Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΣΟΦΟΚΛΗΣ

Οἰδίπους ἐπὶ Κολωνῷ (1181-1210)

ΑΝ. πάτερ, πιθοῦ μοι, κεἰ νέα παραινέσω.
τὸν ἄνδρ᾽ ἔασον τόνδε τῇ θ᾽ αὑτοῦ φρενὶ
χάριν παρασχεῖν τῷ θεῷ θ᾽ ἃ βούλεται,
καὶ νῷν ὕπεικε τὸν κασίγνητον μολεῖν.
1185 οὐ γάρ σε, θάρσει, πρὸς βίαν παρασπάσει
γνώμης ἃ μή σοι συμφέροντα λέξεται.
λόγων δ᾽ ἀκοῦσαι τίς βλάβη; τά τοι κακῶς
ηὑρημέν᾽ ἔργα τῷ λόγῳ μηνύεται.
ἔφυσας αὐτόν· ὥστε μηδὲ δρῶντά σε
1190 τὰ τῶν κακίστων δυσσεβέστατ᾽, ὦ πάτερ,
θέμις σέ γ᾽ εἶναι κεῖνον ἀντιδρᾶν κακῶς.
ἀλλ᾽ ἔα νιν. εἰσὶ χἀτέροις γοναὶ κακαὶ
καὶ θυμὸς ὀξύς, ἀλλὰ νουθετούμενοι
φίλων ἐπῳδαῖς ἐξεπᾴδονται φύσιν.
1195 σὺ δ᾽ εἰς ἐκεῖνα, μὴ τὰ νῦν, ἀποσκόπει
πατρῷα καὶ μητρῷα πήμαθ᾽ ἅπαθες·
κἂν κεῖνα λεύσσῃς, οἶδ᾽ ἐγώ, γνώσῃ κακοῦ
θυμοῦ τελευτὴν ὡς κακὴ προσγίγνεται.
ἔχεις γὰρ οὐχὶ βαιὰ τἀνθυμήματα,
1200 τῶν σῶν ἀδέρκτων ὀμμάτων τητώμενος.
ἀλλ᾽ ἡμὶν εἶκε· λιπαρεῖν γὰρ οὐ καλὸν
δίκαια προσχρῄζουσιν, οὐδ᾽ αὐτὸν μὲν εὖ
πάσχειν, παθόντα δ᾽ οὐκ ἐπίστασθαι τίνειν.
ΟΙ. τέκνον, βαρεῖαν ἡδονὴν νικᾶτέ με
1205 λέγοντες· ἔστω δ᾽ οὖν ὅπως ὑμῖν φίλον.
μόνον, ξέν᾽, εἴπερ κεῖνος ὧδ᾽ ἐλεύσεται,
μηδεὶς κρατείτω τῆς ἐμῆς ψυχῆς ποτε.
ΘΗ. ἅπαξ τὰ τοιαῦτ᾽, οὐχὶ δὶς χρῄζω κλύειν,
ὦ πρέσβυ. κομπεῖν δ᾽ οὐχὶ βούλομαι· σὺ δ᾽ ὢν
1210 σῶς ἴσθ᾽, ἐάν περ κἀμέ τις σῴζῃ θεῶν.

ΑΝ. Πατέρα, άκου, κι ας είμαι νέα, θα σε συμβουλέψω.
Τον άντρα αυτόν που σου μιλά, τη χάρη κάνε του κι εσύ
να πράξει κατά τη συνείδησή του, να σεβαστεί και τον θεό
σ᾽ αυτά που θέλει.
Αλλά, και στη δική μας την παράκληση υποχώρησε,
άσε τον αδελφό μας νά ᾽ρθει εδώ.
1185Το θάρρος σου μη χάνεις, δεν πρόκειται τη γνώμη σου
ν᾽ αλλάξει με τη βία, αν σου ζητήσει κάτι ασύμφορο.
Τί βλάπτει αλήθεια αν τον ακούσεις; Το ξέρουμε όλοι,
έργα πανούργα φανερώνονται μέσα από λόγια.
Έτσι κι αλλιώς εσύ τον έφερες στον κόσμο· ακόμη
1190κι αν οι πράξεις του κάκιστες κι ασεβέστατες φανούν,
πάλι, πατέρα, σωστό δεν είναι ν᾽ ανταποδώσεις το κακό.
Άσ᾽ τον λοιπόν. Κι άλλα παιδιά γεννήθηκαν
δύστροπα, οξύθυμα, κι όμως οι νουθεσίες των δικών τους
πιάνουν σαν ξόρκια και τα πάθη τους ξορκίζουν.
1195Όμως κι εσύ, όχι τα τωρινά, εκείνα τα παλιά σου πάθη,
με τον πατέρα και τη μάνα σου, αναλογίσου· τότε
θα δεις, γι᾽ αυτό δεν έχω αμφιβολία, πως το τέλος
της κακής οργής είναι κι αυτό ολέθριο.
Έχεις να θυμηθείς δικά σου παραδείγματα, κι όχι μικρά·
1200μάτια τυφλά που μόνος σου τα τύφλωσες.
Λοιπόν, μην επιμένεις, κάν᾽ το για μας· άσχημο είναι
να εκλιπαρούν όσοι έχουν δίκιο, κι αυτός που ευεργετήθηκε,
στον ευεργέτη του το αντιχάρισμα ν᾽ αρνείται.
ΟΙ. Παιδί μου, με νικούν τα λόγια σας, νίκη γλυκιά
1205για σας, βαριά για μένα. Λοιπόν, ας γίνει ό,τι αγαπάτε.
Μόνο μια λέξη, ξένε· αν έλθει αυτός εδώ, κανείς
δεν πρέπει ν᾽ απειλήσει τη ζωή μου.
ΘΗ. Τ᾽ άκουσα μια φορά, δεύτερη δεν χρειάζεται.
Όμως να ξέρεις, σώος εσύ θα μείνεις, αν ο θεός
1210μ᾽ αφήσει σώο κι εμένα.


ΑΝΤ. Άκου και με, πατέρα, που αν και νέα,
θα συμβουλεύσω· άφησε να κάμει
και της καρδιάς του ο βασιλιάς τη χάρη
αυτή και του Θεού, καθώς το θέλει·
σε μας τους δυο υποχώρησε και δέξου
νά ᾽ρθει ο αδερφός μου· με τη βία τη γνώμη
δε θα σε κάμει, κι έγνοια σου, ν᾽ αλλάξεις,
αν πράματα σου πει που δεν σου αρέσουν·
τί θα σε βλάψει πως θ᾽ ακούσεις λόγια;
απ᾽ τα λόγια ίσα-ίσα στο φως βγαίνουν
κι όσα κανείς έργα κακά σχεδιάζει.
Συ τον γέννησες, ώστε κι αν σου είχε κάμει
1190τα πιο ασεβέστερα κακά, πατέρα,
δεν θα σού ηταν ποτέ συχωρεμένο
το κακό με κακό να του πλερώσεις.
Μ᾽ άφησ᾽ τον· έχουν κι άλλοι κακές φύτρες
κι αψύ θυμό, μα οι συμβουλές των φίλων
και τα γλυκόλογά των μαλακώνουν
το φυσικό των· συλλογίσου ο ίδιος
όχι τις τωρινές, μα τις παλιές σου
που σε ήβραν συφορές από πατέρα
κι από μητέρα, κι αν εκείνα βάλεις
στο νου σου, θα εννοήσεις, είμαι βέβαιη,
πόσο ο κακός θυμός κακά τελειώνει.
Κι έχεις όχι να πεις μικρά σημάδια
1200στερημένος το φως τωνε ματιώ σου.
Μα υποχώρησε πια· καλό δεν είναι
τόσο πολύ να σε παρακαλούνε
για δίκιο πράμα· ούτ᾽ ένας, να τον έχουν
ευεργετήσει, όμως αυτός τη χάρη
πὄλαβε να μην ξέρει να πλερώσει.
ΟΙΔ. Βαριά, παιδί μου, χάρη με νικάτε
με τα λόγια σας· έστω, ας γίνει κι έτσι
που σας αρέσει. Μόνο, βασιλιά μου,
αν έρθει εμπρός μου εκείνος, μην αφήσεις
να γίνει κύριος κανείς δικός μου.
ΘΗΣ. Μια φορά, δεύτερη δεν έχω ανάγκη,
γέροντα, να τ᾽ ακούσω· δε μ᾽ αρέσουν
οι καυχησιές, μα ξέρε το πως είσαι
ασφαλισμένος, αν τουλάχιστο
1210γερό θα μ᾽ έχει ένας θεός και μένα.


ΑΝΤ. Πατέρα μου, όσα θα σου ειπώ, αν κι είμαι νέα, άκουσέ τα.
Τον άντρα τούτον άφησε και τη δική του γνώμη
να ευχαριστήσει και το θεό, κάνοντας όσα θέλει,
άφησε και για χάρη μας εδώ νά ᾽ρθει ο αδερφός μας.
Φόβον μην έχεις, επειδή με βία δε θ᾽ αλλάξουν
τη γνώμη σου όσα θα ειπωθούν, που ωφέλιμα δε σου ᾽ναι.
Με το ν᾽ ακούσεις λόγια ποιά είναι η ζημία; Τα έργα,
που κακομηχανεύουνται, με λόγια στο φως βγαίνουν.
Εσύ τον έκαμες· γι᾽ αυτό μήτε κι αν σου ᾽χει κάμει
1190απ᾽ τα χειρότερα κακά τα πιο άνομα, πατέρα,
σωστό δεν είναι με κακό κι εσύ να τον πληρώσεις.
Συχώρεσέ τον· έχουνε κι άλλοι παιδιά κακά
κι άγριο θυμό, μα συμβουλές γρικώντας από φίλους
τους μαλακώνεται η ψυχή με τα γλυκά τα λόγια.
Κι εσύ γιά εξέταζε καλά —όχι τα τωρινά σου—
μα κείνες σου τις συφορές, που σ᾽ ήβραν απ᾽ τη μάνα
κι απ᾽ τον πατέρα· αν τις κοιτάς, το ξέρω εγώ, θα νιώσεις
σαν πόσο του κακού θυμού κακό το τέλος είναι.
Γιατί έχεις όχι και μικρήν απόδειξη για τούτα,
1200ότι στερήθηκες το φως απ᾽ τα τυφλά σου μάτια.
Μην αντιστέκεσαι· γιατί δεν πρέπει όσοι ζητάνε
τα δίκια να παρακαλούν θερμά, μηδέ όποιος βλέπει
καλό, σαν ευεργετηθεί να μη χρωστάει τη χάρη.
ΟΙΔ. Παιδί μου, με τα λόγια σου με κάνεις να σου δώσω
χαρά λυπητερή για εμέ· μα ας γίνει όπως το θέλεις.
Μονάχα, φίλε μου, αν θα ᾽ρθει εκείνος εδώ πέρα,
κανείς ποτέ τη ζήση μου να μην εξουσιάσει.
ΘΗΣ. Δεν έχω ανάγκη δυο φορές, γέροντα, αυτά ν᾽ ακούω·
δε θέλω να παινεύουμαι· κι εσύ ξέρε, πως είσαι
1210άβλαφτος, αν απ᾽ τους θεούς κανείς σώζει κι εμένα.