ΠΙΣΤΕΙΣ (§§ 47-75)
[47] Υπάρχει λοιπόν ένα αφελές επιχείρημα εκ μέρους αυτών που θέλουν να καθησυχάσουν την πόλη, ότι τάχα ο Φίλιππος δεν είναι ακόμη ό,τι ήταν κάποτε οι Λακεδαιμόνιοι που κυριαρχούσαν σε κάθε θάλασσα και στεριά, είχαν σύμμαχο τον Βασιλιά των Περσών και τίποτε δεν μπορούσε να τους αντισταθεί· ωστόσο, η πόλη μας αντιμετώπισε και εκείνους και δεν υποτάχθηκε. Αλλ᾽ ενώ όλα σχεδόν έχουν σημειώσει μεγάλη πρόοδο και τα τωρινά δεν είναι καθόλου όμοια με τα περασμένα, η γνώμη μου είναι ότι τίποτε δεν έχει αλλάξει και δεν έχει εξελιχθεί περισσότερο από την τέχνη του πολέμου. [48] Κατά πρώτον πληροφορούμαι ότι τότε οι Λακεδαιμόνιοι και όλοι οι άλλοι, μετά την εισβολή και ερήμωση της χώρας του αντιπάλου με βαριά οπλισμένους στρατιώτες και επιστρατευμένους πολίτες για τέσσερις ή πέντε μήνες —την καλοκαιρινή περίοδο— θα επέστρεφαν πάλι στην έδρα τους. Ήταν τόσο πιστοί στα παλαιά ήθη ή μάλλον είχαν τέτοιο πολιτικό ήθος, ώστε τίποτε να μην επιδιώκουν να αποχτήσουν με χρήματα από κανέναν, αλλά να διεξάγουν πόλεμο με τίμια τρόπον τινά και φανερά μέσα. [49] Σήμερα όμως βλέπετε ότι τις περισσότερες καταστροφές τις έχουν προκαλέσει χωρίς αμφιβολία οι προδότες και ότι τίποτε δεν πετυχαίνεται με συγκροτημένο στρατό ούτε με μάχη. Από την άλλη ακούτε ότι ο Φίλιππος προχωρεί όπου θέλει, όχι επειδή οδηγεί τη γνωστή φάλαγγα των οπλιτών, αλλά ελαφρά οπλισμένους, ιππείς, τοξότες, μισθοφόρους· τέτοια είναι η συγκρότηση του στρατού του. [50] Και όταν στηριζόμενος στις δυνάμεις αυτές επιτεθεί σε κάποιους που αντιμετωπίζουν εσωτερικές διαμάχες και από δυσπιστία κανένας δεν βγαίνει να υπερασπισθεί τη χώρα του, τότε στήνει τις πολεμικές μηχανές και πολιορκεί την πόλη τους. Δεν μιλώ για καλοκαίρι και χειμώνα, που δεν έχουν γι᾽ αυτόν καμιά διαφορά, ούτε και υπάρχει εποχή του έτους ακατάλληλη, ώστε να σταματά στη διάρκεια αυτής τις πολεμικές επιχειρήσεις. [51] Επειδή λοιπόν όλοι τα ξέρετε καλά αυτά και τα σκέφτεστε, δεν πρέπει να πλησιάσει ο πόλεμος στη χώρα σας· ούτε προσκολλημένοι στην απλή στρατηγική του τότε προς τους Λακεδαιμονίους πολέμου να φτάσετε στην καταστροφή, αλλά από πολύ πιο πριν να φροντίσετε για την ασφάλειά σας με την πολιτική και τις πολεμικές προετοιμασίες, προσέχοντας να μην βγει από τη χώρα του, και να μην πολεμήσετε μαζί του σε αγώνα σώμα προς σώμα. [52] Γιατί, όσον αφορά γενικά τον πόλεμο, αν βέβαια, Αθηναίοι, είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε όσα πρέπει, έχουμε πολλά φυσικά πλεονεκτήματα, όπως είναι η διαμόρφωση του εδάφους της χώρας εκείνου, ένα μεγάλο μέρος της οποίας είναι δυνατό να λεηλατήσουμε και να ερημώσουμε, και άλλα πάρα πολλά· αλλά για αγώνα κατά μέτωπο, εκείνος είναι καλύτερα ασκημένος από μας.
[53] Αλλά δεν ωφελεί να γνωρίζετε μόνο αυτά ούτε και να αντιμετωπίζετε εκείνον με πολεμικές επιχειρήσεις, αλλά ακόμη πρέπει τόσο από υπολογισμό όσο και ως ζήτημα αρχής να μισείτε αυτούς που μιλούν ενώπιόν σας υπερασπίζοντας τα συμφέροντα εκείνου, λαμβάνοντας υπόψη σας ότι δεν μπορείτε να νικήσετε τους εχθρούς της πόλης, προτού τιμωρήσετε αυτούς που μέσα στην ίδια μας την πόλη υπηρετούν τα συμφέροντα εκείνων. [54] Αυτό, μα τον Δία και τους άλλους θεούς, δεν θα μπορέσετε να το πετύχετε ποτέ· αντίθετα, έχετε φτάσει σε τέτοιο σημείο ανοησίας ή παράνοιας ή δεν ξέρω τι άλλο να πω (γιατί πολλές φορές μπαίνει μέσα μου αυτός ο φόβος, μήπως δηλαδή κάποιος θεός κινεί τα πράγματα) ώστε, για να ακούτε λοιδορίες, λόγους γεμάτους φθόνο, σκώμματα, ή για οποιονδήποτε άλλον λόγο, ζητάτε να μιλήσουν άνθρωποι πληρωμένοι, μερικοί από τους οποίους ούτε καν θα αρνιούνταν ότι είναι τέτοιοι, και γελάτε, αν από κάποιους λοιδορηθούν. [55] Και δεν είναι αυτό το τόσο φοβερό, αν και όντως είναι φοβερό· αλλά έχετε επιτρέψει σ᾽ αυτούς να πολιτεύονται με περισσότερη ασφάλεια παρά σ᾽ εκείνους που μιλούν υπέρ των συμφερόντων σας. Προσέξτε όμως πόσες συμφορές έχει προκαλέσει το να θέλετε να ακούτε τέτοιους ρήτορες. Θα αναφέρω γεγονότα που όλοι σίγουρα θα τα ξέρετε.