[206] Αν λοιπόν επιχειρούσα να υποστηρίξω πως εγώ τάχα σας παρέσυρα ώστε να έχετε φρόνημα αντάξιο των προγόνων σας, ο καθένας εύλογα θα μπορούσε να με κατακρίνει. Εγώ όμως δηλώνω τώρα απεριφράστως ότι αυτού του είδους οι επιλογές ήταν δικές σας, και δεν το κρύβω ότι και πριν από εμένα είχε η πόλη αυτό το φρόνημα, αλλά, στις προσφερθείσες υπηρεσίες για το καθένα από όσα έγιναν, επιμένω ότι και εγώ πήρα μέρος. [207] Αυτός όμως, με το να κατηγορεί τις ενέργειές μου στο σύνολό τους και να σας προτρέπει να μου φερθείτε σκληρά, με το πρόσχημα ότι έγινα αιτία να φοβηθεί και να κινδυνεύσει η πόλη, αφενός επιθυμεί να στερήσει εμένα από την τωρινή τιμή, αφετέρου προσπαθεί να αφαιρέσει από σας τον έπαινο για πάντα. Γιατί, αν καταδικάσετε αυτόν εδώ (: τον Κτησιφώντα), στηρίζοντας την απόφασή σας στα δικά μου πολιτικά λάθη, θα δώσετε την εντύπωση εκ των υστέρων ότι κάνατε λάθη και όχι πως πάθατε τα όσα συνέβησαν από δυσμένεια της τύχης. [208] Αλλά δεν είναι δυνατόν, Αθηναίοι, με κανέναν τρόπο δεν είναι δυνατόν να κάνατε λάθος, όταν αναλάβατε τον κίνδυνο για την ελευθερία και τη σωτηρία όλων· το ορκίζομαι στο όνομα των προγόνων που πρώτοι πολέμησαν για τους Έλληνες στον Μαραθώνα, εκείνων που παρατάχθηκαν στις Πλαταιές και ναυμάχησαν στη Σαλαμίνα και στο Αρτεμίσιο, και στο όνομα πολλών άλλων γενναίων ανδρών που είναι θαμμένοι στα δημόσια νεκροταφεία. Αυτούς όλους τους έθαψε η πόλη με τον ίδιο τρόπο, Αισχίνη, αποδίδοντας σ᾽ αυτούς τις ίδιες τιμές· δεν ξεχώρισε όσους από αυτούς έκαναν κατορθώματα ούτε και απέδωσε τιμές μόνο στους νικητές. Και πολύ δίκαια· γιατί ό,τι ήταν καθήκον γενναίων ανδρών το εκπλήρωσαν όλοι· αλλά η τύχη του καθενός ήταν τέτοια, όποια του έλαχε από τον θεό. [209] Και έπειτα εσύ, καταραμένε παλιογραφιά, θέλοντας να του στερήσεις την εκτίμηση και την αγάπη εκ μέρους αυτών εδώ, μιλούσες για τρόπαια, για μάχες και για παλαιά κατορθώματα· αλλά ποιό από όλα αυτά έχει κάποια σχέση με τη σημερινή δίκη; Εγώ όμως, θεατρίνε τρίτου ρόλου, που παρουσιάστηκα για να συμβουλεύσω την πόλη για τα πρωτεία, με ποιό πνεύμα έπρεπε να ανεβώ στο βήμα; Εκείνου που θα έδινε συμβουλές προσβλητικές προς αυτούς; Τότε ασφαλώς δίκαια θα με εκτελούσαν. [210] Εξάλλου, ούτε και εσείς, πολίτες Αθηναίοι, πρέπει να εκδικάζετε τις ιδιωτικές και τις δημόσιες καταθέσεις με τα ίδια κριτήρια, αλλά, τις υποθέσεις που αφορούν στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, πρέπει να τις κρίνετε επί τη βάσει των νόμων του ιδιωτικού δικαίου και των ιδιωτικών πράξεων, ενώ τα ζητήματα της δημόσιας πολιτικής έχοντας στραμμένη την προσοχή σας στις αρχές των προγόνων σας. Αν νομίζετε ότι καθήκον σας είναι να ενεργείτε αντάξια των προγόνων, πρέπει, κάθε φορά που έρχεστε στο δικαστήριο για να εκδικάσετε δημόσιες υποθέσεις, να θεωρείτε ότι μαζί με τη ράβδο και το σύμβολο παραλαμβάνετε ο καθένας σας και την περηφάνια της πόλης.
[211] Μπλέχτηκα όμως στην εξιστόρηση των κατορθωμάτων των προγόνων μας και παρέκαμψα μερικά ψηφίσματα και κάποιες ενέργειές μου. Γι᾽ αυτό, θέλω να επιστρέψω στο σημείο από το οποίο έκανα την παρέκβαση.
Μόλις φτάσαμε στη Θήβα, βρήκαμε εκεί παρόντες τους πρέσβεις του Φιλίππου, των Θεσσαλών και των άλλων συμμάχων, και τους μεν δικούς μας φίλους φοβισμένους, τους δε δικούς του γεμάτους αυτοπεποίθηση. Και για να δείτε ότι δεν τα λέω τώρα αυτά αποβλέποντας στο συμφέρον μου, κάνε μου τη χάρη, γραμματέα, και διάβασε την επιστολή που στείλαμε τότε αμέσως εμείς οι πρέσβεις. Και όμως, ο Αισχίνης είναι τόσο μεγάλος συκοφάντης ώστε, [212] αν επιτεύχθηκε κάτι σωστό, ισχυρίζεται ότι αιτία στάθηκε η περίσταση και όχι εγώ, ενώ για όλες τις ατυχίες υποστηρίζει ότι αιτία ήμουν εγώ και η κακή μου τύχη. Και, όπως φαίνεται, εγώ, ο σύμβουλος και ο ρήτορας, δεν έχω συντελέσει, κατά τη γνώμη του, καθόλου στα όσα επιτεύχθηκαν με τις αγορεύσεις και τις διαβουλεύσεις μου· αντίθετα, για τις ατυχίες στις πολιτικές επιχειρήσεις και για την τακτική των στρατηγών νομίζει πως εγώ φέρω εξολοκλήρου την ευθύνη. Θα μπορούσε να υπάρξει πιο ωμός και πιο αισχρός συκοφάντης; Διάβασε την επιστολή.

ΕΠΙΣΤΟΛΗ