Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΞΕΝΟΦΩΝ

Ἑλληνικά (5.2.8-5.2.19)

[5.2.8] Οἱ δ᾽ ἐκ Φλειοῦντος φεύγοντες αἰσθανόμενοι τοὺς Λακεδαιμονίους ἐπισκοποῦντας τῶν συμμάχων ὁποῖοί τινες ἕκαστοι ἐν τῷ πολέμῳ αὐτοῖς ἐγεγένηντο, καιρὸν ἡγησάμενοι, ἐπορεύθησαν εἰς Λακεδαίμονα καὶ ἐδίδασκον ὡς ἕως μὲν σφεῖς οἴκοι ἦσαν, ἐδέχετό τε ἡ πόλις τοὺς Λακεδαιμονίους εἰς τὸ τεῖχος καὶ συνεστρατεύοντο ὅποι ἡγοῖντο· ἐπεὶ δὲ σφᾶς αὐτοὺς ἐξέβαλον, ὡς ἕπεσθαι μὲν οὐδαμοῦ ἐθέλοιεν, μόνους δὲ πάντων ἀνθρώπων Λακεδαιμονίους οὐ δέχοιντο εἴσω τῶν πυλῶν. [5.2.9] ἀκούσασιν οὖν ταῦτα τοῖς ἐφόροις ἄξιον ἔδοξεν ἐπιστροφῆς εἶναι. καὶ πέμψαντες πρὸς τὴν τῶν Φλειασίων πόλιν ἔλεγον ὡς φίλοι μὲν οἱ φυγάδες τῇ Λακεδαιμονίων πόλει εἶεν, ἀδικοῦντες δ᾽ οὐδὲν φεύγοιεν. ἀξιοῦν δ᾽ ἔφασαν μὴ ὑπ᾽ ἀνάγκης, ἀλλὰ παρ᾽ ἑκόντων διαπράξασθαι κατελθεῖν αὐτούς. ἃ δὴ ἀκούσαντες οἱ Φλειάσιοι ἔδεισαν μὴ εἰ στρατεύσαιντο ἐπ᾽ αὐτούς, τῶν ἔνδοθεν παρείησάν τινες αὐτοὺς εἰς τὴν πόλιν. καὶ γὰρ συγγενεῖς πολλοὶ ἔνδον ἦσαν τῶν φευγόντων καὶ ἄλλως εὐμενεῖς, καὶ οἷα δὴ ἐν ταῖς πλείσταις πόλεσι νεωτέρων τινὲς ἐπιθυμοῦντες πραγμάτων κατάγειν ἐβούλοντο τὴν φυγήν. [5.2.10] τοιαῦτα μὲν δὴ φοβηθέντες, ἐψηφίσαντο καταδέχεσθαι τοὺς φυγάδας, καὶ ἐκείνοις μὲν ἀποδοῦναι τὰ ἐμφανῆ κτήματα, τοὺς δὲ τὰ ἐκείνων πριαμένους ἐκ δημοσίου τὴν τιμὴν ἀπολαβεῖν· εἰ δέ τι ἀμφίλογον πρὸς ἀλλήλους γίγνοιτο, δίκῃ διακριθῆναι. καὶ ταῦτα μὲν αὖ περὶ τῶν Φλειασίων φυγάδων ἐν ἐκείνῳ τῷ χρόνῳ ἐπέπρακτο.
[5.2.11] Ἐξ Ἀκάνθου δὲ καὶ Ἀπολλωνίας, αἵπερ μέγισται τῶν περὶ Ὄλυνθον πόλεων, πρέσβεις ἀφίκοντο εἰς Λακεδαίμονα. ἀκούσαντες δ᾽ οἱ ἔφοροι ὧν ἕνεκα ἧκον, προσήγαγον αὐτοὺς πρός τε τὴν ἐκκλησίαν καὶ τοὺς συμμάχους. [5.2.12] ἔνθα δὴ Κλειγένης Ἀκάνθιος ἔλεξεν· Ὦ ἄνδρες Λακεδαιμόνιοί τε καὶ σύμμαχοι, οἰόμεθα λανθάνειν ὑμᾶς πρᾶγμα μέγα φυόμενον ἐν τῇ Ἑλλάδι. ὅτι μὲν γὰρ τῶν ἐπὶ Θρᾴκης μεγίστη πόλις Ὄλυνθος σχεδὸν πάντες ἐπίστασθε. οὗτοι τῶν πόλεων προσηγάγοντο ἐφ᾽ ᾧτε νόμοις τοῖς αὐτοῖς χρῆσθαι καὶ συμπολιτεύειν, ἔπειτα δὲ καὶ τῶν μειζόνων προσέλαβόν τινας. ἐκ δὲ τούτου ἐπεχείρησαν καὶ τὰς τῆς Μακεδονίας πόλεις ἐλευθεροῦν ἀπὸ Ἀμύντου τοῦ Μακεδόνων βασιλέως. [5.2.13] ἐπεὶ δὲ εἰσήκουσαν αἱ ἐγγύτατα αὐτῶν, ταχὺ καὶ ἐπὶ τὰς πόρρω καὶ μείζους ἐπορεύοντο· καὶ κατελίπομεν ἡμεῖς ἔχοντας ἤδη ἄλλας τε πολλὰς καὶ Πέλλαν, ἥπερ μεγίστη τῶν ἐν Μακεδονίᾳ πόλεων· καὶ Ἀμύνταν δὲ ᾐσθανόμεθα ἀποχωροῦντά τε ἐκ τῶν πόλεων καὶ ὅσον οὐκ ἐκπεπτωκότα ἤδη ἐκ πάσης Μακεδονίας. πέμψαντες δὲ καὶ πρὸς ἡμᾶς καὶ πρὸς Ἀπολλωνιάτας οἱ Ὀλύνθιοι προεῖπον ἡμῖν ὅτι εἰ μὴ παρεσόμεθα συστρατευσόμενοι, ἐκεῖνοι ἐφ᾽ ἡμᾶς ἴοιεν. [5.2.14] ἡμεῖς δέ, ὦ ἄνδρες Λακεδαιμόνιοι, βουλόμεθα μὲν τοῖς πατρίοις νόμοις χρῆσθαι καὶ αὐτοπολῖται εἶναι· εἰ μέντοι μὴ βοηθήσει τις, ἀνάγκη καὶ ἡμῖν μετ᾽ ἐκείνων γίγνεσθαι. καίτοι νῦν γ᾽ ἤδη αὐτοῖς εἰσὶν ὁπλῖται μὲν οὐκ ἐλάττους †ὀκτακοσίων, πελτασταὶ δὲ πολὺ πλείους ἢ τοσοῦτοι· ἱππεῖς γε μέντοι, ἐὰν καὶ ἡμεῖς μετ᾽ αὐτῶν γενώμεθα, ἔσονται πλείους ἢ χίλιοι. [5.2.15] κατελίπομεν δὲ καὶ Ἀθηναίων καὶ Βοιωτῶν πρέσβεις ἤδη αὐτόθι. ἠκούομεν δὲ ὡς καὶ αὐτοῖς Ὀλυνθίοις ἐψηφισμένον εἴη συμπέμπειν πρέσβεις εἰς ταύτας τὰς πόλεις περὶ συμμαχίας. καίτοι εἰ τοσαύτη δύναμις προσγενήσεται τῇ τε Ἀθηναίων καὶ Θηβαίων ἰσχύι, ὁρᾶτε, ἔφη, ὅπως μὴ οὐκέτι εὐμεταχείριστα ἔσται ἐκεῖνα ὑμῖν. ἐπεὶ δὲ καὶ Ποτείδαιαν ἔχουσιν ἐπὶ τῷ ἰσθμῷ τῆς Παλλήνης οὖσαν, νομίζετε καὶ τὰς ἐντὸς ταύτης πόλεις ὑπηκόους ἔσεσθαι αὐτῶν. τεκμήριον δ᾽ ἔτι ἔστω ὑμῖν καὶ τοῦτο ὅτι ἰσχυρῶς αὗται αἱ πόλεις πεφόβηνται· μάλιστα γὰρ μισοῦσαι τοὺς Ὀλυνθίους ὅμως οὐκ ἐτόλμησαν μεθ᾽ ἡμῶν πρεσβείας πέμπειν διδαξούσας ταῦτα. [5.2.16] ἐννοήσατε δὲ καὶ τόδε, πῶς εἰκὸς ὑμᾶς τῆς μὲν Βοιωτίας ἐπιμεληθῆναι ὅπως μὴ καθ᾽ ἓν εἴη, πολὺ δὲ μείζονος ἁθροιζομένης δυνάμεως ἀμελῆσαι, καὶ ταύτης οὐ κατὰ γῆν μόνον, ἀλλὰ καὶ κατὰ θάλατταν ἰσχυρᾶς γιγνομένης. τί γὰρ δὴ καὶ ἐμποδών, ὅπου ξύλα μὲν ναυπηγήσιμα ἐν αὐτῇ τῇ χώρᾳ ἐστί, χρημάτων δὲ πρόσοδοι ἐκ πολλῶν μὲν λιμένων, ἐκ πολλῶν δ᾽ ἐμπορίων, πολυανθρωπία γε μὴν διὰ τὴν πολυσιτίαν ὑπάρχει; [5.2.17] ἀλλὰ μὴν καὶ γείτονές γ᾽ εἰσὶν αὐτοῖς Θρᾷκες οἱ ἀβασίλευτοι, οἳ θεραπεύουσι μὲν καὶ νῦν ἤδη τοὺς Ὀλυνθίους· εἰ δὲ ὑπ᾽ ἐκείνοις ἔσονται, πολλὴ καὶ αὕτη δύναμις προσγένοιτ᾽ ἂν αὐτοῖς. τούτων γε μὴν ἀκολουθούντων καὶ τὰ ἐν τῷ Παγγαίῳ χρύσεια χεῖρα ἂν αὐτοῖς ἤδη ὀρέγοι. καὶ τούτων ἡμεῖς οὐδὲν λέγομεν ὅ τι οὐ καὶ ἐν τῷ τῶν Ὀλυνθίων δήμῳ μυριόλεκτόν ἐστι. [5.2.18] τό γε μὴν φρόνημα αὐτῶν τί ἄν τις λέγοι; καὶ γὰρ ὁ θεὸς ἴσως ἐποίησεν ἅμα τῷ δύνασθαι καὶ τὰ φρονήματα αὔξεσθαι τῶν ἀνθρώπων. ἡμεῖς μὲν οὖν, ὦ ἄνδρες Λακεδαιμόνιοί τε καὶ σύμμαχοι, ἐξαγγέλλομεν ὅτι οὕτω τἀκεῖ ἔχει· ὑμεῖς δὲ βουλεύεσθε, εἰ δοκεῖ ἄξια ἐπιμελείας εἶναι. δεῖ γε μὴν ὑμᾶς καὶ τόδε εἰδέναι, ὡς ἣν εἰρήκαμεν δύναμιν μεγάλην οὖσαν, οὔπω δυσπάλαιστός ἐστιν. αἱ γὰρ ἄκουσαι τῶν πόλεων τῆς πολιτείας κοινωνοῦσαι, αὗται, ἄν τι ἴδωσιν ἀντίπαλον, ταχὺ ἀποστήσονται· [5.2.19] εἰ μέντοι συγκλεισθήσονται ταῖς τε ἐπιγαμίαις καὶ ἐγκτήσεσι παρ᾽ ἀλλήλοις, ἃς ἐψηφισμένοι εἰσί, καὶ γνώσονται ὅτι μετὰ τῶν κρατούντων ἕπεσθαι κερδαλέον ἐστίν, ὥσπερ Ἀρκάδες, ὅταν μεθ᾽ ὑμῶν ἴωσι, τά τε αὑτῶν σῴζουσι καὶ τὰ ἀλλότρια ἁρπάζουσιν, ἴσως οὐκέθ᾽ ὁμοίως εὔλυτα ἔσται.

[5.2.8] Στο μεταξύ οι εξόριστοι Φλειάσιοι, βλέποντας τους Λακεδαιμονίους να εξετάζουν ποιά διαγωγή είχε δείξει ο καθένας από τους συμμάχους τους στον πόλεμο, θεώρησαν την ευκαιρία κατάλληλη: πήγαν στη Λακεδαίμονα και υποστήριξαν ότι όσον καιρό βρίσκονταν στην πατρίδα τους, η πόλη δεχόταν τους Λακεδαιμονίους μέσα στα τείχη της κι έπαιρνε μέρος στις εκστρατείες τους· από τότε όμως που είχαν διωχτεί εκείνοι, οι συμπατριώτες τους αρνήθηκαν όχι μόνο ν᾽ ακολουθήσουν τους Λακεδαιμονίους σ᾽ οποιαδήποτε επιχείρηση, αλλά και να τους δεχτούν —αυτούς ειδικά— μέσα στα τείχη τους. [5.2.9] Οι έφοροι τους άκουσαν κι έκριναν ότι άξιζε ν᾽ ασχοληθούν με την υπόθεση. Έστειλαν λοιπόν και μήνυσαν στον Φλειούντα ότι οι εξόριστοι ήταν φίλοι της Λακεδαίμονος κι ότι είχαν εξοριστεί εντελώς αναίτια· είχαν την απαίτηση, είπαν, ν᾽ αποφασιστεί ο επαναπατρισμός τους — όχι όμως κάτω από πίεση, αλλά με την ελεύθερη θέληση της πόλης. Ακούγοντας αυτά οι Φλειάσιοι φοβήθηκαν ότι αν οι Λακεδαιμόνιοι εξεστράτευαν εναντίον τους, ήταν ενδεχόμενο να βρεθούν μερικοί από την πόλη να τους ανοίξουν τις πύλες: υπήρχαν μέσα πολλοί που ήταν συγγενείς των εξορίστων ή τους υποστήριζαν γι᾽ άλλους λόγους, καθώς και ορισμένοι —όπως συμβαίνει βέβαια στις περισσότερες πόλεις— που από αντίθεση προς το καθεστώς ήθελαν να δώσουν τέλος στην εξορία τους. [5.2.10] Μ᾽ αυτόν τον φόβο λοιπόν ψήφισαν να δεχτούν τους εξόριστους και να τους επιστρέψουν τα γνωστά περιουσιακά τους στοιχεία, αποζημιώνοντας από το δημόσιο ταμείο όσους είχαν αγοράσει κτήματά τους· όποια αντιδικία γεννιόταν θα κρινόταν από τη δικαιοσύνη. Αυτά λοιπόν έγιναν εκείνο τον καιρό σχετικά με τους εξόριστους Φλειάσιους.
[382 π.Χ.]
[5.2.11] Ήρθαν στη Λακεδαίμονα πρέσβεις από την Άκανθο και την Απολλωνία, τις μεγαλύτερες πόλεις της περιοχής της Ολύνθου. Όταν οι έφοροι έμαθαν τον λόγο του ερχομού τους, τους παρουσίασαν και στη Συνέλευση και στους συμμάχους. [5.2.12] Τότε ο Κλειγένης, από την Άκανθο, είπε:
«Λακεδαιμόνιοι και σύμμαχοι, πιστεύουμε πως δεν έχετε καταλάβει ένα μεγάλο πρόβλημα που δημιουργείται στην Ελλάδα. Ότι η Όλυνθος είναι η μεγαλύτερη πόλη της Θράκης, το ξέρετε σχεδόν όλοι. Οι Ολύνθιοι πήραν με το μέρος τους ορισμένες πόλεις, με τη συμφωνία ότι θα ᾽χουν τους ίδιους νόμους και τα ίδια πολιτικά δικαιώματα μ᾽ αυτούς, και κατόπιν πήραν και μερικές από τις μεγαλύτερες. Ύστερα βάλθηκαν να ελευθερώσουν και τις πόλεις της Μακεδονίας από τον Αμύντα, τον βασιλιά των Μακεδόνων. [5.2.13] Μόλις προσχώρησαν σ᾽ αυτούς οι πιο κοντινές, αμέσως κίνησαν για τις πιο μεγάλες και απομακρυσμένες· τον καιρό που εμείς φεύγαμε, είχαν κιόλας στα χέρια τους —ανάμεσα σ᾽ άλλες πολλές— και την Πέλλα, τη μεγαλύτερη πόλη της Μακεδονίας, και μάθαμε ότι ο Αμύντας αποτραβιόταν από τις πόλεις και κόντευε να χάσει ολόκληρη τη Μακεδονία. Οι Ολύνθιοι έστειλαν και μας προειδοποίησαν, εμάς και τους Απολλωνιάτες, ότι αν δεν παρουσιαστούμε να μετάσχουμε στην εκστρατεία θα βαδίσουν εναντίον μας.
[5.2.14] »Εμείς, Λακεδαιμόνιοι, θέλουμε βέβαια να μείνουμε πιστοί στο πατροπαράδοτο πολίτευμα και ανεξάρτητοι· αν όμως κανείς δεν μας βοηθήσει, θ᾽ αναγκαστούμε να πάμε κι εμείς μαζί τους. Ωστόσο αυτοί διαθέτουν κιόλας τουλάχιστον οχτακόσιους οπλίτες, καθώς και πολύ περισσότερους πελταστές· όσο για ιππικό, αν πάμε κι εμείς μαζί τους, θα ᾽χουν πάνω από χίλιους. [5.2.15] Όταν φεύγαμε, εξάλλου, βρίσκονταν ήδη εκεί πρέσβεις των Αθηναίων και των Βοιωτών, κι ακούσαμε ότι οι Ολύνθιοι είχαν ψηφίσει να τους συνοδεύσουν πίσω στις πόλεις τους με δικούς τους πρέσβεις, για να διαπραγματευτούν συμμαχία. Αν όμως προστεθεί μια τέτοια ενίσχυση στη δύναμη των Αθηναίων και των Βοιωτών, προσέξετε, μήπως η κατάσταση ξεφύγει από τον έλεγχό σας. Γιατί καθώς κατέχουν και την Ποτίδαια, στον ισθμό της Παλλήνης, να ᾽στε βέβαιοι ότι και οι πόλεις της χερσονήσου θα υποταχτούν σ᾽ αυτούς· και να θεωρήσετε σαν μια επιπλέον απόδειξη του μεγάλου φόβου που τις κατέχει, ότι αν και μισούν τους Ολυνθίους περισσότερο από κάθε άλλον, δεν τόλμησαν να στείλουν κι εκείνες μαζί μας αντιπροσωπείες για να σας εκθέσουν την κατάσταση.
[5.2.16] »Σκεφθείτε και τούτο: τί λογική έχει από τη μια να φροντίζετε μην τυχόν ενοποιηθεί η Βοιωτία, κι από την άλλη να μην αντιδράτε στη δημιουργία ενός πολύ μεγαλύτερου συνασπισμού με δύναμη όχι μόνο στη στεριά, αλλά και στη θάλασσα; Γιατί τί θα τους σταματήσει, τη στιγμή που διαθέτουν και ξυλεία για ναυπηγήσεις στην ίδια τους τη χώρα και χρηματικούς πόρους από πολλά λιμάνια κι αγορές, αλλά και μεγάλο πληθυσμό, χάρη στην αφθονία των τροφίμων; [5.2.17] Εκτός απ᾽ αυτό, έχουν γείτονες τους Θράκες που είναι δίχως βασιλιά, και που από τώρα καλοπιάνουν τους Ολυνθίους· αν μπουν στις προσταγές τους, κι αυτή η σημαντική δύναμη θα προστεθεί στη δική τους. Κι όταν θα ᾽χουν τους Θράκες μαζί τους, θα έχουν στη διάθεσή τους τα χρυσωρυχεία του Παγγαίου. Τίποτα εξάλλου δεν σας λέμε που να μην έχει ειπωθεί χίλιες φορές στη Συνέλευση των Ολυνθίων.
[5.2.18] »Όσο για τη φιλοδοξία τους, τί να πει κανείς; Ίσως, είν᾽ αλήθεια, ο θεός να ᾽χει ορίσει να μεγαλώνει η φιλοδοξία των ανθρώπων μαζί με τη δύναμή τους. Εμείς λοιπόν τώρα, Λακεδαιμόνιοι και σύμμαχοι, σας πληροφορούμε ότι τέτοια είναι η κατάσταση εκεί πέρα· εσείς να σκεφθείτε αν φαίνεται ν᾽ αξίζει τη φροντίδα σας. Πρέπει όμως να ξέρετε και τούτο, ότι η μεγάλη δύναμη που σας περιγράψαμε δεν είναι δύσκολο, τώρα ακόμη, να πολεμηθεί. Γιατί όσες πόλεις έχουν προσχωρήσει δίχως τη θέλησή τους στην ομοσπονδία, αρκεί να δουν αντίπαλη δύναμη και γρήγορα θ᾽ αποσκιρτήσουν· [5.2.19] ενώ όταν αργότερα θα ᾽χουν πια δεθεί αναμεταξύ τους με μικτούς γάμους και με την απόκτηση περιουσιών από τους πολίτες της μιας στο έδαφος της άλλης (τέτοιοι θεσμοί έχουν κιόλας ψηφιστεί), και θα κρίνουν ότι τους συμφέρει ν᾽ ακολουθούν τους πιο δυνατούς —όπως ακριβώς συμβαίνει με τους Αρκάδες, που πηγαίνοντας μαζί σας διασώζουν τις δικές τους περιουσίες κι αρπάζουν τις περιουσίες των άλλων— τότε ίσως να μην είναι πια τόσο εύκολο να διαλυθεί ο συνασπισμός».