Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (21.468-21.525)


Ὣς ἄρα φωνήσας πάλιν ἐτράπετ᾽· αἴδετο γάρ ῥα
πατροκασιγνήτοιο μιγήμεναι ἐν παλάμῃσι.
470 τὸν δὲ κασιγνήτη μάλα νείκεσε, πότνια θηρῶν,
Ἄρτεμις ἀγροτέρη, καὶ ὀνείδειον φάτο μῦθον·
«φεύγεις δή, ἑκάεργε, Ποσειδάωνι δὲ νίκην
πᾶσαν ἐπέτρεψας, μέλεον δέ οἱ εὖχος ἔδωκας·
νηπύτιε, τί νυ τόξον ἔχεις ἀνεμώλιον αὔτως;
475 μή σευ νῦν ἔτι πατρὸς ἐνὶ μεγάροισιν ἀκούσω
εὐχομένου, ὡς τὸ πρὶν ἐν ἀθανάτοισι θεοῖσιν,
ἄντα Ποσειδάωνος ἐναντίβιον πολεμίζειν.»
Ὣς φάτο, τὴν δ᾽ οὔ τι προσέφη ἑκάεργος Ἀπόλλων,
ἀλλὰ χολωσαμένη Διὸς αἰδοίη παράκοιτις
480 νείκεσεν ἰοχέαιραν ὀνειδείοις ἐπέεσσι·
«πῶς δὲ σὺ νῦν μέμονας, κύον ἀδεές, ἀντί᾽ ἐμεῖο
στήσεσθαι; χαλεπή τοι ἐγὼ μένος ἀντιφέρεσθαι
τοξοφόρῳ περ ἐούσῃ, ἐπεὶ σὲ λέοντα γυναιξὶ
Ζεὺς θῆκεν, καὶ ἔδωκε κατακτάμεν ἥν κ᾽ ἐθέλῃσθα.
485 ἤτοι βέλτερόν ἐστι κατ᾽ οὔρεα θῆρας ἐναίρειν
ἀγροτέρας τ᾽ ἐλάφους ἢ κρείσσοσιν ἶφι μάχεσθαι.
εἰ δ᾽ ἐθέλεις πολέμοιο δαήμεναι, ὄφρ᾽ ἐῢ εἰδῇς
ὅσσον φερτέρη εἴμ᾽, ὅτι μοι μένος ἀντιφερίζεις.»
Ἦ ῥα, καὶ ἀμφοτέρας ἐπὶ καρπῷ χεῖρας ἔμαρπτε
490 σκαιῇ, δεξιτερῇ δ᾽ ἄρ᾽ ἀπ᾽ ὤμων αἴνυτο τόξα,
αὐτοῖσιν δ᾽ ἄρ᾽ ἔθεινε παρ᾽ οὔατα μειδιόωσα
ἐντροπαλιζομένην· ταχέες δ᾽ ἔκπιπτον ὀϊστοί.
δακρυόεσσα δ᾽ ὕπαιθα θεὰ φύγεν ὥς τε πέλεια,
ἥ ῥά θ᾽ ὑπ᾽ ἴρηκος κοίλην εἰσέπτατο πέτρην,
495 χηραμόν· οὐδ᾽ ἄρα τῇ γε ἁλώμεναι αἴσιμον ἦεν·
ὣς ἡ δακρυόεσσα φύγεν, λίπε δ᾽ αὐτόθι τόξα.
Λητὼ δὲ προσέειπε διάκτορος Ἀργειφόντης·
«Λητοῖ, ἐγὼ δέ τοι οὔ τι μαχήσομαι· ἀργαλέον δὲ
πληκτίζεσθ᾽ ἀλόχοισι Διὸς νεφεληγερέταο·
500 ἀλλὰ μάλα πρόφρασσα μετ᾽ ἀθανάτοισι θεοῖσιν
εὔχεσθαι ἐμὲ νικῆσαι κρατερῆφι βίηφιν.»
Ὣς ἄρ᾽ ἔφη, Λητὼ δὲ συναίνυτο καμπύλα τόξα
πεπτεῶτ᾽ ἄλλυδις ἄλλα μετὰ στροφάλιγγι κονίης.
ἡ μὲν τόξα λαβοῦσα πάλιν κίε θυγατέρος ἧς·
505 ἡ δ᾽ ἄρ᾽ Ὄλυμπον ἵκανε Διὸς ποτὶ χαλκοβατὲς δῶ,
δακρυόεσσα δὲ πατρὸς ἐφέζετο γούνασι κούρη,
ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ἀμβρόσιος ἑανὸς τρέμε· τὴν δὲ προτὶ οἷ
εἷλε πατὴρ Κρονίδης, καὶ ἀνείρετο ἡδὺ γελάσσας·
«τίς νύ σε τοιάδ᾽ ἔρεξε, φίλον τέκος, Οὐρανιώνων
510 μαψιδίως, ὡς εἴ τι κακὸν ῥέζουσαν ἐνωπῇ;»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπεν ἐϋστέφανος κελαδεινή·
«σή μ᾽ ἄλοχος στυφέλιξε, πάτερ, λευκώλενος Ἥρη,
ἐξ ἧς ἀθανάτοισιν ἔρις καὶ νεῖκος ἐφῆπται.»
Ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον·
515 αὐτὰρ Ἀπόλλων Φοῖβος ἐδύσετο Ἴλιον ἱρήν·
μέμβλετο γάρ οἱ τεῖχος ἐϋδμήτοιο πόληος,
μὴ Δαναοὶ πέρσειαν ὑπὲρ μόρον ἤματι κείνῳ.
οἱ δ᾽ ἄλλοι πρὸς Ὄλυμπον ἴσαν θεοὶ αἰὲν ἐόντες,
οἱ μὲν χωόμενοι, οἱ δὲ μέγα κυδιόωντες·
520 κὰδ δ᾽ ἷζον παρὰ πατρὶ κελαινεφεῖ· αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς
Τρῶας ὁμῶς αὐτούς τ᾽ ὄλεκεν καὶ μώνυχας ἵππους.
ὡς δ᾽ ὅτε καπνὸς ἰὼν εἰς οὐρανὸν εὐρὺν ἵκηται
ἄστεος αἰθομένοιο, θεῶν δέ ἑ μῆνις ἀνῆκε,
πᾶσι δ᾽ ἔθηκε πόνον, πολλοῖσι δὲ κήδε᾽ ἐφῆκεν,
525 ὣς Ἀχιλεὺς Τρώεσσι πόνον καὶ κήδε᾽ ἔθηκεν.


Είπεν αυτά κι εστράφη αλλού· το σέβας τον κρατούσε
επάνω στον πατράδελφον το χέρι να σηκώσει.
470Κι η αδελφή του των θεριών θεά προσκυνημένη,
Άρτεμις, η αγριοκάτοικη, πολύ τον αποπήρε:
«Φεύγεις, τοξότη, άφησες του Ποσειδώνος όλην
την νίκην και τον έκαμες αδίκως να καυχάται·
ανόητε το τόξο αυτό φορείς εις τα χαμένα·
475να μη σ΄᾽ακούσω στο εξής στο δώμα του πατρός μας
να το καυχάσαι, ως έκανες, εμπρός των αθανάτων,
που είσαι καλός ν᾽ αντισταθείς εσύ στον Ποσειδώνα».
Είπε και δεν απάντησεν ο μακροβόλος Φοίβος,
κι η σεβασμία του Διός ομόκλινη εχολώθη
480και την τοξεύτραν Άρτεμιν ονείδισε και είπε:
«Ω σκύλ᾽ αδιάντροπη, τολμάς συ να σταθείς εμπρός μου;
Κακά μετριέσαι συ μ᾽ εμέ και ας είσαι τοξοφόρα,
αφού σε διόρισεν ο Ζευς λεοντάρι στες γυναίκες,
και να φονεύεις σου ᾽δωκεν όποιαν εσύ θελήσεις.
485Καλύτερό σου στα βουνά αγρίμια κι ελαφίνες
να ρίχνεις ή να μάχεσαι με τους καλύτερούς σου.
Και αν πάλιν θέλεις πόλεμον, δοκίμασε να μάθεις
συ που μ᾽ εμέ συγκρίνεσαι, πόσ᾽ είμαι ανώτερή σου».
Είπε και αυτής τα χέρια με το ζερβί της πιάνει
490με τ᾽ άλλο την τοξοσκευήν τής παίρνει από τους ώμους
και στα ριζαύτια την κτυπά γελώντας με τα βέλη·
κι εστρέφετ᾽ όλη κι έπεφταν τα βέλη απ᾽ την φαρέτραν.
Κλαίοντας έφυγε η θεά, καθώς πετά τρυγόνα
από γεράκι φεύγοντας εις χαραμάδα βράχου,
495ότι γι᾽ αυτήν δεν έφθασεν η ώρα του θανάτου·
ομοίως έφυγε η θεά και αφήκε αυτού τα βέλη.
Και της Λητούς ο μηνυτής ομίλησ᾽ Αργοφόνος:
«Λητώ, δεν πολεμώ μ᾽ εσέ· και ποίος με γυναίκες
θέλει στα χέρια να πιασθεί του βροντοφόρου Δία.
500Αλλά σ᾽ αφήνω να χαρείς εμπρός των αθανάτων,
να καυχηθείς που ενίκησες εμένα κατά κράτος».
Είπε, κι εσύναζε η Λητώ τα κυρτωμένα τόξα,
που ήσαν πεσμένα εδώ κι εκεί στον στρόβιλον της σκόνης.
Κι έφυγ᾽ εκείνη παίρνοντας της κόρης της τα τόξα·
505και τούτ᾽ ήλθε στον Όλυμπον στο δώμα του Κρονίδη,
και στου πατρός τα γόνατα εκάθισε να κλαίει,
κι έτρεμεν όλο επάνω της τ᾽ αμβρόσιον ένδυμά της.
Την δέχθηκε στον κόλπον του κι εγέλασε ο πατέρας,
κι ερώτα: «Ποίος των θεών σου ᾽καμε αυτά, παιδί μου,
510ως να ᾽χε σ᾽ έβρει φανερά κάποιο κακό να πράξεις;»
Σ᾽ αυτόν η καλοστέφανη αντείπε κυνηγήτρα:
«Η Ήρα σου η λευκόχερη με έπληξε, πατέρα,
και την διχόνοιαν έσπειρεν αυτή στους αθανάτους».
Τους λόγους τούτους έλεγαν εκείνοι ανάμεσόν τους·
515αλλά στην θείαν Ίλιον εμπήκε τότε ο Φοίβος,
ότι εφοβείτο οι Δαναοί μη πρόμοιρα πατήσουν
την πόλιν την καλόκτιστην εκείνην την ημέραν.
Κι οι άλλοι αθάνατοι θεοί στον Όλυμπον εγύραν,
άλλοι με πολλήν έπαρσιν και άλλοι χολωμένοι,
520σιμά στον μαυρονέφελον πατέρα τους και ωστόσο
τους Τρώας και τους ίππους των αφάνιζε ο Πηλείδης·
και ως όταν χώρα χάνεται, και ως τ᾽ ουρανού τον θόλον
καπνίζ᾽ η φλόγα, π᾽ άναψεν η οργή των αθανάτων,
και όλους παθιάζει και πολλούς εις την καρδιά πληγώνει,
525όμοια τους Τρώας πάθιαζε κι επλήγωνε ο Πηλείδης.