Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (24.77-24.140)


Ὣς ἔφατ᾽, ὦρτο δὲ Ἶρις ἀελλόπος ἀγγελέουσα,
μεσσηγὺς δὲ Σάμου τε καὶ Ἴμβρου παιπαλοέσσης
ἔνθορε μείλανι πόντῳ· ἐπεστονάχησε δὲ λίμνη.
80 ἡ δὲ μολυβδαίνῃ ἰκέλη ἐς βυσσὸν ὄρουσεν,
ἥ τε κατ᾽ ἀγραύλοιο βοὸς κέρας ἐμβεβαυῖα
ἔρχεται ὠμηστῇσιν ἐπ᾽ ἰχθύσι κῆρα φέρουσα.
εὗρε δ᾽ ἐνὶ σπῆϊ γλαφυρῷ Θέτιν, ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ἄλλαι
ἥαθ᾽ ὁμηγερέες ἅλιαι θεαί· ἡ δ᾽ ἐνὶ μέσσῃς
85 κλαῖε μόρον οὗ παιδὸς ἀμύμονος, ὅς οἱ ἔμελλε
φθίσεσθ᾽ ἐν Τροίῃ ἐριβώλακι, τηλόθι πάτρης.
ἀγχοῦ δ᾽ ἱσταμένη προσέφη πόδας ὠκέα Ἶρις·
«ὄρσο, Θέτι· καλέει Ζεὺς ἄφθιτα μήδεα εἰδώς.»
τὴν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα θεὰ Θέτις ἀργυρόπεζα·
90 «τίπτε με κεῖνος ἄνωγε μέγας θεός; αἰδέομαι δὲ
μίσγεσθ᾽ ἀθανάτοισιν, ἔχω δ᾽ ἄχε᾽ ἄκριτα θυμῷ.
εἶμι μέν, οὐδ᾽ ἅλιον ἔπος ἔσσεται, ὅττι κεν εἴπῃ.»
Ὣς ἄρα φωνήσασα κάλυμμ᾽ ἕλε δῖα θεάων
κυάνεον, τοῦ δ᾽ οὔ τι μελάντερον ἔπλετο ἔσθος.
95 βῆ δ᾽ ἰέναι, πρόσθεν δὲ ποδήνεμος ὠκέα Ἶρις
ἡγεῖτ᾽· ἀμφὶ δ᾽ ἄρα σφι λιάζετο κῦμα θαλάσσης.
ἀκτὴν δ᾽ ἐξαναβᾶσαι ἐς οὐρανὸν ἀϊχθήτην,
εὗρον δ᾽ εὐρύοπα Κρονίδην, περὶ δ᾽ ἄλλοι ἅπαντες
ἥαθ᾽ ὁμηγερέες μάκαρες θεοὶ αἰὲν ἐόντες.
100 ἡ δ᾽ ἄρα πὰρ Διὶ πατρὶ καθέζετο, εἶξε δ᾽ Ἀθήνη.
Ἥρη δὲ χρύσεον καλὸν δέπας ἐν χερὶ θῆκε
καί ῥ᾽ εὔφρην᾽ ἐπέεσσι· Θέτις δ᾽ ὤρεξε πιοῦσα.
τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε·
«ἤλυθες Οὔλυμπόνδε, θεὰ Θέτι, κηδομένη περ,
105 πένθος ἄλαστον ἔχουσα μετὰ φρεσίν· οἶδα καὶ αὐτός·
ἀλλὰ καὶ ὧς ἐρέω τοῦ σ᾽ εἵνεκα δεῦρο κάλεσσα.
ἐννῆμαρ δὴ νεῖκος ἐν ἀθανάτοισιν ὄρωρεν
Ἕκτορος ἀμφὶ νέκυι καὶ Ἀχιλλῆϊ πτολιπόρθῳ·
κλέψαι δ᾽ ὀτρύνουσιν ἐΰσκοπον Ἀργειφόντην·
110 αὐτὰρ ἐγὼ τόδε κῦδος Ἀχιλλῆϊ προτιάπτω,
αἰδῶ καὶ φιλότητα τεὴν μετόπισθε φυλάσσων.
αἶψα μάλ᾽ ἐς στρατὸν ἐλθὲ καὶ υἱέϊ σῷ ἐπίτειλον·
σκύζεσθαί οἱ εἰπὲ θεούς, ἐμὲ δ᾽ ἔξοχα πάντων
ἀθανάτων κεχολῶσθαι, ὅτι φρεσὶ μαινομένῃσιν
115 Ἕκτορ᾽ ἔχει παρὰ νηυσὶ κορωνίσιν οὐδ᾽ ἀπέλυσεν,
αἴ κέν πως ἐμέ τε δείσῃ ἀπό θ᾽ Ἕκτορα λύσῃ.
αὐτὰρ ἐγὼ Πριάμῳ μεγαλήτορι Ἶριν ἐφήσω
λύσασθαι φίλον υἱόν, ἰόντ᾽ ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν,
δῶρα δ᾽ Ἀχιλλῆϊ φερέμεν, τά κε θυμὸν ἰήνῃ.»
120Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε θεὰ Θέτις ἀργυρόπεζα,
βῆ δὲ κατ᾽ Οὐλύμποιο καρήνων ἀΐξασα,
ἷξεν δ᾽ ἐς κλισίην οὗ υἱέος· ἔνθ᾽ ἄρα τόν γε
εὗρ᾽ ἁδινὰ στενάχοντα· φίλοι δ᾽ ἀμφ᾽ αὐτὸν ἑταῖροι
ἐσσυμένως ἐπένοντο καὶ ἐντύνοντ᾽ ἄριστον·
125 τοῖσι δ᾽ ὄϊς λάσιος μέγας ἐν κλισίῃ ἱέρευτο.
ἡ δὲ μάλ᾽ ἄγχ᾽ αὐτοῖο καθέζετο πότνια μήτηρ,
χειρί τέ μιν κατέρεξεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζε·
«τέκνον ἐμόν, τέο μέχρις ὀδυρόμενος καὶ ἀχεύων
σὴν ἔδεαι κραδίην, μεμνημένος οὔτε τι σίτου
130 οὔτ᾽ εὐνῆς; ἀγαθὸν δὲ γυναικί περ ἐν φιλότητι
μίσγεσθ᾽· οὐ γάρ μοι δηρὸν βέῃ, ἀλλά τοι ἤδη
ἄγχι παρέστηκεν θάνατος καὶ μοῖρα κραταιή.
ἀλλ᾽ ἐμέθεν ξύνες ὦκα, Διὸς δέ τοι ἄγγελός εἰμι·
σκύζεσθαι σοί φησι θεούς, ἑὲ δ᾽ ἔξοχα πάντων
135 ἀθανάτων κεχολῶσθαι, ὅτι φρεσὶ μαινομένῃσιν
Ἕκτορ᾽ ἔχεις παρὰ νηυσὶ κορωνίσιν οὐδ᾽ ἀπέλυσας.
ἀλλ᾽ ἄγε δὴ λῦσον, νεκροῖο δὲ δέξαι ἄποινα.»
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·
«τῇδ᾽ εἴη· ὃς ἄποινα φέροι καὶ νεκρὸν ἄγοιτο,
140 εἰ δὴ πρόφρονι θυμῷ Ὀλύμπιος αὐτὸς ἀνώγει.»


Και άμ᾽ άκουσ᾽ ετινάχθηκεν η ανεμόποδ᾽ Ίρις
και κει της Σάμου ανάμεσα και της τραχείας Ίμβρου
έπεσε μες στην θάλασσαν κι εγόγγυσεν ο κόλπος,
80και μες στα βάθη εβύθισεν ωσάν την μολυβήθραν,
οπού με ταύρου κέρατα δεμένη κατεβαίνει
στα ωμοφάγα ψάρια τον θάνατον να φέρει.
Εις άντρο μέσα εύρηκε την Θέτιν με τες άλλες
θαλάσσιες κόρες, πόκλαιε του άψογου παιδιού της
85την μοίραν που διόριζε προ ώρας να τον χάσει
στην Τροίαν την καλόσβωλην μακράν απ᾽ την πατρίδα.
Και η φτερόποδη θεά: «σήκω», της είπε, «ω Θέτις·
σε θέλει ο Ζευς που αθάνατα βουλεύματα έχει ο νους του».
Κι η αργυρόποδη θεά της είπε: «Τι με θέλει
90ο υπέρτατος αυτός θεός; Περίλυπη όπως είμαι
δεν μου βαστά να φαίνομαι εμπρός των αθανάτων·
όμως θα υπάγω, και ό,τ᾽ ειπεί δεν θα το ειπεί χαμένα».
Είπε, κι η ασύγκριτη θεά με γιάδεμα εσκεπάσθη
που ένδυμα μαυρύτερο δεν ήταν από κείνο.
95Κι η Ίρις η ανεμόποδη εμπρός κι εκείνη οπίσω
κινήσαν κι εχωρίζετο το κύμα, ως ανεβαίναν.
Απ᾽ τ᾽ ακρογιάλι επέταξαν στον ουρανόν κι εβρήκαν
τον Βροντητήν και γύρω του οι αθάνατοι εκαθόνταν
όλ᾽ οι μακάριοι θεοί· και απ᾽ του Διός το πλάγι
100σηκώθη ευθύς η Αθηνά κι εκάθισεν η Θέτις.
Κι η Ήρα γλυκομίλητη της πρόσφερε ποτήρι
ολόχρυσο, και άμ᾽ έπιεν το απίθωσεν η Θέτις.
Άρχισε τότε των θεών και ανθρώπων ο πατέρας:
«Ανέβηκες στον Όλυμπον, ω Θέτις, αν και λύπην
105μεγάλην έχεις στην ψυχήν, καθώς καλά γνωρίζω·
αλλ᾽ όμως πάλιν θα σου ειπώ προς τι σ᾽ έχω καλέσει.
Τώρα εννιά μέρες οι θεοί λογομαχούν κι αιτίαν
ο Έκτωρ έδωκε ο νεκρός και ο πορθητής Πηλείδης·
και τον Ερμήν παρακαλούν το λείψανο να κλέψει.
110Αλλά την δόξαν θέλω αυτήν να δώσω του Αχιλλέως
το σέβας του και την καλήν καρδιά σου να φυλάξω·
αλλ᾽ άμ᾽ ευθύς εις τον στρατόν τούτο να ειπείς του υιού σου·
ότ᾽ οι θεοί τού οργίζονται, κι εξόχως η ψυχή μου
σφόδρα μ᾽ αυτόν χολεύεται που ωσάν ξεφρενιασμένος
115αλύτρωτον τον Έκτορα κρατεί στα κοίλα πλοία·
ίσως φοβούμενος εμέ τον Έκτορ᾽ απολύσει.
Και με την Ίριν θέλω εγώ μηνύσει του Πριάμου
να κατεβεί στες πρύμνες τους με δώρα στον Πηλείδην
να τον πραΰνει, το ακριβό παιδί να του απολύσει».
120Είπε και πρόθυμα η θεά τον άκουσεν η Θέτις
και από του Ολύμπου εχύθηκε τες κορυφές στα πλοία
και τον υιόν της εύρηκε που μέσα εις την σκηνήν του
οδύρετο στενάζοντας· και οι σύντροφοι τριγύρω
κοπίαζαν σπουδακτικά το γεύμα να ετοιμάσουν,
125μ᾽ αρνί μεγάλο μαλλιαρό που είχαν σφάξει εκείνοι·
στο πλάγι του εκάθισεν η σεβαστή μητέρα
τον χάιδεψε και του ᾽λεγεν: «Αγαπητό μου τέκνο,
ως πότε μες στα κλάματα θα τρώγεις την καρδιά σου;
Και το φαγί λησμόνησες και την γλυκιά σου κλίνην,
130που γυναικός αγκάλιασμα πολύ τον άνδρα ευφραίνει·
καλά το ηξεύρ᾽ ότι πολύν καιρόν δεν θα μου ζήσεις,
κι είναι σιμά σου ο θάνατος και η δύναμις της μοίρας.
Αλλ᾽ άκουσέ με· του Διός έρχομ᾽ εγώ μηνύτρα·
που οργίζοντ᾽, είπεν, οι θεοί, κι εξόχως η ψυχή του
135σφόδρα με σε χολεύεται να βλέπει πως μανίζεις
και αλύτρωτον τον Έκτορα κρατείς εδώ στες πρύμνες·
αλλά τα λύτρα να δεχθείς και τον νεκρόν να λύσεις».
Και ο πτεροπόδης Αχιλλεύς απάντησέ της κι είπε:
«Ας γίνει, ας λάβει τον νεκρόν όποιος τα λύτρα φέρει,
140αφού του Ολύμπου ο θεός το θέλει, το προστάζει».