Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας
Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
Ρητορική (1398b-1399b)
Ἄλλος ἐκ κρίσεως περὶ τοῦ αὐτοῦ ἢ ὁμοίου ἢ ἐναντίου, μάλιστα μὲν εἰ πάντες καὶ ἀεί, εἰ δὲ μή, ἀλλ᾽ οἵ γε πλεῖστοι, ἢ σοφοὶ ἢ πάντες ἢ οἱ πλεῖστοι, ἢ ἀγαθοί, ἢ εἰ αὐτοὶ οἱ κρίνοντες, ἢ οὓς ἀποδέχονται οἱ κρίνοντες, ἢ οἷς μὴ οἷόν τε ἐναντίον κρίνειν, οἷον τοῖς κυρίοις, ἢ οἷς μὴ καλὸν ἐναντίον κρίνειν, οἷον θεοῖς ἢ πατρὶ ἢ διδασκάλοις, ὥσπερ ὃ εἰς Μιξιδημίδην εἶπεν Αὐτοκλῆς, [εἰ] ταῖς μὲν σεμναῖς θεαῖς καλῶς εἶχεν ἐν Ἀρείῳ πάγῳ δοῦναι τὰ δίκαια, Μιξιδημίδῃ δ᾽ οὔ. ἢ ὥσπερ Σαπφώ, ὅτι τὸ ἀποθνῄσκειν κακόν· οἱ θεοὶ γὰρ οὕτω κεκρίκασιν· ἀπέθνησκον γὰρ ἄν. ἢ ὥσπερ Ἀρίστιππος πρὸς Πλάτωνα ἐπαγγελτικώτερόν τι εἰπόντα, ὡς ᾤετο· «ἀλλὰ μὴν ὅ γ᾽ ἑταῖρος ἡμῶν», ἔφη, «οὐθὲν τοιοῦτον», λέγων τὸν Σωκράτη, καὶ Ἡγησίπολις ἐν Δελφοῖς ἠρώτα τὸν θεόν, πρότερον κεχρημένος Ὀλυμπίασιν, εἰ αὐτῷ τὰ αὐτὰ δοκεῖ [1399a] ἅπερ τῷ πατρί, ὡς αἰσχρὸν ὂν τἀναντία εἰπεῖν, καὶ περὶ τῆς Ἑλένης ὡς Ἰσοκράτης ἔγραψεν ὅτι σπουδαία, εἴπερ Θησεὺς ἔκρινεν, καὶ περὶ Ἀλεξάνδρου, ὅτι αἱ θεαὶ προέκριναν, καὶ περὶ Εὐαγόρου, ὅτι σπουδαῖος, ὥσπερ Ἰσοκράτης φησίν· «Κόνων γοῦν δυστυχήσας, πάντας τοὺς ἄλλους παραλιπών, ὡς Εὐαγόραν ἦλθεν». |
Ένας άλλος τόπος είναι το να ξεκινάει κανείς από μιαν άλλη (παλαιότερη) κρίση για μια ίδια, παρόμοια ή αντίθετη περίπτωση: κατά κύριο βέβαια λόγο αν αυτή είναι η κρίση όλων των ανθρώπων και σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή· αλλιώς, τουλάχιστο των περισσότερων· ή των σοφών (όλων ή των περισσότερων) · ή των ενάρετων ανθρώπων· ή των ίδιων των κριτών ή αυτών που τη γνώμη τους τη σέβονται οι κριτές· ή αυτών που στην κρίση τους δεν είναι δυνατό να αντιτάξει κανείς αντίθετη γνώμη (π.χ. στα αφεντικά του)· ή αυτών στη γνώμη των οποίων δεν είναι όμορφο να αντιταχθεί κανείς (π.χ. στους θεούς, στον πατέρα ή στους δασκάλους του), όπως αυτό που είπε ο Αυτοκλής για τον Μιξιδημίδη: «Για τις Σεμνές θεές δεν ήταν άπρεπο να δικαστούν στον Άρειο Πάγο και θα ᾽ναι για τον Μιξιδημίδη;» Ή όπως το είπε η Σαπφώ, ότι ο θάνατος είναι κακό πράγμα· αυτή ήταν και των θεών η κρίση· αλλιώς θα πέθαιναν. Ή όπως ο Αρίστιππος απάντησε στον Πλάτωνα, όταν εκείνος του είπε κάτι, κατά τη γνώμη του πολύ τολμηρό και προκλητικό: «Εκείνο που ξέρω εγώ είναι ότι ο σύντροφός μας δεν θα έλεγε ποτέ κάτι τέτοιο» — εννοούσε, φυσικά, τον Σωκράτη. Και ο Ηγησίπολις, έχοντας πιο πριν πάρει χρησμό στην Ολυμπία, ρωτούσε τον θεό στους Δελφούς αν είχε την ίδια γνώμη [1399a] με τον πατέρα του, θέλοντας να πει ότι θα ήταν ντροπή να έλεγε αυτός τα αντίθετα. Και όπως έγραψε ο Ισοκράτης για την Ελένη: ότι ήταν μια ενάρετη γυναίκα, αφού αυτή ήταν η κρίση του Θησέα· και για τον Αλέξανδρο, που τον είχαν προτιμήσει από άλλους για κριτή τους οι θεές· και για τον Ευαγόρα: ότι ήταν ένας ενάρετος άνθρωπος — όπως το λέει ο Ισοκράτης: «Ο Κόνων π.χ., όταν νικήθηκε, παρέλειψε όλους τους άλλους και κατέφυγε σ᾽ αυτόν». |