Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (23.811-23.897)


Ὣς ἔφατ᾽, ὦρτο δ᾽ ἔπειτα μέγας Τελαμώνιος Αἴας,
ἂν δ᾽ ἄρα Τυδεΐδης ὦρτο, κρατερὸς Διομήδης.
οἱ δ᾽ ἐπεὶ οὖν ἑκάτερθεν ὁμίλου θωρήχθησαν,
ἐς μέσον ἀμφοτέρω συνίτην μεμαῶτε μάχεσθαι,
815 δεινὸν δερκομένω· θάμβος δ᾽ ἔχε πάντας Ἀχαιούς.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες,
τρὶς μὲν ἐπήϊξαν, τρὶς δὲ σχεδὸν ὁρμήθησαν.
ἔνθ᾽ Αἴας μὲν ἔπειτα κατ᾽ ἀσπίδα πάντοσ᾽ ἐΐσην
νύξ᾽, οὐδὲ χρό᾽ ἵκανεν· ἔρυτο γὰρ ἔνδοθι θώρηξ·
820 Τυδεΐδης δ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα ὑπὲρ σάκεος μεγάλοιο
αἰὲν ἐπ᾽ αὐχένι κῦρε φαεινοῦ δουρὸς ἀκωκῇ.
καὶ τότε δή ῥ᾽ Αἴαντι περιδείσαντες Ἀχαιοὶ
παυσαμένους ἐκέλευσαν ἀέθλια ἶσ᾽ ἀνελέσθαι.
αὐτὰρ Τυδεΐδῃ δῶκεν μέγα φάσγανον ἥρως
825 σὺν κολεῷ τε φέρων καὶ ἐϋτμήτῳ τελαμῶνι.
Αὐτὰρ Πηλεΐδης θῆκεν σόλον αὐτοχόωνον,
ὃν πρὶν μὲν ῥίπτασκε μέγα σθένος Ἠετίωνος·
ἀλλ᾽ ἤτοι τὸν πέφνε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς,
τὸν δ᾽ ἄγετ᾽ ἐν νήεσσι σὺν ἄλλοισι κτεάτεσσι.
830 στῆ δ᾽ ὀρθὸς καὶ μῦθον ἐν Ἀργείοισιν ἔειπεν·
«ὄρνυσθ᾽ οἳ καὶ τούτου ἀέθλου πειρήσεσθε.
εἴ οἱ καὶ μάλα πολλὸν ἀπόπροθι πίονες ἀγροί,
ἕξει μιν καὶ πέντε περιπλομένους ἐνιαυτοὺς
χρεώμενος· οὐ μὲν γάρ οἱ ἀτεμβόμενός γε σιδήρου
835 ποιμὴν οὐδ᾽ ἀροτὴρ εἶσ᾽ ἐς πόλιν, ἀλλὰ παρέξει.»
Ὣς ἔφατ᾽, ὦρτο δ᾽ ἔπειτα μενεπτόλεμος Πολυποίτης,
ἂν δὲ Λεοντῆος κρατερὸν μένος ἀντιθέοιο,
ἂν δ᾽ Αἴας Τελαμωνιάδης καὶ δῖος Ἐπειός.
ἑξείης δ᾽ ἵσταντο, σόλον δ᾽ ἕλε δῖος Ἐπειός,
840 ἧκε δὲ δινήσας· γέλασαν δ᾽ ἐπὶ πάντες Ἀχαιοί.
δεύτερος αὖτ᾽ ἀφέηκε Λεοντεύς, ὄζος Ἄρηος·
τὸ τρίτον αὖτ᾽ ἔρριψε μέγας Τελαμώνιος Αἴας,
χειρὸς ἄπο στιβαρῆς, καὶ ὑπέρβαλε σήματα πάντων.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ σόλον εἷλε μενεπτόλεμος Πολυποίτης,
845 ὅσσον τίς τ᾽ ἔρριψε καλαύροπα βουκόλος ἀνήρ,
ἡ δέ θ᾽ ἑλισσομένη πέτεται διὰ βοῦς ἀγελαίας,
τόσσον παντὸς ἀγῶνος ὑπέρβαλε· τοὶ δὲ βόησαν.
ἀνστάντες δ᾽ ἕταροι Πολυποίταο κρατεροῖο
νῆας ἔπι γλαφυρὰς ἔφερον βασιλῆος ἄεθλον.
850Αὐτὰρ ὁ τοξευτῇσι τίθει ἰόεντα σίδηρον,
κὰδ δ᾽ ἐτίθει δέκα μὲν πελέκεας, δέκα δ᾽ ἡμιπέλεκκα,
ἱστὸν δ᾽ ἔστησεν νηὸς κυανοπρῴροιο
τηλοῦ ἐπὶ ψαμάθοις, ἐκ δὲ τρήρωνα πέλειαν
λεπτῇ μηρίνθῳ δῆσεν ποδός, ἧς ἄρ᾽ ἀνώγει
855 τοξεύειν· «ὃς μέν κε βάλῃ τρήρωνα πέλειαν,
πάντας ἀειράμενος πελέκεας οἶκόνδε φερέσθω·
ὃς δέ κε μηρίνθοιο τύχῃ, ὄρνιθος ἁμαρτών,
ἥσσων γὰρ δὴ κεῖνος, ὁ δ᾽ οἴσεται ἡμιπέλεκκα.»
Ὣς ἔφατ᾽, ὦρτο δ᾽ ἔπειτα βίη Τεύκροιο ἄνακτος,
860 ἂν δ᾽ ἄρα Μηριόνης, θεράπων ἐῢς Ἰδομενῆος.
κλήρους δ᾽ ἐν κυνέῃ χαλκήρεϊ πάλλον ἑλόντες,
Τεῦκρος δὲ πρῶτος κλήρῳ λάχεν· αὐτίκα δ᾽ ἰὸν
ἧκεν ἐπικρατέως, οὐδ᾽ ἠπείλησεν ἄνακτι
ἀρνῶν πρωτογόνων ῥέξειν κλειτὴν ἑκατόμβην.
865 ὄρνιθος μὲν ἅμαρτε· μέγηρε γάρ οἱ τό γ᾽ Ἀπόλλων·
αὐτὰρ ὁ μήρινθον βάλε πὰρ πόδα, τῇ δέδετ᾽ ὄρνις·
ἀντικρὺ δ᾽ ἀπὸ μήρινθον τάμε πικρὸς ὀϊστός.
ἡ μὲν ἔπειτ᾽ ἤϊξε πρὸς οὐρανόν, ἡ δὲ παρείθη
μήρινθος ποτὶ γαῖαν· ἀτὰρ κελάδησαν Ἀχαιοί.
870 σπερχόμενος δ᾽ ἄρα Μηριόνης ἐξείρυσε χειρὸς
τόξον· ἀτὰρ δὴ ὀϊστὸν ἔχεν πάλαι, ὡς ἴθυνεν.
αὐτίκα δ᾽ ἠπείλησεν ἑκηβόλῳ Ἀπόλλωνι
ἀρνῶν πρωτογόνων ῥέξειν κλειτὴν ἑκατόμβην.
ὕψι δ᾽ ὑπὸ νεφέων εἶδε τρήρωνα πέλειαν·
875 τῇ ῥ᾽ ὅ γε δινεύουσαν ὑπὸ πτέρυγος βάλε μέσσην,
ἀντικρὺ δὲ διῆλθε βέλος· τὸ μὲν ἂψ ἐπὶ γαίῃ
πρόσθεν Μηριόναο πάγη ποδός· αὐτὰρ ἡ ὄρνις
ἱστῷ ἐφεζομένη νηὸς κυανοπρῴροιο
αὐχέν᾽ ἀπεκρέμασεν, σὺν δὲ πτερὰ πυκνὰ λίασθεν.
880 ὠκὺς δ᾽ ἐκ μελέων θυμὸς πτάτο, τῆλε δ᾽ ἀπ᾽ αὐτοῦ
κάππεσε· λαοὶ δ᾽ αὖ θηεῦντό τε θάμβησάν τε.
ἂν δ᾽ ἄρα Μηριόνης πελέκεας δέκα πάντας ἄειρε,
Τεῦκρος δ᾽ ἡμιπέλεκκα φέρεν κοίλας ἐπὶ νῆας.
Αὐτὰρ Πηλεΐδης κατὰ μὲν δολιχόσκιον ἔγχος,
885 κὰδ δὲ λέβητ᾽ ἄπυρον, βοὸς ἄξιον, ἀνθεμόεντα
θῆκ᾽ ἐς ἀγῶνα φέρων· καί ῥ᾽ ἥμονες ἄνδρες ἀνέσταν·
ἂν μὲν ἄρ᾽ Ἀτρεΐδης εὐρὺ κρείων Ἀγαμέμνων,
ἂν δ᾽ ἄρα Μηριόνης, θεράπων ἐῢς Ἰδομενῆος.
τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς·
890 «Ἀτρεΐδη· ἴδμεν γὰρ ὅσον προβέβηκας ἁπάντων
ἠδ᾽ ὅσσον δυνάμει τε καὶ ἥμασιν ἔπλευ ἄριστος·
ἀλλὰ σὺ μὲν τόδ᾽ ἄεθλον ἔχων κοίλας ἐπὶ νῆας
ἔρχευ, ἀτὰρ δόρυ Μηριόνῃ ἥρωϊ πόρωμεν,
εἰ σύ γε σῷ θυμῷ ἐθέλοις· κέλομαι γὰρ ἔγωγε.»
895Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων·
δῶκε δὲ Μηριόνῃ δόρυ χάλκεον· αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἥρως
Ταλθυβίῳ κήρυκι δίδου περικαλλὲς ἄεθλον.


Ο μέγας εσηκώθη ευθύς ο Τελαμώνιος Αίας
και ομού σηκώθη ο δυνατός Διομήδης του Τυδέως
και αφού τα όπλα εζώσθηκαν ανάμερ᾽ απ᾽ τα πλήθη
στην μέσην επροχώρησαν διψώντας για την μάχην,
815μ᾽ άγριο βλέμμα, και οι λαοί τούς βλέπαν ξιπασμένοι.
Και όταν αντίκρυ εχύθηκαν ο ένας προς τον άλλον
όρμησαν τρεις φορές και οι δυο και τρεις φορές εσμίξαν.
Ο Αίας τον εκτύπησε στην στρογγυλήν ασπίδα·
αλλά καλός ο θώρακας τον φύλαξε, κι εκείνος
820επάνω απ᾽ την απέραντην ασπίδα επροσπαθούσε
στον τράχηλον του Αίαντος την λόγχην του να σπρώξει·
και τότε για τον Αίαντα τα πλήθη φοβισμένα
να παύσουν είπαν και όμοια να πάρουν τα βραβεία.
Αλλ᾽ ο Πηλείδης έδωκε το ξίφος στον Τυδείδην
825με το θηκάρι και καλό μ᾽ εκείνο κρεμαστάρι.
Και δίσκον τότε ατόφιον επρόβαλε ο Πηλείδης
που πρώτα ο μεγαλοδύναμος τον έριχν᾽ Ηετίων,
αλλ᾽ εκείνον εφόνευσεν ο ισόθεος Πηλείδης
κι επήρε στα καράβια του τον δίσκον μ᾽ όλα τ᾽ άλλα.
830Ορθός εστήθη κι έλεγε στην μέσην των Αργείων:
«Ελάτε, δοκιμάσετε και τούτον τον αγώνα·
και εις μέρη έρμ᾽ ας ευρεθούν οι καρποφόροι αγροί του
για πέντε χρόνια σίδερο θα παίρνει από τον δίσκον.
Δεν θενά πα για σίδερο βοσκός ή βοδολάτης
835στην πόλιν, ότι θα ᾽χει αυτός να δίδει από δικό του».
Είπε και αυτού σηκώθη ευθύς ο ανδρείος Πολυποίτης,
και η δύναμις η αδάμαστη του θείου Λεοντέως,
ο Αίας Τελαμώνιος και ο Επειός ο θείος.
Και άμ᾽ αραδιάσθηκαν και οι τρεις φουκτώνοντας τον δίσκον
840τον εσφενδόνισ᾽ ο Επειός κι εγέλασαν τα πλήθη.
Δεύτερος πάλιν ο Λεοντεύς, του Άρη το βλαστάρι,
τρίτος ο Αίας έριξε με το βαρύ του χέρι
και ο δίσκος όλα επέρασε των άλλων τα σημάδια.
Αλλ᾽ όταν τον εφούκτωσεν ο ανδρείος Πολυποίτης,
845εις όσο μάκρος απολνά βουκόλος την αγκύλα
κι εκείνη στριφογυριστά πετά μες στ᾽ αγελάδια,
τόσο τους άλλους πέρασε· κι εβόησαν τα πλήθη
και οι σύντροφοι εσηκώθηκαν του ανδρείου Πολυποίτη
κι έφεραν το βραβείον του στα βαθουλά καράβια.
850Το σίδερο το μελαψό των τοξευτών βραβείον,
αξίνες δέκα δίστομες, δέκα μονές προβάλλει,
και αφού κατάρτι έστησε πέρα υψηλό στον άμμον
σ᾽ εκείνο με λεπτήν κλωστήν προσδένει περιστέρι
από το πόδι, και σ᾽ αυτό τους λέγει να τοξεύσουν.
855«Κείνος που το δειλόψυχο πετύχει περιστέρι
όλες θα πάρει σπίτι του τες δίστομες αξίνες.
Και όποιος πετύχει την κλωστήν, χωρίς το περιστέρι,
θα πάρει εκείνος τες μονές, κατώτερος τοξότης».
Είπε, κι ευθύς σηκώθηκαν ο Τεύκρος πολεμάρχης
860και ο Μηριόνης, οπαδός λαμπρός του Ιδομενέως.
Εις ένα κράνος χάλκινο ετίναξαν τους κλήρους
και ο Τεύκρος πρώτος έλαχε· κι έριξ᾽ ευθύς το βέλος
σφοδρότατα, και του θεού δεν έταξε να δώσει
από αρνιά πρωτότοκα εξαίσιαν εκατόμβην.
865Και το πουλί δεν πέτυχεν, ότι αντιστάθη ο Φοίβος·
κι επήρε μόνον την κλωστήν στο πόδι του δεμένην
το βέλος και την έκοψε· κι ευθύς το περιστέρι
πέταξε προς τον ουρανόν, και αυτού ξετεντωμένη
προς την γην έκλινε η κλωστή και αλάλαξαν τα πλήθη.
870Το τόξον ευθύς άρπαξε του Τεύκρου ο Μηριόνης
και βέλος από την αρχήν στο χέρι του κρατούσε.
Κατόπι ευθύς ετάχθηκε του μακροβόλου Φοίβου
από αρνιά πρωτότοκα εξαίσιαν εκατόμβην.
Το περιστέρ᾽ είδε υψηλά στα σύννεφ᾽ από κάτω
875να φέρνει γύρες ήσυχα, και κάτω απ᾽ την φτερούγα
κατάστηθα το ετόξευσε κι εγύρισε το βέλος
κι εμπρός του εμπήχθη μες στην γην· κι ευθύς η περιστέρα
εις το κατάρτι εκάθισε με τα φτερά λυμένα,
και τον λαιμόν εκρέμασε, κι επέταξε η ψυχή της
880από τα μέλη τα νεκρά και πέρα εκεί στον άμμον
έπεσε χάμω και οι λαοί θωρούσαν κι εθαυμάζαν.
Ο Μηριόνης πήρ᾽ ευθύς τες δίστομες αξίνες
κι έφερε ο Τεύκρος τες μονές μέσα στα κοίλα πλοία.
Πάλι ο Πηλείδης έθεσε μακρόσκιο κοντάρι
885και λέβητα ολοπλούμιστον που άξιζ᾽ ένα βόδι.
Ευθύς αυτού σηκώθηκαν ακοντισταί μεγάλοι,
ο μέγας εσηκώθηκεν Ατρείδης Αγαμέμνων
και ο Μηριόνης, οπαδός λαμπρός του Ιδομενέως.
Και ο πτεροπόδης Αχιλλεύς ανάμεσόν τους είπε:
890«Ατρείδη, το γνωρίζομεν πως είσαι απ᾽ όλους πρώτος,
στην δύναμιν, στ᾽ ακόντισμα πόσο υπερβαίνεις όλους·
τούτον λοιπόν στα πλοία σου τον λέβητα να πάρεις
και το κοντάρι ας δώσομε του Μηριόνη, αν θέλεις
ν᾽ αποδεχθείς τον λόγον μου». Το έστερξεν ο Ατρείδης·
895τότε ο Πηλείδης έδωκε το χάλκινο κοντάρι
του Μηριόνη, κι εν ταυτώ παρέδιδεν ο Ατρείδης
του Ταλθυβίου κήρυκος το υπέρλαμπρον βραβείον.