Αυτός είναι και ο λόγος που μας προκαλούν ευχαρίστηση όλα αυτά —πρόσωπα ή πράγματα— που τα βλέπουμε περιστασιακά: είναι μια αλλαγή ενσχέσει με το παρόν και, την ίδια στιγμή, ό,τι έρχεται με απόσταση χρόνου ανάμεσα στη μια και την άλλη φορά είναι κάτι το σπάνιο. Αλλά και το να μαθαίνουμε και να στεκόμαστε μπροστά σε κάτι με έκπληξη και απορία είναι, επίσης, πολλές φορές ευχάριστο· ο λόγος είναι ότι μέσα στην έκπληξη και την απορία περιέχεται η επιθυμία να μάθει κανείς (άρα αυτό μπροστά στο οποίο στεκόμαστε με έκπληξη και απορία είναι επιθυμητό), και από την άλλη «μαθαίνω» θα πει «επανέρχομαι στη φυσική μου κατάσταση». Ανάμεσα στα ευχάριστα πράγματα είναι, επίσης, και το να ευεργετούμε και να ευεργετούμαστε: «ευεργετούμαστε» θα πει [1371b] «πετυχαίνουμε αυτά που επιθυμούμε», ενώ «ευεργετούμε» θα πει «έχουμε τα μέσα γι᾽ αυτό και υπερέχουμε από άλλους», δυο πράγματα που οι άνθρωποι τα επιθυμούν και τα δύο. Αφού το να ευεργετούμε είναι ευχάριστο, είναι ευχάριστο για τους ανθρώπους και το να στηρίζουν και να αποκαθιστούν τους πλησίον τους, καθώς και το να αναπληρώνουν τις ελλείψεις τους. Και αφού το να μαθαίνουμε και να στεκόμαστε μπροστά σε κάτι με έκπληξη και απορία είναι ευχάριστο, ευχάριστα είναι τότε και τα ακόλουθα, π.χ. καθετί που μιμείται κάτι άλλο (παράδειγμα η ζωγραφική, η γλυπτική, η ποίηση), καθώς και καθετί που είναι προϊόν πετυχημένης μίμησης, έστω και αν δεν είναι ευχάριστο το ίδιο το πρωτότυπο· γιατί δεν είναι αυτό που προκαλεί την ευχαρίστηση, αλλά η σκέψη: «αυτό είναι εκείνο», με αποτέλεσμα να μαθαίνει κανείς κάτι. Επίσης οι ξαφνικές μετατροπές της πορείας των πραγμάτων και η σωτηρία μόλις την τελευταία στιγμή από τους κινδύνους· γιατί όλα αυτά κινούν την έκπληξη και τον θαυμασμό. Και αφού ό,τι είναι σύμφωνο με τη φύση είναι ευχάριστο και τα συγγενή πράγματα είναι συγγενή μεταξύ τους κατά τους κανόνες της φύσης, όλα τα συγγενή και όμοια πράγματα είναι τις περισσότερες φορές ευχάριστα το ένα στο άλλο, π.χ. ο άνθρωπος στον άνθρωπο, το άλογο στο άλογο, ο νέος στον νέο· εξού και οι παροιμίες:
ο συνομήλικος είναι ευχάριστος στον συνομήλικό του
και
πάντα αναζητεί κανείς τον όμοιό του
και
το κάθε ζώο γνωρίζει το όμοιό του
και
η καλιακούδα στην καλιακούδα
και όσα άλλα παρόμοια.
Και επειδή το όμοιο και το συγγενές προκαλεί σε κάθε περίπτωση ευχαρίστηση στον καθένα και αυτό το συναίσθημα το δοκιμάζει ο καθένας κατά κύριο λόγο ενσχέσει με τον ίδιο του τον εαυτό, δεν μπορεί παρά όλοι οι άνθρωποι να είναι, ο ένας περισσότερο και ο άλλος λιγότερο, φίλαυτοι· γιατί όλες αυτές οι σχέσεις υπάρχουν κατά κύριο λόγο εν αναφορά προς τον εαυτό μας. Με δεδομένο, τώρα, ότι όλοι οι άνθρωποι είναι φίλαυτοι, αναγκαστικά είναι ευχάριστο σε όλους τους ανθρώπους και ό,τι είναι δικό τους, τα έργα τους π.χ. και τα λόγια τους. Αυτός είναι και ο λόγος που οι άνθρωποι αγαπούν συνήθως τους κόλακές τους, τους εραστές τους, τις τιμές, τα παιδιά τους (τα παιδιά τους είναι δικό τους έργο). Ευχάριστο είναι επίσης και το να αποτελειώνουμε τα μισοτελειωμένα· γιατί έτσι γίνονται πια δικό μας έργο. Και αφού η άσκηση εξουσίας είναι πολύ ευχάριστο πράγμα, ευχάριστο είναι και το να θεωρείται κανείς σοφός: η φρόνηση προσιδιάζει στην εξουσία, η σοφία είναι γνώση πολλών και θαυμαστών πραγμάτων. Ακόμη, αφού οι άνθρωποι αγαπούν γενικά τις τιμές, δεν μπορεί παρά να τους είναι ευχάριστο και το να ασκούν έλεγχο στους άλλους και να τους επιβάλλονται. Ευχάριστο είναι επίσης να ασχολείται κανείς συνεχώς με αυτό στο οποίο πιστεύει ότι είναι πάρα πολύ καλός, όπως το λέει και ο ποιητής:
προς τα εκεί σπεύδει,
εκεί αφιερώνοντας τις περισσότερες της μέρας του ώρες:
στη δουλειά που συμβαίνει να είναι εξαιρετικά καλός.
Παρόμοια, αφού οι διασκεδάσεις και κάθε μορφή ξεκούρασης και χαλάρωσης είναι ευχάριστα πράγματα, και αφού το γέλιο είναι ευχάριστο πράγμα, δεν μπορεί παρά να είναι ευχάριστα και όλα όσα προκαλούν το γέλιο: [1372a] άνθρωποι, λόγια, πράξεις — για τα πράγματα που προκαλούν το γέλιο κάναμε ξεχωριστό λόγο στην Ποιητική μας.
Ας θεωρηθούν αρκετά αυτά που είπαμε για τα ευχάριστα πράγματα. Όσο για τα δυσάρεστα, αυτά γίνονται φανερά από τα αντίθετά τους.