[4.4.1] Ύστερα απ᾽ αυτά οι συμμαχικές δυνάμεις απολύθηκαν και γύρισαν στις πόλεις τους, κι ο Αγησίλαος έβαλε πλώρη για την πατρίδα του. Αποκεί και πέρα συνεχίστηκαν οι επιχειρήσεις από τους Αθηναίους, τους Βοιωτούς, τους Αργείους και τους συμμάχους τους με βάση την Κόρινθο κι από τους Λακεδαιμονίους και τους συμμάχους τους με βάση τη Σικυώνα. Ωστόσο οι Κορίνθιοι έβλεπαν ότι με το να βρίσκονται αδιάκοπα στην πρώτη γραμμή του πολέμου είχαν πολλές απώλειες κι η χώρα τους πάθαινε καταστροφές, ενώ οι υπόλοιποι σύμμαχοι ζούσαν κι οι ίδιοι ειρηνικά κι η γη τους έφερνε καρπό· για τούτο η πλειοψηφία των Κορινθίων, και μάλιστα η αριστοκρατική τάξη, αποζήτησαν την ειρήνη κι άρχισαν να το συζητούν αναμεταξύ τους και να συνεννοούνται. [4.4.2] Τότε οι Αργείοι, οι Αθηναίοι κι οι Βοιωτοί, καθώς κι όσοι Κορίνθιοι είχαν πληρωθεί από τα χρήματα του Βασιλέως κι όσοι είχαν σταθεί πρωταίτιοι του πολέμου, καταλάβαιναν ότι, αν δεν εξουδετέρωναν την ειρηνόφιλη μερίδα, υπήρχε κίνδυνος να προσχωρήσει η πόλη ξανά στους Λακεδαιμονίους· γι᾽ αυτό οργάνωσαν σφαγή.
[392 π.Χ.]
Και πρώτ᾽ απ᾽ όλα σχεδίασαν μια μεγάλη ασέβεια: ενώ πουθενά δεν εκτελούνται ούτε οι νόμιμες θανατικές αποφάσεις σε μέρα γιορτής, εκείνοι διάλεξαν για τα φονικά την τελευταία μέρα των Ευκλείων, με τη σκέψη ότι τότε θα ᾽πιαναν περισσότερο κόσμο συγκεντρωμένο στην Αγορά. [4.4.3] Όταν λοιπόν δόθηκε το σύνθημα σ᾽ αυτούς που είχαν πάρει οδηγίες ποιούς να σκοτώσουν, τράβηξαν τα σπαθιά τους κι άρχισαν να χτυπάνε — τον ένα την ώρα που στεκόταν με μιαν ομάδα, τον άλλο καθισμένο, άλλους στο θέατρο, ακόμα κι άνθρωπο που έκρινε δραματικόν αγώνα. Μόλις μαθεύτηκε το γεγονός, όσοι ανήκαν σε καλές οικογένειες έτρεξαν αμέσως να σωθούν, άλλοι στ᾽ αγάλματα των θεών στην Αγορά κι άλλοι στους βωμούς· οι αντίπαλοί τους όμως, κι εκείνοι που πρόσταζαν κι εκείνοι που εκτελούσαν, δεν δίστασαν μπροστά στην έσχατη ασέβεια κι ανομία, παρά τους έσφαξαν ακόμη και στους ιερούς τόπους — τόσο που μερικοί νομοταγείς πολίτες, μόλο που δεν χτυπούσαν τους ίδιους, αγανάκτησαν με την ιεροσυλία.
[4.4.4] Μ᾽ αυτόν τον τρόπο σκοτώθηκαν πολλοί από τους ηλικιωμένους, γιατί αυτοί κυρίως έτυχε να βρίσκονται στην Αγορά. Οι νεότεροι, αντίθετα, είχαν καθίσει ήσυχα στο Κράνειο, επειδή κάτι είχε υποψιαστεί ο Πασίμηλος. Κάποτε ωστόσο άκουσαν τις φωνές, ενώ μερικοί από τον τόπο της σφαγής έτρεχαν κοντά τους να σωθούν· τότε ανέβηκαν τρέχοντας στον Ακροκόρινθο, απ᾽ όπου απέκρουσαν μιαν επίθεση των Αργείων και των άλλων. [4.4.5] Καθώς όμως συσκέπτονταν για να δουν τί θα κάνουν, πέφτει το κιονόκρανο από κάποια κολόνα δίχως να ᾽χει γίνει σεισμός μήτε να ᾽χει φυσήσει άνεμος· κι όταν έκαναν θυσία τα σημάδια βγήκαν τέτοια, που οι μάντεις είπαν πως ήταν προτιμότερο να κατέβουν αποκεί. Στην αρχή εγκατέλειψαν το έδαφος της Κορινθίας με σκοπό να φύγουν σ᾽ εξορία· πήγαν όμως οι φίλοι, οι μάνες και τ᾽ αδέλφια τους να τους μεταπείσουν, και μερικοί από την κυβερνητική μερίδα τούς υπόσχονταν με όρκους ότι δεν θα πάθαιναν κανένα κακό — έτσι ορισμένοι απ᾽ αυτούς γύρισαν στα σπίτια τους.
[4.4.6] Εκείνοι που επέστρεψαν ωστόσο, έβλεπαν ένα τυραννικό καθεστώς ν᾽ αφανίζει την πόλη —αφού έβγαζε και τα οροθετικά σήματα από τα σύνορα κι ονόμαζε πατρίδα το Άργος αντί την Κόρινθο— και να τους παραχωρεί με τη βία πολιτικά δικαιώματα στο Άργος, που δεν τα ᾽θελαν καθόλου, ενώ στην ίδια τους την πόλη είχαν λιγότερη επιρροή κι από τους μετοίκους. Μερικοί λοιπόν απ᾽ αυτούς αποφάσισαν πως η ζωή δεν ήταν υποφερτή με τέτοιους όρους: θα δοκίμαζαν να ξανακάνουν πατρίδα τους την Κόρινθο, όπως ήταν παλιά, να την ελευθερώσουν, να την απαλλάξουν από τους ανόσιους δολοφόνους και ν᾽ αποκαταστήσουν τη νομιμότητα, με την πεποίθηση ότι ήταν άξιο το έργο — αν πετύχαιναν θα ᾽χαν σώσει την πατρίδα τους, κι αν όχι θα πέθαιναν από ένδοξο θάνατο, στ᾽ όνομα των πιο υψηλών κι ωραίων ιδανικών.
[4.4.7] Έτσι ξεκίνησαν δύο άνδρες, ο Πασίμηλος κι ο Αλκιμένης, να περάσουν έναν χείμαρρο και να συναντήσουν τον Λακεδαιμόνιο πολέμαρχο Πραξίτα που φρουρούσε με το τάγμα του τη Σικυώνα. Του είπαν ότι θα μπορούσαν να τον αφήσουν να μπει στα τείχη που οδηγούν στο Λέχαιο, κι εκείνος τους πίστεψε επειδή τους ήξερε από πριν γι᾽ ανθρώπους εμπιστοσύνης· κανόνισε λοιπόν να μείνει το τάγμα, που επρόκειτο να φύγει από τη Σικυώνα, κι έκανε ετοιμασίες για την επιχείρηση. [4.4.8] Μια φορά που οι δύο άνδρες τοποθετήθηκαν φρουροί στην πύλη όπου είναι στημένο το τρόπαιο (το ᾽χαν επιδιώξει, και τους βοήθησε κι η τύχη), ο Πραξίτας πλησίασε με το τάγμα του, με Σικυώνιους και με τους εξόριστους Κορίνθιους. Σαν έφτασε ωστόσο μπρος στην πύλη φοβήθηκε να μπει, κι αποφάσισε να στείλει πρώτα έναν έμπιστό του να κατοπτεύσει το εσωτερικό. Οι δύο Κορίνθιοι τον έβαλαν μέσα και του τα ᾽δειξαν όλα με τόση ειλικρίνεια, που αυτός ανέφερε ότι όλα ήταν όπως τα ᾽χαν προαναγγείλει, δίχως κανένα δόλο. [4.4.9] Μετά απ᾽ αυτό μπήκε ο Πραξίτας.
Καθώς τα τείχη απείχαν πολύ το ένα από το άλλο, όταν οι επιδρομείς παρατάχτηκαν αντιλήφθηκαν ότι ήταν λίγοι· για τούτο κατασκεύασαν μπροστά τους ένα φράγμα και μια πρόχειρη τάφρο και περίμεναν να ᾽ρθουν να τους βοηθήσουν οι σύμμαχοι. (Υπήρχε πίσω τους, στο λιμάνι, φρουρά Βοιωτών.) Πέρασαν λοιπόν την επόμενη μέρα —είχαν μπει νύχτα— δίχως να δώσουν μάχη. Τη μεθεπόμενη μέρα, οι Αργείοι που ήρθαν βιαστικά να ενισχύσουν την πόλη βρήκαν μπροστά τους την εξής παράταξη: οι Λακεδαιμόνιοι κρατούσαν το δεξιό τμήμα του μετώπου τους, κοντά τους ήταν οι Σικυώνιοι και, προς το ανατολικό τείχος, κάπου εκατόν πενήντα Κορίνθιοι εξόριστοι. Αντιπαρατάχτηκαν λοιπόν κι αυτοί με τους μισθοφόρους του Ιφικράτη προς το ανατολικό τείχος, ενώ πλάι τους στάθηκαν οι ίδιοι οι Αργείοι και στο αριστερό οι Κορίνθιοι της πόλης.
[4.4.10] Γεμάτοι αυτοπεποίθηση εξαιτίας της αριθμητικής τους υπεροχής, οι Αργείοι έκαναν ευθύς επίθεση. Νίκησαν τους Σικυωνίους, διέσπασαν το φράγμα και τους κυνήγησαν ώς τη θάλασσα, όπου σκότωσαν πολλούς. Εκείνη την ώρα ο Πασίμαχος, διοικητής του ιππικού των Λακεδαιμονίων, μόλο που είχε λιγοστούς ιππείς, βλέποντας τους Σικυωνίους σε δύσκολη θέση, έβαλε τους άνδρες του να δέσουν τ᾽ άλογά τους σε δέντρα, πήρε τις ασπίδες των Σικυωνίων και προχώρησε μ᾽ εθελοντές να χτυπήσει τους Αργείους. Όταν τούτοι είδαν τα «Σ» πάνω στις ασπίδες νόμισαν πως είχαν μπροστά τους Σικυωνίους και δεν τους φοβήθηκαν καθόλου. Τότε λένε ότι είπε ο Πασίμαχος: «Μα τους Διδύμους, Αργείοι, θα σας ξεγελάσουν τούτα τα Σ!» και προχώρησε καταπάνω τους· εκεί, πολεμώντας με λίγους εναντίον πολλών, σκοτώθηκε κι ο ίδιος κι άλλοι από τους άνδρες του.
[4.4.11] Ωστόσο οι Κορίνθιοι εξόριστοι νίκησαν τους αντικρινούς τους και προχώρησαν σε βάθος, πλησιάζοντας το εσωτερικό τείχος της πόλης. Οι Λακεδαιμόνιοι πάλι μόλις αντιλήφθηκαν την ήττα των Σικυωνίων βγήκαν να τους βοηθήσουν, έχοντας αριστερά τους το φράγμα. Όταν οι Αργείοι έμαθαν ότι οι Λακεδαιμόνιοι βρίσκονταν πίσω τους, έκαναν στροφή και πέρασαν ξανά τρέχοντας το φράγμα, αλλά εκείνοι που ήταν στο άκρο δεξιό τους βρέθηκαν με την αφύλαχτη πλευρά τους έκθετη στα φονικά χτυπήματα των Λακεδαιμονίων, ενώ όσοι ήταν προς το μέρος του τείχους εξακολουθούσαν ν᾽ ανεβαίνουν σαν άτακτο μπουλούκι προς την πόλη. Καθώς συνάντησαν όμως τους εξόριστους Κορινθίους και τους αναγνώρισαν για εχθρούς, έκαναν ξανά στροφή: μερικοί απ᾽ αυτούς ανέβηκαν από τις σκάλες στο τείχος και πηδώντας έξω τσακίστηκαν· άλλοι βρέθηκαν στριμωγμένοι γύρω στα σκαλοπάτια κάτω από τα χτυπήματα του εχθρού και σκοτώθηκαν εκεί· άλλοι, τέλος, έπαθαν ασφυξία πατώντας ο ένας τον άλλον.
[4.4.12] Οι Λακεδαιμόνιοι δεν ήξεραν ποιόν να πρωτοσκοτώσουν: ο θεός τούς χάρισε στ᾽ αλήθεια, σ᾽ εκείνη ειδικά την περίπτωση, κάτι που ούτε στις προσευχές τους δεν θα ᾽χαν σκεφτεί να ζητήσουν — γιατί τί άλλο από θεϊκή παρέμβαση μπορούσε να τους παραδώσει ένα πλήθος τρομοκρατημένων εχθρών που μέσα στον πανικό τους πρόσφεραν το αφύλαχτο μέρος του κορμιού τους, που δεν δοκίμαζαν ούτε καν να πολεμήσουν και που έκαναν ό,τι μπορούσαν όλοι τους για να εξολοθρευτούν; Τόσοι πολλοί σκοτώθηκαν τότε σε τόσο μικρό χώρο, ώστε οι άνθρωποι, συνηθισμένοι να βλέπουν σωρούς από στάρι, ξύλα ή πέτρες, είδαν τότε και σωρούς πτωμάτων. Σκοτώθηκαν κι οι Βοιωτοί φρουροί του λιμανιού, άλλοι στα τείχη κι άλλοι πάνω στα υπόστεγα των καραβιών.
[4.4.13] Ύστερα απ᾽ αυτά οι Κορίνθιοι κι οι Αργείοι έκαναν ανακωχή για να μαζέψουν τους νεκρούς τους. Στο μεταξύ ήρθαν σ᾽ ενίσχυση οι σύμμαχοι των Λακεδαιμονίων· όταν συγκεντρώθηκαν, ο Πραξίτας αποφάσισε πρώτ᾽ απ᾽ όλα να γκρεμίσουν τόσο μέρος των τειχών, όσο χρειαζόταν για να μπορεί να περνάει στρατός. Κατόπιν πήρε τα στρατεύματά του και προχώρησε προς την κατεύθυνση των Μεγάρων, κυριεύοντας μ᾽ έφοδο πρώτα τον Σιδούντα κι έπειτα τον Κρομμυώνα, κι αφού τοποθέτησε φρουρές σ᾽ αυτά τα οχυρά γύρισε πίσω. Τέλος οχύρωσε την Επιείκεια για να την έχουν οι σύμμαχοι φρούριο στα σύνορά τους, απέλυσε τον στρατό και ξεκίνησε ο ίδιος για τη Λακεδαίμονα.