά θα μπορούσα να αναφέρω γενικά για το πώς εξευτελιζόταν και προπηλακιζόταν ο άνθρωπος αυτός από τον λαό. Έναν χρόνο πριν από την άλωση της πόλης, όταν ο Ευφραίος ανακάλυψε τις ενέργειές τους, κατάγγειλε ως προδότες τον Φιλιστίδη και την κλίκα του. Τότε συνωμότησαν πολλοί εναντίον του και χρηματοδοτούμενοι από τον Φίλιππο και κατευθυνόμενοι από εκείνον έστειλαν τον Ευφραίο στη φυλακή με την κατηγορία ότι δημιουργεί αναταραχή στην πόλη. [61] Ενώ όμως έβλεπε αυτά ο λαός των Ωρειτών, αντί να βοηθήσει εκείνον και να κάνει αυτούς τύμπανο από το ξύλο, εναντίον αυτών βέβαια δεν οργιζόταν, για τον Ευφραίο όμως έλεγε ότι του άξιζε να πάθει αυτά και επέχαιρε. Ύστερα από αυτά σχεδίαζαν με όλη τους την άνεση πώς θα καταληφθεί η πόλη, και έβαζαν σε ενέργεια την πραγματοποίηση του σχεδίου τους· και αν κάποιος από τον πολύν λαό αντιλαμβανόταν αυτά, σώπαινε από την τρομάρα του, αναλογιζόμενος τον Ευφραίο και τα παθήματά του. Σε τόσο άθλια θέση βρίσκονταν, ώστε, ενώ πλησίαζε ένα τέτοιο κακό, κανένας δεν τόλμησε προηγουμένως να βγάλει άχνα, μέχρι που οι εχθροί τελείωσαν τις προετοιμασίες τους και πλησίασαν στα τείχη της πόλης. Τότε άλλοι προσπαθούσαν να τους αποκρούσουν, άλλοι να παραδώσουν την πόλη στους εχθρούς. [62] Και μετά την τόσο επαίσχυντη και ταπεινωτική άλωση της πόλης, οι τελευταίοι είναι άρχοντες και τύραννοί της, εκείνους όμως που γλίτωσαν τότε και που ήταν διατεθειμένοι να κάνουν οτιδήποτε σε βάρος του Ευφραίου, άλλους εξόρισαν και άλλους σκότωσαν· αλλά ο γνωστός Ευφραίος αυτοκτόνησε αποδεικνύοντας έμπρακτα ότι δικαίως και ανιδιοτελώς υπέρ των συμπολιτών του είχε αντισταθεί στον Φίλιππο.