[244] Θα διαπιστώσετε λοιπόν ότι ακόμη και η ήττα της πόλης στη Χαιρώνεια, αν εσύ χαίρεσαι γι᾽ αυτήν ενώ έπρεπε να θρηνείς, καταραμένε, δεν οφείλεται σε καμιάν από τις δικές μου ενέργειες. Κάντε τους υπολογισμούς σας ως εξής: όπου στάλθηκα εγώ ως εκπρόσωπός σας, από πουθενά ποτέ δεν έφυγα ηττημένος από τους πρέσβεις του Φιλίππου· ούτε από τη Θεσσαλία, ούτε από την Αμβρακία, ούτε από τους Ιλλυριούς, ούτε από τους βασιλείς της Θράκης, ούτε από το Βυζάντιο, ούτε από κανένα άλλο μέρος, ούτε τώρα τελευταία από τη Θήβα· αλλά σε όποια μέρη νικήθηκαν οι πρέσβεις του Φιλίππου από τη διπλωματία, στα μέρη αυτά βάδιζε εκείνος με στρατό και τα υπέτασσε. [245] Ζητάς λοιπόν από μένα να απολογηθώ γι᾽ αυτά και δεν ντρέπεσαι να χλευάζεις τον ίδιο άνθρωπο για δειλία και να αξιώνεις, ένας και μόνο άνθρωπος, να φανεί ανώτερος από τις στρατιωτικές δυνάμεις του Φιλίππου, και μάλιστα με τους λόγους; Γιατί ποιό άλλο μέσο είχα στη διάθεσή μου; Σίγουρα όχι το ψυχικό θάρρος του καθενός, ούτε και όριζα την τύχη αυτών που παρατάχθηκαν, ούτε και είχα τη διοίκηση του στρατού για την οποία ζητάς από μένα ευθύνες· τόσο παράλογος είσαι. [246] Ωστόσο, κάντε μια εξονυχιστική έρευνα για όσα θα μπορούσε να είναι υπεύθυνος ένας ρήτορας· δεν ζητώ την επιείκειά σας. Ποιά λοιπόν είναι αυτά; Να δει τα γεγονότα στη γένεσή τους, να προβλέπει την πορεία τους και να προειδοποιεί τους άλλους. Αυτά όλα τα έχω κάνει. Οφείλει επιπλέον να περιορίζει στο ελάχιστο σε κάθε περίπτωση τις καθυστερήσεις, τους δισταγμούς, την άγνοια, την εριστική διάθεση, που είναι συνήθη και αναπόφευκτα ελαττώματα κάθε ελεύθερης πόλης· αντίθετα, να προτρέπει σε σύμπνοια και φιλία και σε οτιδήποτε παρακινεί τους ανθρώπους να κάνουν το καθήκον τους. Όλα αυτά επίσης έχουν γίνει από μένα και κανένας δεν μπορεί να βρει ότι έγινε κάποια παράλειψη από πλευράς μου. [247]. Αν λοιπόν ρωτούσε κανείς οποιονδήποτε με ποιά μέσα πέτυχε ο Φίλιππος τα περισσότερα από τα κατορθώματά του, όλοι θα απαντούσαν με τον στρατό του και με το να δωροδοκεί και να διαφθείρει όσους ήταν στα πράγματα. Εγώ λοιπόν ούτε είχα τον έλεγχο των στρατιωτικών δυνάμεων ούτε ήμουν επικεφαλής τους· συνεπώς, για όσα έγιναν στον τομέα αυτόν, εγώ δεν φέρω καμιάν ευθύνη. Επίσης, όσον αφορά στη διαφθορά ή την καθαρότητα, έχω νικήσει τον Φίλιππο. Γιατί, όπως αυτός που επιχειρεί να εξαγοράσει, νικά αυτόν που τα παίρνει, εφόσον βέβαια τον εξαγοράσει, έτσι και αυτός που αρνείται τα χρήματα και δεν διαφθείρεται, νικάει τον αγοραστή. Επομένως, όσο εξαρτιόταν από μένα, η πόλη μας είναι αήττητη.
[248] Αυτά και άλλα παραπλήσια προς αυτά είναι όσα παρασχέθηκαν από μένα ώστε να κάνει ο Κτησιφών δίκαια τέτοιες προτάσεις για μένα. Τώρα θα αναφέρω όσα παρεσχέθηκαν από όλους εσάς. Αμέσως λοιπόν μετά τη μάχη, εν μέσω συμφορών και κινδύνων, σε μια χρονική στιγμή που δεν θα ήταν παράξενο να δείξει το πλήθος ακόμη και αγνωμοσύνη προς εμένα, ο λαός, επειδή γνώριζε και είχε δει με τα μάτια του όλα όσα εγώ έκανα, πρώτα πρώτα ενέκρινε με την ψήφο του τις δικές μου υποδείξεις για τη σωτηρία της πόλης και όλες εκείνες τις ενέργειες για την ασφάλειά της, όπως η τοποθέτηση των φρουρών, οι τάφροι, οι δαπάνες για τα τείχη, που γίνονταν με ψηφίσματα που πρότεινα εγώ. Στη συνέχεια, από το σύνολο των πολιτών εμένα προτίμησε ο λαός και με διόρισε σιτώνη. [249] Ύστερα από αυτά, όσοι φρόντιζαν να με βλάψουν, ενώθηκαν και κίνησαν εναντίον μου μηνύσεις, ελέγχους, καταγγελίες, τα πάντα. Στην αρχή τουλάχιστον όχι οι ίδιοι αλλά μέσω προσώπων που νόμιζαν ότι θα τους κάλυπταν απόλυτα (γνωρίζετε βέβαια και θυμάστε ότι τον πρώτο καιρό κάθε μέρα με έσερναν στα δικαστήρια και ούτε η παραφροσύνη του Σωσικλή, ούτε η συκοφαντία του Φιλοκράτη, ούτε η μανία του Διώνδα και του Μελάντου, ούτε τίποτε άλλο δεν είχε απομείνει που να μη χρησιμοποιήσουν αυτοί εναντίον μου). Παρ᾽ όλα αυτά λοιπόν, κυρίως χάρη στους θεούς αλλά και κατά δεύτερο λόγο χάρη και σε σας και τους υπόλοιπους Αθηναίους, κατάφερνα να σωθώ, και δικαίως. Αυτό είναι αλήθεια τιμητικό για δικαστές που είχαν πάρει όρκο και ήξεραν να τον τηρήσουν. [250] Όταν λοιπόν με αθωώνατε σχετικά με τις εις βάρος μου καταγγελίες και δεν δίνατε στους μηνυτές μου το ένα πέμπτο των ψήφων, με την ετυμηγορία σας αυτή ήταν σαν να εγκρίνατε ότι εγώ ενήργησα τότε όσο καλύτερα μπορούσα. Εξάλλου, όταν στις δίκες για παράνομα ψηφίσματα απαλλασσόμουν από τις κατηγορίες, αποδείκνυα ότι τόσο οι προτάσεις μου όσο και οι λόγοι μου ήταν σύμφωνα με τους νόμους· όταν πάλι εγκρίνατε ενυπογράφως τους λογαριασμούς μου, παραδεχόσασταν επιπλέον ότι για όλα είχα ενεργήσει με τρόπο δίκαιο και αδιάφθορο. Αφού λοιπόν έτσι έχουν τα πράγματα, ποιόν ενδεδειγμένο και δίκαιο χαρακτηρισμό θα μπορούσε να προσδώσει ο Κτησιφών στις δικές μου πράξεις; Όχι αυτόν που έβλεπε να δίνει ο λαός, οι ορκωτοί δικαστές, όχι τον χαρακτηρισμό που έβλεπε να επιβεβαιώνει σε όλους η αλήθεια;
[251] Ναι, λέει ο Αισχίνης, αλλά ωραίο είναι αυτό για το οποίο καυχιόταν ο Κέφαλος, ότι δεν παραπέμφθηκε σε δίκη καμιά φορά. Μά τον Δία, και τυχερό συνάμα. Αλλά, γιατί αυτός που πολλές φορές καταγγέλθηκε, αλλά ποτέ δεν αποδείχτηκε η ενοχή του, θα ήταν δίκαιο να είναι περισσότερο εκτεθειμένος σε μομφή; Ωστόσο, όσον εξαρτάται τουλάχιστον από τον Αισχίνη, Αθηναίοι, μπορώ να επικαλεστώ το ωραίο εκείνο καύχημα του Κεφάλου. Γιατί ποτέ δεν με μήνυσε ούτε και άσκησε δίωξη εναντίον μου· επομένως, χάρη στη δική σου ομολογία, Αισχίνη, δεν είμαι καθόλου χειρότερος πολίτης από τον Κέφαλο.