Θα μπορούσε λοιπόν να εγκωμιάσει κανείς τον Σωκράτη και για άλλα, πολλά κι αξιοθαύμαστα· αλλά για τις άλλες χαρακτηριστικές ιδιότητές του ίσως κάποιος θα μπορούσε να πει παρόμοια και για άλλους, όμως το ότι δε μοιάζει με κανένα άλλο άνθρωπο, ούτε από τους παλαιότερους ούτε απ᾽ τους τωρινούς, αυτό κι αν αξίζει κάθε θαυμασμό! Για παράδειγμα, για την προσωπικότητα του Αχιλλέα θα μπορούσαμε να σχηματίσουμε μια ιδέα απ᾽ τον Βρασίδα κι απ᾽ άλλους· για την προσωπικότητα του Περικλή, απ᾽ τον Νέστορα και τον Αντήνορα, και δεν είναι μόνο αυτοί· [221d] και γι᾽ άλλες προσωπικότητες θα μπορούσαμε να σχηματίσουμε κάποια ιδέα απ᾽ άλλους με τον ίδιο τρόπο· όμως για την προσωπικότητα αυτού του αλλόκοτου ανθρώπου —τόσο για ό,τι αφορά στον ίδιο, όσο και στα λόγια του— ούτε κατά προσέγγιση θα μπορούσε κανείς να σχηματίσει μια ιδέα, όσο κι αν την αναζητήσει σε κάποιον απ᾽ τους τωρινούς ή τους παλιούς, εκτός βέβαια αν τον παρομοιάσει μ᾽ αυτούς που λέω εγώ, όχι με άνθρωπο βέβαια —με κανένα!—, αλλά με τους σιληνούς και τους σατύρους, και τον ίδιο και τα λόγια του.
Α ναι, και κάτι που παρέλειψα στην αρχή αυτού του εγκωμίου: και το λεξιλόγιό του είναι ίδιο κι απαράλλαχτο με τους σιληνούς [221e] που ανοιγοκλείνουν. Γιατί, αν θελήσει κάποιος ν᾽ ακούσει τις ομιλίες του Σωκράτη, στην αρχή θα του έκαναν κωμική εντύπωση· τις ντύνει με τέτοιες λέξεις και φράσεις, σαν με τομάρι ξετσίπωτου σατύρου· δηλαδή μιλά για γομάρια ανοικονόμητα και για κάτι χαλκιάδες και παπουτσήδες και ταμπάκηδες και δίνει την εντύπωση ότι πάντοτε λέει τα ίδια και τα ίδια με τις ίδιες λέξεις, έτσι που κάθε άνθρωπος που δεν τον ξέρει κι επιπόλαιος [222a] θα τον θεωρούσε καταγέλαστο για το λεξιλόγιό του. Αν όμως ανοίξει αυτές τις ομιλίες και δει το περιεχόμενό τους, θ᾽ ανακαλύψει πρώτα πρώτα ότι είναι οι μοναδικές που στο βάθος τους έχουν νόημα, έπειτα ότι είναι θεϊκότατες και κρύβουν μέσα τους απειράριθμα αγάλματα αρετής και αφορούν σε πάρα πολλά ζητήματα, καλύτερα: σ᾽ όλο το πεδίο που αρμόζει να διερευνά όποιος βάλθηκε να γίνει τέλειος άνθρωπος.
Αυτό είναι, συμπότες μου, το εγκώμιό μου για τον Σωκράτη· κι απ᾽ την άλλη, σας είπα, παρεμβάλλοντάς τες στο εγκώμιο, όσες μομφές είχα εναντίον του, το διασυρμό που μου έκανε· και [222b] βέβαια δεν ήμουν θύμα του μόνο εγώ, αλλά κι ο Χαρμίδης, ο γιος του Γλαύκωνος, κι ο Ευθύδημος, ο γιος του Διοκλή, και πάρα πολλοί άλλοι· παραπλανώντας όλους αυτούς, τάχα ότι ήταν εραστής τους, μάλλον ο ίδιος του, εκεί που τον περίμεναν εραστή, γίνεται το αγαπημένο τους αγόρι. Αυτά τα λέω για να τ᾽ ακούς και συ, Αγάθων· να μην αφήνεσαι να σε παραπλανά τούτος εδώ, αλλά, κάνοντας το δικό μου πάθημα μάθημα, να πάρεις τα μέτρα σου κι όχι, όπως λέει και η παροιμία, «να μάθεις αφού πάθεις, σα μωρό παιδί».