Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ

Ἁλιεὺς ἢ Ἀναβιοῦντες (14-16)


ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
[14] Παπαῖ· τί Πλάτων καὶ Χρύσιππος ἄνω καὶ Ἀριστοτέλης καὶ οἱ λοιποὶ ἅπαντες, αὐτὰ δὴ τὰ κεφάλαιά μου τῶν μαθημάτων; τί αὖθις εἰς τὸν βίον; ἆρά τι ὑμᾶς ἐλύπει τῶν κάτω; ὀργιζομένοις γοῦν ἐοίκατε. καὶ τίνα τοῦτον συλλαβόντες ἄγετε; ἦ που τυμβωρύχος τις ἢ ἀνδροφόνος ἢ ἱερόσυλός ἐστιν;
ΠΛΑΤΩΝ
Νὴ Δία, ὦ Φιλοσοφία, πάντων γε ἱεροσύλων ἀσεβέστατος, ὃς τὴν ἱερωτάτην σὲ κακῶς ἀγορεύειν ἐπεχείρησεν καὶ ἡμᾶς ἅπαντας, ὁπόσοι τι παρὰ σοῦ μαθόντες τοῖς μεθ᾽ ἡμᾶς καταλελοίπαμεν.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Εἶτα ἠγανακτήσατε λοιδορησαμένου τινός, καὶ ταῦτα εἰδότες ἐμέ, οἷα πρὸς τῆς Κωμῳδίας ἀκούουσα ἐν Διονυσίοις ὅμως φίλην τε αὐτὴν ἥγημαι καὶ οὔτε ἐδικασάμην οὔτε ᾐτιασάμην προσελθοῦσα, ἐφίημι δὲ παίζειν τὰ εἰκότα καὶ τὰ συνήθη τῇ ἑορτῇ; οἶδα γὰρ ὡς οὐκ ἄν τι ὑπὸ σκώμματος χεῖρον γένοιτο, ἀλλὰ τοὐναντίον ὅπερ ἂν ᾖ καλόν, ὥσπερ τὸ χρυσίον ἀποσμώμενον τοῖς κόμμασι, λαμπρότερον ἀποστίλβει καὶ φανερώτερον γίγνεται. ὑμεῖς δὲ οὐκ οἶδα ὅπως ὀργίλοι καὶ ἀγανακτικοὶ γεγόνατε. τί δ᾽ οὖν αὐτὸν ἄγχετε;
ΠΛΑΤΩΝ
Μίαν ἡμέραν ταύτην παραιτησάμενοι ἥκομεν ἐπ᾽ αὐτὸν ὡς ὑπόσχῃ τὴν ἀξίαν ὧν δέδρακεν. φῆμαι γὰρ ἡμῖν διήγγελλον οἷα ἔλεγεν εἰς τὰ πλήθη καθ᾽ ἡμῶν.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
[15] Εἶτα πρὸ δίκης οὐδὲ ἀπολογησάμενον ἀποκτενεῖτε; δῆλος γοῦν ἐστιν εἰπεῖν τι θέλων.
ΠΛΑΤΩΝ
Οὔκ, ἀλλ᾽ ἐπὶ σὲ τὸ πᾶν ἀνεβαλόμεθα, καὶ σοὶ ὅτι ἂν δοκῇ, τοῦτο ποιήσῃ τέλος τῆς δίκης.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Τί φὴς σύ;
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Τοῦτο αὐτό, ὦ δέσποινα Φιλοσοφία, ἥπερ καὶ μόνη τἀληθὲς ἂν ἐξευρεῖν δύναιο· μόλις γοῦν εὑρόμην πολλὰ ἱκετεύσας τὸ σοὶ φυλαχθῆναι τὴν δίκην.
ΠΛΑΤΩΝ
Νῦν, ὦ κατάρατε, δέσποιναν αὐτὴν καλεῖς; πρῴην δὲ τὸ ἀτιμότατον Φιλοσοφίαν ἀπέφαινες ἐν τοσούτῳ θεάτρῳ ἀποκηρύττων κατὰ μέρη δύ᾽ ὀβολῶν ἕκαστον εἶδος αὐτῆς τῶν λόγων.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ὁρᾶτε μὴ οὐ Φιλοσοφίαν οὗτός γε ἀλλὰ γόητας ἄνδρας ἐπὶ τῷ ἡμετέρῳ ὀνόματι πολλὰ καὶ μιαρὰ πράττοντας ἠγόρευεν κακῶς.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Εἴσῃ αὐτίκα, ἢν ἐθέλῃς ἀπολογουμένου ἀκούειν μόνον.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ἀπίωμεν εἰς Ἄρειον πάγον, μᾶλλον δὲ εἰς τὴν ἀκρόπολιν αὐτήν, ὡς ἂν ἐκ περιωπῆς ἅμα καταφανείη πάντα ἐν τῇ πόλει. [16] ὑμεῖς δέ, ὦ φίλαι, ἐν τῇ Ποικίλῃ τέως περιπατήσατε· ἥξω γὰρ ὑμῖν ἐκδικάσασα τὴν δίκην.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Τίνες δέ εἰσιν, ὦ Φιλοσοφία; πάνυ γάρ μοι κόσμιαι καὶ αὗται δοκοῦσιν.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ἀρετὴ μὲν ἡ ἀνδρώδης αὕτη, Σωφροσύνη δὲ ἐκείνη καὶ Δικαιοσύνη ἡ παρ᾽ αὐτήν. ἡ προηγουμένη δὲ Παιδεία, ἡ ἀμυδρὰ δὲ καὶ ἀσαφὴς τὸ χρῶμα ἡ Ἀλήθειά ἐστιν.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Οὐχ ὁρῶ ἥντινα καὶ λέγεις.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Τὴν ἀκαλλώπιστον ἐκείνην οὐχ ὁρᾷς, τὴν γυμνήν, τὴν ὑποφεύγουσαν ἀεὶ καὶ διολισθάνουσαν;
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Ὁρῶ νῦν μόλις. ἀλλὰ τί οὐχὶ καὶ ταύτας ἄγεις, ὡς πλῆρες γένοιτο καὶ ἐντελὲς τὸ συνέδριον; τὴν Ἀλήθειαν δέ γε καὶ συνήγορον ἀναβιβάσασθαι πρὸς τὴν δίκην βούλομαι.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Νὴ Δία, ἀκολουθήσατε καὶ ὑμεῖς· οὐ βαρὺ γὰρ μίαν δικάσαι δίκην, καὶ ταῦτα περὶ τῶν ἡμετέρων ἐσομένην.


ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
[14] Πω πω! Τί κάνουν εδώ επάνω ο Πλάτωνας και ο Χρύσιππος και ο Αριστοτέλης και όλοι οι υπόλοιποι, οι ίδιοι οι αρχηγέτες των διδασκαλιών μου; Γιατί ξαναγύρισαν στη ζωή; Μήπως σας στενοχωρούσε κάτι εκεί κάτω; Οργισμένοι μού φαίνεστε. Και ποιός είναι αυτός που τον συλλάβατε και τον πηγαίνετε; Μήπως είναι κανένας τυμβωρύχος ή φονιάς ή ιερόσυλος;
ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Ναι, μά τον Δία, Φιλοσοφία, και μάλιστα ο πιο ασεβής από όλους του ιερόσυλους, αφού τόλμησε να κακολογήσει εσένα, το πιο ιερό πρόσωπο, και όλους εμάς, όσοι μάθαμε κάτι από σένα, και το παραδώσαμε σ᾽ αυτούς που έζησαν μετά από μας.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Καλά, και αγανακτήσατε που κάποιος με κακολόγησε, και μάλιστα ενώ με ξέρετε εμένα, που, παρόλο που ακούω τέτοιου είδους λόγια από την Κωμωδία στα Διονύσια, όμως και την ίδια τη θεωρώ φίλη μου και ούτε στα δικαστήρια την πήγα ποτέ ούτε και προσωπικά τη μάλωσα, αλλά την αφήνω να αστειεύεται σύμφωνα με τα αναμενόμενα και τα συνηθισμένα στη γιορτή; Γνωρίζω βέβαια πως τίποτε δεν θα γινόταν χειρότερο εξαιτίας ενός σκωπτικού αστεϊσμού, αλλά αντίθετα, αυτό που είναι ωραίο, σαν το χρυσάφι που καθαρίζεται στην επεξεργασία του νομισματοκοπείου, αστράφτει με ακόμη μεγαλύτερη λαμπρότητα και γίνεται πιο εντυπωσιακό. Εσείς όμως, κι εγώ δεν ξέρω πώς, έχετε γίνει οξύθυμοι και ευέξαπτοι. Γιατί λοιπόν αυτόν προσπαθείτε να τον πνίξετε;
ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Ζητήσαμε και πήραμε άδεια για μια μέρα, τη σημερινή, και ήρθαμε να τον πιάσουμε, για να τιμωρηθεί όπως του αξίζει για όσα έκανε. Έφτασαν, βλέπεις, ως εμάς φήμες που μας πληροφορούσαν τί λογής πράγματα έλεγε στα πλήθη εναντίον μας.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
[15] Καλά, και θα τον σκοτώσετε πριν να δικαστεί, χωρίς ούτε καν να απολογηθεί; Είναι ολοφάνερο βέβαια πως κάτι θέλει να πει.
ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Όχι, αλλά αποφασίσαμε να αναθέσουμε ολόκληρη την υπόθεση σ᾽ εσένα. Ό,τι αποφασίσεις εσύ, αυτό θα είναι και το αποτέλεσμα της δίκης.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Εσύ λοιπόν τί λες;
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Αυτό ακριβώς το ίδιο, αφέντισσα Φιλοσοφία, μια και είσαι και η μόνη που θα μπορούσες να εντοπίσεις την αλήθεια. Μόλις και μετά βίας μπόρεσα να πετύχω, και μάλιστα με πολλά παρακάλια, να αναβληθεί η δίκη, για να τη δικάσεις εσύ.
ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Τώρα, καταραμένε, την αποκαλείς αφέντισσα; Τις προάλλες όμως παρουσίαζες τη Φιλοσοφία σαν κάτι εντελώς αξιοκαταφρόνητο, φέρνοντας για πούλημα μπροστά σε τόσο κόσμο το καθένα από τα είδη των διδασκαλιών της με αντίτιμο δύο οβολούς.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Προσέξτε όμως μήπως αυτός δεν κακολογούσε τη Φιλοσοφία, αλλά κάποιους απατεώνες, που κάνουν πολλά απαίσια πράγματα χρησιμοποιώντας το όνομά μου.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Θα το διαπιστώσεις αμέσως, αν θελήσεις απλώς και μόνο να ακούσεις την απολογία μου.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ας πάμε λοιπόν στον Άρειο Πάγο, ή καλύτερα στην ίδια την ακρόπολη, ώστε να μπορούμε να βλέπουμε πανοραμικά τα πάντα στην πόλη. [16] Κι εσείς, αγαπητές μου, μπορείτε στο μεταξύ να κάνετε έναν περίπατο στην Ποικίλη Στοά. Θα επιστρέψω κοντά σας, μόλις εκδικάσω την υπόθεση.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Και ποιές είναι αυτές, Φιλοσοφία; Μου φαίνονται κι αυτές εξαιρετικά ευπρεπείς.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Αυτή η ανδροπρεπής είναι η Αρετή, εκείνη είναι η Σωφροσύνη, και δίπλα της η Δικαιοσύνη. Αυτή που προηγείται είναι η Παιδεία, ενώ εκείνη η δυσδιάκριτη, με το ακαθόριστο χρώμα, είναι η Αλήθεια.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Δεν βλέπω ποιάν ακριβώς λες.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Δεν βλέπεις εκείνη την αστόλιστη, τη γυμνή, που συνεχώς διαφεύγει και ξεγλιστράει;
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Τη βλέπω τώρα, αλλά πολύ αμυδρά. Γιατί όμως δεν τις φέρνεις κι αυτές, ώστε να είναι πλήρης και ολοκληρωμένη η συνεδρίαση; Την Αλήθεια μάλιστα θέλω να την παρουσιάσω και ως συνήγορο μου στη δίκη.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ναι, μά τον Δία, ακολουθήστε με κι εσείς. Δεν είναι δύσκολο να εκδικάσετε μία μόνο δίκη, και μάλιστα αυτήν που αφορά τα δικά μας ζητήματα.