Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ

Πλοῦτος (170-210)


170ΚΑ. μέγας δὲ βασιλεὺς οὐχὶ διὰ τοῦτον κομᾷ;
ἐκκλησία δ᾽ οὐχὶ διὰ τοῦτον γίγνεται;
ΧΡ. τί δέ; τὰς τριήρεις οὐ σὺ πληροῖς; εἰπέ μοι.
ΚΑ. τὸ δ᾽ ἐν Κορίνθῳ ξενικὸν οὐχ οὗτος τρέφει;
ὁ Πάμφιλος δ᾽ οὐχὶ διὰ τοῦτον κλαύσεται;
175ΧΡ. ὁ βελονοπώλης δ᾽ οὐχὶ μετὰ τοῦ Παμφίλου;
ΚΑ. Ἀγύρριος δ᾽ οὐχὶ διὰ τοῦτον πέρδεται;
ΧΡ. Φιλέψιος δ᾽ οὐχ ἕνεκα σοῦ μύθους λέγει;
ἡ ξυμμαχία δ᾽ οὐ διὰ σὲ τοῖς Αἰγυπτίοις;
ἐρᾷ δὲ Λαῒς οὐ διὰ σὲ Φιλωνίδου;
180ΚΑ. ὁ Τιμοθέου δὲ πύργος— ΧΡ. ἐμπέσοι γέ σοι.
τὰ δὲ πράγματ᾽ οὐχὶ διὰ σὲ πάντα πράττεται;
μονώτατος γὰρ εἶ σὺ πάντων αἴτιος
καὶ τῶν κακῶν καὶ τῶν ἀγαθῶν, εὖ ἴσθ᾽ ὅτι.
ΚΑ. κρατοῦσι γοῦν κἀν τοῖς πολέμοις ἑκάστοτε,
185ἐφ᾽ οἷς ἂν οὗτος ἐπικαθέζηται μόνον.
ΠΛ. ἐγὼ τοσαῦτα δυνατός εἰμ᾽ εἷς ὢν ποεῖν;
ΧΡ. καὶ ναὶ μὰ Δία τούτων γε πολλῷ πλείονα·
ὥστ᾽ οὐδὲ μεστός σου γέγον᾽ οὐδεὶς πώποτε.
τῶν μὲν γὰρ ἄλλων ἐστὶ πάντων πλησμονή·
190ἔρωτος,— ΚΑ. ἄρτων,— ΧΡ. μουσικῆς,— ΚΑ. τραγημάτων,—
ΧΡ. τιμῆς,— ΚΑ. πλακούντων,— ΧΡ. ἀνδραγαθίας,— ΚΑ. ἰσχάδων,—
ΧΡ. φιλοτιμίας,— ΚΑ. μάζης,— ΧΡ. στρατηγίας,— ΚΑ. φακῆς,—
ΧΡ. σοῦ δ᾽ ἐγένετ᾽ οὐδεὶς μεστὸς οὐδεπώποτε.
ἀλλ᾽ ἢν τάλαντά τις λάβῃ τριακαίδεκα,
195πολὺ μᾶλλον ἐπιθυμεῖ λαβεῖν ἑκκαίδεκα·
κἂν ταῦθ᾽ ἁνύσηται, τετταράκοντα βούλεται,
ἢ οὔ φησιν εἶν᾽ αὑτῷ βιωτὸν τὸν βίον.
ΠΛ. εὖ τοι λέγειν ἔμοιγε φαίνεσθον πάνυ·
πλὴν ἓν μόνον δέδοικα— ΧΡ. φράζε, τοῦ πέρι;
200ΠΛ. ὅπως ἐγὼ τὴν δύναμιν ἣν ὑμεῖς φατε
ἔχειν με, ταύτης δεσπότης γενήσομαι.
ΧΡ. νὴ τὸν Δί᾽, ἀλλὰ καὶ λέγουσι πάντες ὡς
δειλότατόν ἐσθ᾽ ὁ πλοῦτος. ΠΛ. ἥκιστ᾽, ἀλλά με
τοιχωρύχος τις διέβαλ᾽. εἰσδὺς γάρ ποτε
205οὐκ εἶχεν εἰς τὴν οἰκίαν οὐδὲν λαβεῖν,
εὑρὼν ἁπαξάπαντα κατακεκλεισμένα·
εἶτ᾽ ὠνόμασέ μου τὴν πρόνοιαν δειλίαν.
ΧΡ. μή νυν μελέτω σοι μηδέν· ὡς ἐὰν γένῃ
ἀνὴρ πρόθυμος αὐτὸς εἰς τὰ πράγματα,
210βλέποντ᾽ ἀποδείξω σ᾽ ὀξύτερον τοῦ Λυγκέως.


ΚΑΡ. Κι ο μέγας βασιλιάς δεν κοκορεύεται170
εξαιτίας σου; Και μήπως για το χρήμα
δεν τρέχουν στη λαοσύναξ᾽ οι πολίτες;
ΧΡΕ. (στον Πλούτο)
Αμ! συ δεν είσαι που γεμίζεις ναύτες
τα καράβια; ΚΑΡ. Στην Κόρθο ποιός ταγίζει
τους μισθοφόρους; Όχι αυτός; Και μήπως
ο Πάμφιλος, των δημοσίων ο κλέφτης,
γι᾽ αυτόν δε θα ξεράσει τα κλεμμένα;
ΧΡΕ. Κι ο σύντροφός του ο Βελονάς μαζί του;
ΚΑΡ. Μήπως γι᾽ αυτόν δεν ξεφυσά ο Αγύρριος;
ΧΡΕ. (στον Πλούτο)
Και για σένα ο Φιλέψιος δεν διηγέται
παραμύθια; Δε γίναμε συμμάχοι
των Αιγυπτίων για σένα; Κι η Λαΐδα
δεν αγαπά για σε το Φιλωνίδη;
ΚΑΡ. Κι ο πύργος του Τιμόθεου…
ΧΡΕ. (κόβοντάς του το λόγο)
Που να πέσει
απάνω σου να σε καταπλακώσει!180
(στον Πλούτο)
Εσύ ᾽σαι ο μόνος αίτιος, αν το ξέρεις,
για τα κακά και τα καλά στον κόσμο.
ΚΑΡ. Και στους πολέμους ποιοί νικάνε πάντα;
Αυτοί που ο Πλούτος δεν τους παρατάει.
ΠΛΟ. Ένας εγώ μπορώ και κάνω τόσα;
ΧΡΕ. Ναι, μά το Δία, και ακόμα περισσότερα!
Και κανένας ποτέ δε σε χορταίνει.
Όλα τ᾽ άλλα, μαθές, χορταίνονται· έρωτας…
ΚΑΡ. Καρβέλια… ΧΡΕ. Μουσική… ΚΑΡ. Κρασομεζέδες…190
ΧΡΕ. Τιμές… ΚΑΡ. Γλυκά ταψιού… ΧΡΕ. Αντραγαθίες…
ΚΑΡ. Σύκα… ΧΡΕ. Φιλοδοξίες… ΚΑΡ. Κριθαροκούλουρα…
ΧΡΕ. Στρατηγιλίκια… ΚΑΡ. Και φακή… ΧΡΕ. (στον Πλούτο) Μα εσένα
κανείς ποτέ ως τα τώρα δε σε χόρτασε.
Κι αν ένας αποχτήσει δεκατρία
τάλαντα, τότε επιθυμεί δεκάξι,
κι αν τα τσεπώσει αυτά, θέλει σαράντα
και κλαίγεται πως δε μπορεί να ζήσει.
ΠΛΟ. Πολύ καλά, θαρρώ, τα λέτε οι δυο σας,
μα κάτι με φοβίζει. ΧΡΕ. Λέγε, ποιό;
ΠΛΟ. Τη δύναμη, που λέτε εγώ πως έχω,200
πώς θα μπορώ να την εξουσιάζω;
ΧΡΕ. Θα μπορείς, μά το Δία. Καλά το λένε
πως δεν υπάρχει πράμα πιο δειλό
από τον πλούτον. ΠΛΟ. Όχι! Ένας διαρρήχτης
μου κόλλησε τη ρετσινιά. Μια μέρα
μου πάτησε το σπίτι και δε βρήκε
τίποτες —όλα τα ᾽χα κλειδωμένα—
κι ονόμασε δειλία την πρόβλεψή μου.
ΧΡΕ. Α μη σε μέλει. Αν τώρα μας βοηθήσεις,
πὄχουμε ανάγκη, θα σε κάνω εγώ
να βλέπεις πιο καλά κι από το Λύγκα.210