[314] Κοντά στα άλλα κάνεις μνεία και για τους παλαιούς γενναίους άνδρες· και καλά κάνεις. Ωστόσο, δεν είναι δίκαιο, Αθηναίοι, εκμεταλλευόμενος την εκ μέρους σας εκτίμηση προς τους νεκρούς, να με συγκρίνει και να με βάζει δίπλα δίπλα σ᾽ εκείνους, εμένα που ζω ακόμη ανάμεσά σας. [315] Γιατί ποιός άνθρωπος δεν ξέρει ότι για τους ζωντανούς υποκρύπτεται κάποιος φθόνος, για άλλους μεγαλύτερος για άλλους μικρότερος, ενώ τους νεκρούς δεν τους μισεί κανένας πια, ούτε και από τους εχθρούς ακόμη; Ενώ λοιπόν αυτά είναι έτσι από τη φύση τους, θα πρέπει τώρα εγώ να κρίνομαι και να εξετάζομαι συγκρινόμενος με τους προγενεστέρους μου; Όχι βέβαια· γιατί αυτό ούτε δίκαιο είναι, Αισχίνη, ούτε και τίθεται σε σωστή βάση· σύγκρινέ με όμως με εσένα και με όποιον άλλον θέλεις από όσους έχουν ασπασθεί τις ίδιες απόψεις με εσένα και βρίσκονται ακόμη στη ζωή. [316] Σκέψου ακόμη και τούτο· ποιό θα ήταν ωραιότερο και προτιμότερο για την πόλη; Να δείχνει αχαριστία και περιφρόνηση στις ευεργεσίες που της γίνονται σήμερα, συγκρίνοντάς τες με εκείνες των προγόνων μας, που ήταν τεράστιες και ίσως είναι αδύνατο να πει κανείς πόσο μεγάλες ήταν, ή όλοι, όσοι κάνουν κάτι με καλή διάθεση, να αποκομίζουν κάποιαν αναγνώριση και αγάπη εκ μέρους αυτών εδώ; [317] Επίσης, αν ίσως πρέπει να αναφέρω και τούτο, οι δικές μου αρχές καθώς και η πολιτική μου, αν κάποιος τις εξετάσει, θα φανούν ότι είναι όμοιες και ότι είχαν τους ίδιους στόχους με εκείνες των τότε επαινούμενων ανδρών, ενώ η δική σου πολιτική είναι ίδια με εκείνων που συκοφαντούσαν τότε τους ένδοξους εκείνους άνδρες. Γιατί προφανώς και εκείνο των καιρό δεν έλειπαν αυτοί που διασύροντας τους συγχρόνους τους επαινούσαν τους παλαιότερους, κακοήθης τακτική όμοια με τη δική σου. [318] Και έπειτα επιμένεις ότι δεν μοιάζω με εκείνους σε τίποτε; Αλλά μήπως μπάζεις εσύ, Αισχίνη; Μήπως ο αδερφός σου; Ή μήπως κάποιος άλλος από τους σημερινούς ρήτορες; Εγώ τουλάχιστον φρονώ πως κανένας δεν τους μοιάζει. Όμως, καλέ μου άνθρωπε, για να μη σε χαρακτηρίσω κάπως αλλιώς, σύγκρινε τον ζωντανό με τους ζωντανούς και με τους συγχρόνους του, όπως γίνεται σε όλες γενικά τις περιπτώσεις, τους ποιητές, τους χορούς, τους αθλητές. [319] Ο Φιλάμμων δεν έφυγε αστεφάνωτος από την Ολυμπία, επειδή ήταν κατώτερος από τον Γλαύκο τον Καρυστινό και κάποιους άλλους παλαιότερους αθλητές, αλλά στεφανώθηκε και αναγορεύτηκε νικητής, επειδή αγωνίστηκε καλύτερα από όλους όσοι ήρθαν να τον συναγωνιστούν. Έτσι και συ σύγκρινέ με με τους σημερινούς ρήτορες, με εσένα τον ίδιο, με όποιον από όλους θέλεις. Δεν εξαιρώ κανέναν. [320] Όταν ήταν να επιλέξει η πόλη την καλύτερη πολιτική και όλοι γενικά συναγωνίζονταν να δείξουν τον πατριωτισμό τους, αποδείχτηκε, ότι εγώ από όλους αυτούς έδινα τότε τις καλύτερες συμβουλές και όλα ρυθμίζονταν σύμφωνα με τα δικά μου ψηφίσματα, με τους δικούς μου νόμους, με τις δικές μου διπλωματικές αποστολές· κανένας από σας δεν παρουσιαζόταν πουθενά, εκτός και αν ήταν να υπονομεύσετε τα μέτρα αυτά. Όταν όμως συνέβησαν όσα μακάρι να μην είχαν γίνει ποτέ, και αναζητούνταν όχι πλέον οι σύμβουλοι αλλά αυτοί που δεν θα έφερναν αντίρρηση στις διαταγές και ήταν πρόθυμοι να γίνουν μίσθαρνα όργανα εναντίον της πατρίδας τους και όσοι ήθελαν να κολακεύουν έναν ξένο, τότε εσύ και ο καθένας από τους ομοίους σου βρισκόσασταν στη θέση σας και ήσασταν μεγάλοι και ονομαστοί ιπποτρόφοι, ενώ εγώ χωρίς δύναμη, το παραδέχομαι· ωστόσο, πιο φιλικός σ᾽ αυτούς εδώ από ό,τι εσείς. [321] Δύο είναι τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει, Αθηναίοι, ο ενάρετος από τη φύση του πολίτης (αυτόν τον χαρακτηρισμό αν δώσω στον εαυτό μου, θα προκαλέσω το λιγότερο φθόνο)· όταν βρίσκεται στην εξουσία, πρέπει η επιλογή της πολιτικής του να στοχεύει πάντοτε στο υψηλό φρόνημα και την υπεροχή της πόλης του, αλλά και σε κάθε περίσταση και με κάθε του ενέργεια να διατηρεί τον πατριωτισμό του. Το δεύτερο βέβαια εξαρτάται από τον χαρακτήρα του, αλλά για τη δύναμη και την ισχύ παίζουν ρόλο άλλοι παράγοντες. Θα διαπιστώσετε λοιπόν ότι η αγάπη μου για την πατρίδα υπήρξε σταθερή και απόλυτη. [322] Δείτε τα γεγονότα: ούτε όταν ο Αλέξανδρος απαιτούσε να με παραδώσετε, ούτε όταν οι μακεδονίζοντες επιδίωκαν την παραπομπή μου ενώπιον των Αμφικτιόνων, όταν με απειλούσαν, όταν μου έδιναν υποσχέσεις, όταν αυτοί εδώ οι καταραμένοι έπεφταν επάνω μου σαν τα θηρία, σε καμιά από αυτές τις περιπτώσεις δεν έχω προδώσει την αγάπη μου για σας. Από την πρώτη στιγμή της πολιτικής μου σταδιοδρομίας επέλεξα να ακολουθήσω τον σωστό και έντιμο δρόμο, να φροντίζω δηλαδή για τις διακρίσεις, τη δύναμη και το καλό όνομα της πατρίδας, να προσπαθώ να αυξηθούν, να συνδέσω τον εαυτό μου με αυτά. [323] Δεν τριγυρίζω στην αγορά γεμάτος χαρά, πανηγυρίζοντας για τις επιτυχίες των Μακεδόνων, χαιρετώντας και ανακοινώνοντας τα ευχάριστα νέα σε όσους πιστεύω ότι θα τα μεταφέρουν στη Μακεδονία. Δεν ακούω με φρίκη, με αναστεναγμούς λύπης και με σκυμμένο το κεφάλι τις επιτυχίες της πόλης, όπως αυτοί εδώ οι βλάσφημοι, που διασύρουν την πόλη, λες και δεν διασύρουν τους εαυτούς τους όταν κάνουν αυτό, που στηρίζονται στους ξένους, που, όταν ο άλλος ευημερεί με τις κακοτυχίες των Ελλήνων, τον χειροκροτούν και υποστηρίζουν ότι πρέπει να κοιτάξουμε πώς θα διατηρηθεί αυτή η κατάσταση για πάντα. [324] Ποτέ, ω θεοί, κανείς σας να μη συγκατανεύσει σ᾽ αυτά, αλλά πάνω απ᾽ όλα βάλτε στο μυαλό τους κάποιες καλύτερες ιδέες και νουθετήστε τους. Αν όμως δεν υπάρχει περίπτωση να βάλουν μυαλό, εξολοθρεύστε τους ολοκληρωτικά και γρήγορα σε στεριά και θάλασσα. Εμάς όμως τους υπόλοιπους απαλλάξτε μας όσο πιο γρήγορα γίνεται από τον κίνδυνο που κρέμεται πάνω από τα κεφάλια μας και επιτρέψτε μας να ζούμε ασφαλείς.