[7] Σε ποιούς ανθρώπους δείχνουν οι άνθρωποι καλοσυνάτη και φιλική διάθεση και για ποιούς λόγους και, ακόμη, σε ποιά γενικότερη κατάσταση βρίσκονται τότε οι ίδιοι, όλα αυτά θα γίνουν φανερά μόλις δώσουμε τον ορισμό του πάθους που δηλώνεται με τη λέξη χάρις. Ας δεχτούμε λοιπόν ότι η «καλοσυνάτη και φιλική διάθεση» είναι —και ο άνθρωπος που βρίσκεται σ᾽ αυτή την κατάσταση λέμε ότι «είναι διατεθειμένος καλοσυνάτα και φιλικά»— η υπηρεσία που προσφέρεται σε κάποιον σε στιγμή ανάγκης, όχι με την προσδοκία κάποιου ανταλλάγματος, ούτε και για να κερδίσει κάτι αυτός που προσφέρει την υπηρεσία, αλλά αποκλειστικά για το συμφέρον του αποδέκτη. Η υπηρεσία είναι μεγάλη, α) αν προσφέρεται σε άνθρωπο που βρίσκεται σε πολύ μεγάλη ανάγκη, β) αν ο αποδέκτης της έχει ανάγκη από σημαντικά πράγματα ή από πράγματα που είναι δύσκολο να τα αποκτήσει κανείς, γ) αν προσφέρεται σε κρίσιμες για τον αποδέκτη στιγμές, δ) αν αυτός που την προσφέρει είναι ο μόνος ή ο πρώτος ή ο κυριότερος. «Έχουμε ανάγκη κάποιων πραγμάτων» θα πει «τα επιθυμούμε πολύ», κατά κύριο μάλιστα λόγο αν πρόκειται για πράγματα που, αν δεν τα αποκτήσουμε, θα στενοχωρηθούμε. Τέτοια είναι τα πράγματα που ποθούμε (περίπτωση έρωτα) ή αυτά που ποθούμε όταν υποφέρει το σώμα μας ή όταν βρισκόμαστε σε κίνδυνο· πραγματικά, ο άνθρωπος που βρίσκεται σε κίνδυνο λαχταράει κάτι, το ίδιο και ο στενοχωρημένος άνθρωπος. Αυτός είναι και ο λόγος που όσοι συμπαραστέκονται στη φτώχεια κάποιου ή σε εξόριστους ανθρώπους, όσο μικρή κι αν είναι η υπηρεσία που προσφέρουν, λόγω του μεγέθους της ανάγκης και λόγω της περίστασης δείχνουν καθαρά την καλοσυνάτη και φιλική τους διάθεση, όπως επί παραδείγματι εκείνος που στο Λύκειο πρόσφερε την ψάθα. Είναι απαραίτητο λοιπόν η υπηρεσία να προσφέρεται όταν ο αποδέκτης βρίσκεται κατά κύριο λόγο σε τέτοιου είδους ανάγκη· αλλιώς σε ανάλογη ή μεγαλύτερη. Συμπέρασμα: Αφού φάνηκε καθαρά σε ποιά πρόσωπα και για ποιούς λόγους δείχνουν οι άνθρωποι καλοσυνάτη και φιλική διάθεση και ποιά είναι τότε η γενικότερη κατάστασή τους, είναι φανερό ότι οι ρήτορες από αυτά τα στοιχεία θα πρέπει να αντλούν το συλλογιστικό και αποδεικτικό υλικό τους, άλλοτε δείχνοντας ότι τα τάδε άτομα βρίσκονται ή βρέθηκαν σε τέτοιου και τέτοιου είδους στενοχώρια ή ανάγκη και άλλοτε ότι τα τάδε άτομα πρόσφεραν ή προσφέρουν τέτοιου και τέτοιου είδους υπηρεσίες σε τέτοιου και τέτοιου είδους ανάγκη. Είναι επίσης φανερό από πού μπορούν οι ρήτορες να αντλούν τα επιχειρήματά τους προκειμένου να αποκρούσουν ότι υπήρξε φιλική και καλοσυνάτη διάθεση και να παρουσιάσουν τους αντιπάλους τους ως ανθρώπους [1385b] δίχως καλοσυνάτη και φιλική διάθεση· μπορούν, πράγματι, να δείξουν ή ότι τα τάδε άτομα προσφέρουν ή πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους για χάρη του δικού τους συμφέροντος (πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με τον ορισμό που δώσαμε για το πάθος που πραγματευόμαστε), ή ότι απλώς ήρθαν έτσι τα πράγματα, ή ότι υποχρεώθηκαν από τις περιστάσεις, ή ότι απλώς ξεπλήρωσαν μια καλοσύνη που τους είχε γίνει (όχι ότι έκαναν οι ίδιοι καλό), είτε εν γνώσει τους είτε εν αγνοία τους: και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει ανταπόδοση, άρα και σ᾽ αυτή την περίπτωση δεν μιλούμε για καλοσυνάτη και φιλική διάθεση. Πρέπει, επίσης, η εξέταση να γίνεται ενσχέσει με όλες τις κατηγορίες· γιατί μιλώντας για το πάθος αυτό μιλούμε για ουσία, για ποσότητα, για ποιότητα, για χρόνο και για τόπο. Σημάδι έλλειψης καλοσυνάτης και φιλικής διάθεσης είναι αν μια μικρότερης αξίας υπηρεσία δεν προσφέρθηκε, ή αν οι ίδιες ή παρόμοιες ή μεγαλύτερες υπηρεσίες προσφέρθηκαν σε εχθρούς· γιατί τότε είναι φανερό ότι και αυτές οι υπηρεσίες δεν προσφέρονται για χάρη μας. Ή αν προσφέρει κανείς —εν γνώσει του— υπηρεσίες μικρής αξίας· γιατί κανείς δεν παραδέχεται ότι έχει ανάγκη από πράγματα μικρής αξίας.