ΧΑΡΟΝΤΑΣ
Πολύ ωραία, Σόλωνα· δεν μας ξεχνάς, αλλά ζητάς να γίνει η κρίση για τέτοια ζητήματα κοντά στο ίδιο το καράβι του κάτω κόσμου. [11] Αλλά ποιούς ξεπροβοδίζει ο Κροίσος, και τί κουβαλάνε στους ώμους τους;
ΕΡΜΗΣ
Αφιερώνει στον Πύθιο Απόλλωνα χρυσά πλιθιά, ως πληρωμή για τους χρησμούς από τους οποίους και θα καταστραφεί λίγο αργότερα. Ο άνθρωπος είναι υπερβολικά φιλόμαντης.
ΧΑΡΟΝΤΑΣ
Εκείνο εκεί λοιπόν είναι το χρυσάφι, το λαμπερό που αστράφτει, το κιτρινωπό που κοκκινίζει; Τώρα το είδα για πρώτη φορά, ενώ πάντα άκουγα γι᾽ αυτό.
ΕΡΜΗΣ
Εκείνο, Χάροντα, το όνομα για το οποίο κάθε τόσο τραγουδούν και πολεμάνε.
ΧΑΡΟΝΤΑΣ
Ωστόσο δεν μπορώ να δω τί το καλό έχει, εκτός από ένα και μόνο, ότι βαραίνει αυτούς που το μεταφέρουνε.
ΕΡΜΗΣ
Δεν ξέρεις πόσοι πόλεμοι έγιναν γι᾽ αυτό, και συνωμοσίες και ληστείες και επιορκίες και φθόνοι και φυλακίσεις [και μακρινό ταξίδι με καράβι] και εμπορικά ταξίδια και υποδουλώσεις;
ΧΑΡΟΝΤΑΣ
Γι᾽ αυτό εδώ, Ερμή, που δεν διαφέρει και πολύ από τον χαλκό; Γνωρίζω τον χαλκό, όπως ξέρεις, επειδή εισπράττω οβολό από τον καθέναν που κατεβαίνει κάτω με το καράβι.
ΕΡΜΗΣ
Ναι, αλλά ο χαλκός είναι πολύς, ώστε δεν του δίνουν και μεγάλη σημασία, ενώ αυτόν οι μεταλλωρύχοι τον εξορύττουν σε μικρή ποσότητα και από μεγάλο βάθος. Πάντως από τη γη βγαίνει κι αυτός, όπως και ο μόλυβδος και τα άλλα.
ΧΑΡΟΝΤΑΣ
Μου λες λοιπόν ότι είναι φοβερή η ανοησία των ανθρώπων, που ερωτεύονται με τέτοιον έρωτα ένα χλωμό και βαρύ απόκτημα.
ΕΡΜΗΣ
Αλλά τουλάχιστον ο Σόλωνας εκείνος, Χάροντα, δεν φαίνεται να είναι ερωτευμένος μ᾽ αυτό, γιατί, όπως βλέπεις, γελάει με τον Κροίσο και την καυχησιολογία του βαρβάρου, και μου φαίνεται ότι θέλει να τον ρωτήσει κάτι. Ας ακούσουμε λοιπόν προσεκτικά.
ΣΟΛΩΝΑΣ
[12] Πες μου, Κροίσε, νομίζεις ότι ο Πύθιος χρειάζεται σε κάτι αυτά τα πλιθιά;
ΚΡΟΙΣΟΣ
Ναι, μά τον Δία· γιατί δεν έχει στους Δελφούς κανένα τέτοιο αφιέρωμα.
ΣΟΛΩΝΑΣ
Δηλαδή νομίζεις ότι θα κάνεις τον θεό ευτυχισμένο, αν αποκτήσει, μαζί με όλα τα άλλα, και χρυσά πλιθιά;
ΚΡΟΙΣΟΣ
Και γιατί όχι;
ΣΟΛΩΝΑΣ
Μου λες δηλαδή, Κροίσε, ότι υπάρχει μεγάλη φτώχεια στον ουρανό, αν χρειάζεται να παραγγείλουνε να τους στείλουν το χρυσάφι από τη Λυδία, όταν το επιθυμήσουνε.
ΚΡΟΙΣΟΣ
Και πού αλλού μπορεί να υπάρξει τόσο πολύ χρυσάφι όσο σ᾽ εμάς;
ΣΟΛΩΝΑΣ
Πες μου, στο υπέδαφος της Λυδίας υπάρχει σίδηρος;
ΚΡΟΙΣΟΣ
Όχι ιδιαίτερα.
ΣΟΛΩΝΑΣ
Άρα σας λείπει το καλύτερο.
ΚΡΟΙΣΟΣ
Και πώς είναι καλύτερος ο σίδηρος από το χρυσάφι;
ΣΟΛΩΝΑΣ
Αν μου απαντάς, χωρίς να αγανακτείς, θα καταλάβεις.
ΚΡΟΙΣΟΣ
Ρώτα, Σόλωνα.
ΣΟΛΩΝΑΣ
Ποιοί είναι καλύτεροι, αυτοί που σώζουν κάποιους ή αυτοί που σώζονται από κάποιους;
ΚΡΟΙΣΟΣ
Αυτοί που σώζουν, ασφαλώς.
ΣΟΛΩΝΑΣ
Άρα λοιπόν, αν ο Κύρος, όπως διαδίδουν κάποιοι, επιτεθεί στους Λυδούς, θα κατασκευάσεις εσύ χρυσά ξίφη για τον στρατό σου ή θα σου είναι τότε απαραίτητος ο σίδηρος;
ΚΡΟΙΣΟΣ
Ο σίδηρος βέβαια· είναι ολοφάνερο.
ΣΟΛΩΝΑΣ
Κι αν δεν τον προμηθευτείς αυτόν, θα σου φύγει το χρυσάφι αιχμάλωτο στους Πέρσες.
ΚΡΟΙΣΟΣ
Μη λες τέτοια πράγματα, άνθρωπέ μου.
ΣΟΛΩΝΑΣ
Μακάρι να μη γίνουν έτσι τα πράγματα. Είναι όμως φανερό ότι συμφωνείς πως ο σίδηρος είναι καλύτερος από το χρυσάφι.
ΚΡΟΙΣΟΣ
Δηλαδή με συμβουλεύεις να αφιερώσω και στον θεό σιδερένια πλιθιά, και να παραγγείλω να φέρουν πάλι πίσω το χρυσάφι;
ΣΟΛΩΝΑΣ
Δεν πρόκειται εκείνος να χρειαστεί ούτε τον σίδηρο. Αλλά είτε χαλκό είτε χρυσάφι αφιερώσεις, για άλλους θα αποτελέσει το αφιέρωμά σου περιουσία και θεϊκή ευεργεσία, για τους Φωκείς ή τους Βοιωτούς ή τους ίδιους τους κατοίκους των Δελφών ή για κάποιον τύραννο ή ληστή, ενώ τον θεό λίγο τον νοιάζουν τα δικά σου χρυσοκατασκευάσματα.
ΚΡΟΙΣΟΣ
Εσύ πάντοτε μου πολεμάς τον πλούτο μου και τον ζηλεύεις.