Έγινε λοιπόν φανερό ότι όλοι ως τώρα οι συγγραφείς εγχειριδίων ρητορικής τέχνης μιλούν για πράγματα που είναι εκτός θέματος· έγινε επίσης φανερό για ποιόν λόγο έδειξαν μιαν ιδιαίτερη προτίμηση προς τον δικανικό λόγο. Η ρητορική, ωστόσο, είναι χρήσιμη πρώτα πρώτα γιατί η αλήθεια και το δίκαιο έχουν εκ φύσεως μεγαλύτερη δύναμη από τα αντίθετα τους· αν επομένως οι δικαστικές κρίσεις δεν γίνονται κατά τον προσήκοντα τρόπο, υποχρεωτικά η αλήθεια και το δίκαιο νικιούνται από τα αντίθετα τους — και αυτό είναι άξιο μομφής. Πέραν τούτου: Ακόμη και αν κατείχαμε την ακριβέστερη επιστημονική γνώση, ορισμένους ανθρώπους δεν θα ήταν εύκολο να τους πείσουμε διαμορφώνοντας με βάση αυτήν τον λόγο μας· κι αυτό γιατί ο επιστημονικός λόγος αποτελεί διαφωτιστική διδασκαλία, η διαφωτιστική όμως διδασκαλία είναι κάτι που αποκλείεται τελείως σε μια τέτοια περίπτωση: για τα επιχειρήματα και τους λόγους μας είμαστε υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούμε τους κοινούς τόπους, όπως υποστηρίξαμε στα Τοπικά μιλώντας για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να απευθυνόμαστε στα πλήθη. Επίσης, ο ρήτορας πρέπει να είναι σε θέση να πείθει και για το αντίθετο, ακριβώς όπως και στους διαλεκτικούς συλλογισμούς — όχι, βέβαια, για να κάνουμε και τα δύο (κανείς δεν πρέπει να πείθει τον κόσμο να κάνει ευτελή πράγματα), αλλά για να μη μας διαφεύγει η πραγματική ουσία του θέματος και, σε περίπτωση που κάποιος άλλος επιχειρηματολογεί αντίθετα με το σωστό και δίκαιο, εμείς να μπορούμε να ανατρέπουμε τα επιχειρήματα του. Καμιά από τις άλλες τέχνες δεν συλλογίζεται προς δύο αντίθετες κατευθύνσεις: μόνο η διαλεκτική και η ρητορική το κάνουν αυτό, γιατί και η μία και η άλλη ασχολούνται —το ίδιο— με αντίθετα μεταξύ τους πράγματα. Φυσικά, τα υποκείμενα πράγματα δεν είναι της ίδιας αξίας: τα αληθινά και καλύτερα πράγματα εκ φύσεως γεννούν πάντοτε —για να μιλήσουμε γενικά— καλύτερους συλλογισμούς και είναι πιο πειστικά. Εξάλλου, αν είναι ντροπή το να μη μπορεί κανείς [1355b] να υπερασπιστεί τον εαυτό του με τη βοήθεια του σώματός του, θα ήταν άτοπο να μην είναι ντροπή το να μη μπορεί να κάνει το ίδιο αυτό πράγμα με τη βοήθεια του λόγου, ο οποίος μάλιστα αποτελεί σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό χαρακτηριστικό του ανθρώπου από ό,τι η χρήση του σώματός του. Και αν κανείς πει ότι ένας που κάνει άδικη χρήση αυτής της μεγάλης δύναμης του λόγου μπορεί να γίνει πρόξενος μεγάλου κακού, θα αντιτάξω, φυσικά, ότι, με εξαίρεση την αρετή, αυτό ισχύει για όλα τα αγαθά, και κατά κύριο λόγο για τα πιο χρήσιμα, όπως είναι η σωματική δύναμη, η υγεία, ο πλούτος, η αρχηγία στρατού: όπως η σωστή χρήση τους μπορεί να ωφελήσει τα μέγιστα, έτσι και η μη σωστή τους χρήση μπορεί να προκαλέσει τη μεγαλύτερη βλάβη.
Είναι λοιπόν πια τώρα φανερό ότι η ρητορική δεν ασχολείται με μια συγκεκριμένη ομάδα θεμάτων, αλλ᾽ ότι, επομένως, είναι κάτι σαν τη διαλεκτική· επίσης ότι είναι χρήσιμη· ακόμη ότι έργο της δεν είναι να επιτύχει να πείσει, αλλά να διακρίνει τα υπάρχοντα σε κάθε ξεχωριστή περίπτωση μέσα πειθούς — ακριβώς όπως και σε όλες τις άλλες τέχνες, της ιατρικής π.χ. έργο δεν είναι να ξαναδώσει στον άρρωστο την υγεία του, αλλά να προωθήσει τη θεραπεία του ως εκεί που αυτό είναι εφικτό· απόδειξη ότι η ιατρική μπορεί να ασκήσει το θεραπευτικό της έργο με τον πρέποντα τρόπο ακόμη και σε αρρώστους που είναι αδύνατο να ξαναβρούν την υγεία τους). Πέρα από αυτά είναι επίσης φανερό ότι είναι έργο μιας και της αυτής τέχνης να επισημάνει το πραγματικά πειστικό αλλά και το φαινομενικά πειστικό — ακριβώς όπως έργο της διαλεκτικής είναι να επισημάνει τον πραγματικό αλλά και τον φαινομενικό συλλογισμό· γιατί η σοφιστική δεν έχει να κάνει με την ικανότητα του συλλογίζεσθαι, αλλά με τη θεληματική επιλογή κάποιου είδους συλλογισμών/επιχειρημάτων· ενώ, πάντως, στην περίπτωση της ρητορικής ρήτορας λέγεται και αυτός που ξεκινάει από την επιστημονική του σκευή αλλά και αυτός που επιλέγει θεληματικά κάποιο είδος συλλογισμών/επιχειρημάτων, στην περίπτωση της διαλεκτικής αυτός που επιλέγει θεληματικά κάποιο είδος συλλογισμών/επιχειρημάτων λέγεται σοφιστής, και λέγεται διαλεκτικός όχι αυτός που επιλέγει θεληματικά κάποιο είδος συλλογισμών/επιχειρημάτων, αλλά αυτός που έχει γενικά την ικανότητα του συλλογίζεσθαι.
Ας προσπαθήσουμε όμως τώρα να πραγματευθούμε την ίδια τη μέθοδο: με ποιούς τρόπους και από ποιές αρχές ξεκινώντας θα μπορέσουμε να πετύχουμε τους σκοπούς που θέσαμε. Ας ξαναδώσουμε λοιπόν —σαν να αρχίζουμε τώρα τον λόγο μας— τον ορισμό της ρητορικής και ας περάσουμε ύστερα σε όλα τα υπόλοιπα.