Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (20.1-20.74)


Ραψωδία Υ


Ὣς οἱ μὲν παρὰ νηυσὶ κορωνίσι θωρήσσοντο
ἀμφὶ σέ, Πηλέος υἱέ, μάχης ἀκόρητον Ἀχαιοί,
Τρῶες δ᾽ αὖθ᾽ ἑτέρωθεν ἐπὶ θρωσμῷ πεδίοιο·
Ζεὺς δὲ Θέμιστα κέλευσε θεοὺς ἀγορήνδε καλέσσαι
5 κρατὸς ἀπ᾽ Οὐλύμποιο πολυπτύχου· ἡ δ᾽ ἄρα πάντῃ
φοιτήσασα κέλευσε Διὸς πρὸς δῶμα νέεσθαι.
οὔτε τις οὖν ποταμῶν ἀπέην, νόσφ᾽ Ὠκεανοῖο,
οὔτ᾽ ἄρα νυμφάων, αἵ τ᾽ ἄλσεα καλὰ νέμονται
καὶ πηγὰς ποταμῶν καὶ πίσεα ποιήεντα.
10 ἐλθόντες δ᾽ ἐς δῶμα Διὸς νεφεληγερέταο
ξεστῇς αἰθούσῃσιν ἐνίζανον, ἃς Διὶ πατρὶ
Ἥφαιστος ποίησεν ἰδυίῃσι πραπίδεσσιν.
Ὣς οἱ μὲν Διὸς ἔνδον ἀγηγέρατ᾽· οὐδ᾽ ἐνοσίχθων
νηκούστησε θεᾶς, ἀλλ᾽ ἐξ ἁλὸς ἦλθε μετ᾽ αὐτούς,
15 ἷζε δ᾽ ἄρ᾽ ἐν μέσσοισι, Διὸς δ᾽ ἐξείρετο βουλήν·
«τίπτ᾽ αὖτ᾽, ἀργικέραυνε, θεοὺς ἀγορὴν δὲ κάλεσσας;
ἦ τι περὶ Τρώων καὶ Ἀχαιῶν μερμηρίζεις;
τῶν γὰρ νῦν ἄγχιστα μάχη πόλεμός τε δέδηε.»
Τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς·
20 «ἔγνως, ἐννοσίγαιε, ἐμὴν ἐν στήθεσι βουλήν,
ὧν ἕνεκα ξυνάγειρα· μέλουσί μοι ὀλλύμενοί περ.
ἀλλ᾽ ἤτοι μὲν ἐγὼ μενέω πτυχὶ Οὐλύμποιο
ἥμενος, ἔνθ᾽ ὁρόων φρένα τέρψομαι· οἱ δὲ δὴ ἄλλοι
ἔρχεσθ᾽ ὄφρ᾽ ἂν ἵκησθε μετὰ Τρῶας καὶ Ἀχαιούς,
25 ἀμφοτέροισι δ᾽ ἀρήγεθ᾽, ὅπῃ νόος ἐστὶν ἑκάστου.
εἰ γὰρ Ἀχιλλεὺς οἶος ἐπὶ Τρώεσσι μαχεῖται,
οὐδὲ μίνυνθ᾽ ἕξουσι ποδώκεα Πηλεΐωνα.
καὶ δέ τί μιν καὶ πρόσθεν ὑποτρομέεσκον ὁρῶντες·
νῦν δ᾽ ὅτε δὴ καὶ θυμὸν ἑταίρου χώεται αἰνῶς,
30 δείδω μὴ καὶ τεῖχος ὑπέρμορον ἐξαλαπάξῃ.»
Ὣς ἔφατο Κρονίδης, πόλεμον δ᾽ ἀλίαστον ἔγειρε.
βὰν δ᾽ ἴμεναι πόλεμόνδε θεοί, δίχα θυμὸν ἔχοντες·
Ἥρη μὲν μετ᾽ ἀγῶνα νεῶν καὶ Παλλὰς Ἀθήνη
ἠδὲ Ποσειδάων γαιήοχος ἠδ᾽ ἐριούνης
35 Ἑρμείας, ὃς ἐπὶ φρεσὶ πευκαλίμῃσι κέκασται·
Ἥφαιστος δ᾽ ἅμα τοῖσι κίε σθένεϊ βλεμεαίνων,
χωλεύων, ὑπὸ δὲ κνῆμαι ῥώοντο ἀραιαί.
ἐς δὲ Τρῶας Ἄρης κορυθαίολος, αὐτὰρ ἅμ᾽ αὐτῷ
Φοῖβος ἀκερσεκόμης ἠδ᾽ Ἄρτεμις ἰοχέαιρα
40 Λητώ τε Ξάνθος τε φιλομμειδής τ᾽ Ἀφροδίτη.
Ἧος μέν ῥ᾽ ἀπάνευθε θεοὶ θνητῶν ἔσαν ἀνδρῶν,
τῆος Ἀχαιοὶ μὲν μέγα κύδανον, οὕνεκ᾽ Ἀχιλλεὺς
ἐξεφάνη, δηρὸν δὲ μάχης ἐπέπαυτ᾽ ἀλεγεινῆς·
Τρῶας δὲ τρόμος αἰνὸς ὑπήλυθε γυῖα ἕκαστον,
45 δειδιότας, ὅθ᾽ ὁρῶντο ποδώκεα Πηλεΐωνα
τεύχεσι λαμπόμενον, βροτολοιγῷ ἶσον Ἄρηϊ.
αὐτὰρ ἐπεὶ μεθ᾽ ὅμιλον Ὀλύμπιοι ἤλυθον ἀνδρῶν,
ὦρτο δ᾽ Ἔρις κρατερὴ λαοσσόος, αὖε δ᾽ Ἀθήνη,
στᾶσ᾽ ὁτὲ μὲν παρὰ τάφρον ὀρυκτὴν τείχεος ἐκτός,
50 ἄλλοτ᾽ ἐπ᾽ ἀκτάων ἐριδούπων μακρὸν ἀΰτει.
αὖε δ᾽ Ἄρης ἑτέρωθεν, ἐρεμνῇ λαίλαπι ἶσος,
ὀξὺ κατ᾽ ἀκροτάτης πόλιος Τρώεσσι κελεύων,
ἄλλοτε πὰρ Σιμόεντι θέων ἐπὶ Καλλικολώνῃ.
Ὣς τοὺς ἀμφοτέρους μάκαρες θεοὶ ὀτρύνοντες
55 σύμβαλον, ἐν δ᾽ αὐτοῖς ἔριδα ῥήγνυντο βαρεῖαν·
δεινὸν δὲ βρόντησε πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε
ὑψόθεν· αὐτὰρ νέρθε Ποσειδάων ἐτίναξε
γαῖαν ἀπειρεσίην ὀρέων τ᾽ αἰπεινὰ κάρηνα.
πάντες δ᾽ ἐσσείοντο πόδες πολυπίδακος Ἴδης
60 καὶ κορυφαί, Τρώων τε πόλις καὶ νῆες Ἀχαιῶν.
ἔδεισεν δ᾽ ὑπένερθεν ἄναξ ἐνέρων Ἀϊδωνεύς,
δείσας δ᾽ ἐκ θρόνου ἆλτο καὶ ἴαχε, μή οἱ ὕπερθε
γαῖαν ἀναρρήξειε Ποσειδάων ἐνοσίχθων,
οἰκία δὲ θνητοῖσι καὶ ἀθανάτοισι φανείη
65 σμερδαλέ᾽ εὐρώεντα, τά τε στυγέουσι θεοί περ·
τόσσος ἄρα κτύπος ὦρτο θεῶν ἔριδι ξυνιόντων.
ἤτοι μὲν γὰρ ἔναντα Ποσειδάωνος ἄνακτος
ἵστατ᾽ Ἀπόλλων Φοῖβος, ἔχων ἰὰ πτερόεντα,
ἄντα δ᾽ Ἐνυαλίοιο θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη·
70 Ἥρῃ δ᾽ ἀντέστη χρυσηλάκατος κελαδεινὴ
Ἄρτεμις ἰοχέαιρα, κασιγνήτη ἑκάτοιο·
Λητοῖ δ᾽ ἀντέστη σῶκος ἐριούνιος Ἑρμῆς,
ἄντα δ᾽ ἄρ᾽ Ἡφαίστοιο μέγας ποταμὸς βαθυδίνης,
ὃν Ξάνθον καλέουσι θεοί, ἄνδρες δὲ Σκάμανδρον.


Ραψωδία Υ

Θεομαχία.

Έτσι αρματώνοντ᾽ οι Αχαιοί προς τα κυρτά καράβια
ολόγυρά σου, αχόρταγε στον πόλεμον, Πηλείδη,
και οι Τρώες αρματώνονταν στον όχθον του πεδίου·
κι είπεν ο Ζευς της Θέμιστος απ᾽ την κορφήν του Ολύμπου,
5να συναθροίσει τους θεούς, και αυτή παντού γυρνώντας
τους εκαλούσε στου Διός να συναχθούν το δώμα.
Κανείς από τους ποταμούς δεν έλειψεν ή μόνος
ο Ωκεανός, δεν έλειψε καμιά νύμφη απ᾽ όσες
κρατούν τα δάση, τες πηγές και τα χλωρά λιβάδια·
10και εις το δώμα ως έφθαναν του νεφελοσυνάκτη,
εκάθιζαν στες αίθουσες τες καλοσκαλισμένες,
που ο νους του Ηφαίστου εποίησεν εις τον πατέρα Δία.
Και της θεάς υπάκουσεν ακόμη ο κοσμοσείστης·
ήλθεν από τη θάλασσαν στη μέση της συνόδου,
15εκάθισε και την βουλήν ερώτα του Κρονίδη:
«Κεραυνοβόλε, τους θεούς τι πάλι συναθροίζεις;
Μη για τους Τρώας και Αχαιούς σκέπτεται κάτι ο νους σου;
Ότι στενά τώρ᾽ άναψαν την μάχην μεταξύ τους».
«Ω Ποσειδών, ενόησες», του απάντησεν ο Δίας,
20«την σκέψιν πώς μ᾽ εκίνησεν εδώ να σας καλέσω
εις σύνοδον· πονώ γι᾽ αυτούς αν κι είναι αφανισμένοι·
αλλά εγώ καθήμενος στον Όλυμπον θα μείνω
να τέρπομαι κοιτάζοντας· σεις κατεβείτ᾽ οι άλλοι
όλ᾽ οι θεοί στον πόλεμον των Αχαιών και Τρώων,
25τούτων ή εκείνων βοηθός, καθένας όπου κλείνει.
Ότι αν κτυπήσει ανέμποδα τους Τρώας ο Πηλείδης,
ουδέ στιγμήν την δύναμιν εκείνου θα κρατήσουν
αυτοί· και πριν τον έτρεμαν και να τον βλέπουν μόνον.
Και τώρα που του φίλου του τον αγριεύει ο φόνος,
30φοβούμαι μη και πρόωρα το τείχος τους πατήσει».
Είπε και πόλεμον φρικτόν εσήκωσε ο Κρονίδης.
Και οι θεοί διχόγνωμα στον πόλεμον εμπήκαν,
η Ήρα με την Αθηνά στ᾽ Αχαϊκά καράβια,
ο γεωφόρος Ποσειδών, μ᾽ αυτόν ο δωροδότης
35Ερμής, που ο νους του πάμπολλα σοφίσματα γνωρίζει,
ο Ήφαιστος με έπαρσιν πολλήν στην δύναμίν του
που εχώλαινεν και αχαμνά τα σκέλη του εσαλεύαν·
και με τους Τρώας πέρασεν ο λοφοσείστης Άρης
με την τοξεύτραν Άρτεμιν και ο μακρομάλλης Φοίβος
40και με τον Ξάνθον η Λητώ και η πρόσχαρη Αφροδίτη.
Όσο μακράν απ᾽ τους θνητούς οι αθάνατοι απομέναν
περηφανεύοντ᾽ οι Αχαιοί, διότι εξαναφάνη
ο Αχιλλεύς που άφηνε τόσον καιρόν την μάχην.
Αλλά των Τρώων έπιασε τρόμος φρικτός τα μέλη,
45καθώς εμπρός τους έβλεπαν τον γρήγορον Πηλείδην
όμοιον, στα όπλα ως έλαμπε, του ανθρωποφόνου Άρη.
Και όταν στην σμίξιν των ανδρών οι Ολύμπιοι κατεβήκαν
σηκώθ᾽ η Έρις, δυνατή κινήτρα των ανδρείων,
και κραυγήν έσυρ᾽ η Αθηνά πότε στον λάκκον έξω
50του τείχους, πότε οπού βροντά το κύμα στ᾽ ακρογιάλι.
Και απ᾽ τ᾽ άλλο μέρος σκοτεινός σαν θύελλα ο Αρης,
πότε από την ακρόπολιν εκραύγαζε στους Τρώας,
και πότ᾽ απ᾽ τον Σιμόεντα εις την Καλλικολώνην.
Έτσ᾽ οι μακάριοι θεοί τους δυο στρατούς κινούσαν
55με βαρύ πείσμα και χολήν ν᾽ ανοίξουν τον αγώνα.
Φρικτά εβρόντησε θεών και ανθρώπων ο πατέρας
από ψηλά και κάτωθεν της γης τ᾽ άπειρο πλάτος
και τα υψικόρυφα βουνά τινάζει ο κοσμοσείστης·
της Ίδης όλες οι ποδιές κι οι κορυφές εσειόνταν
60και τ᾽ άρμενα των Αχαιών και η πόλις του Πριάμου.
Και ο βασιλέας των νεκρών κάτω απ᾽ την γην φοβήθη
ο Αϊδωνεύς και με κραυγήν πετάχθη από τον θρόνον,
μη σχίσει απάνω του την γην ο μέγας κοσμοσείστης,
και ιδούν θεοί και άνθρωποι την μαύρην κατοικίαν,
65οπού κι οι αθάνατοι μισούν, φρικτήν και αραχνιασμένην.
Τόσην αντάραν οι θεοί σηκώναν πολεμώντας.
Διότι ενάντια εστέκονταν στον μέγαν Ποσειδώνα
ο Απόλλων Φοίβος που κρατεί τα φτερωμένα βέλη.
Και η γλαυκόφθαλμη Αθηνά στον ανδροφόνον Άρην,
70της Ήρας πάλ᾽ η Άρτεμις, η αδελφή του Φοίβου
που στο κυνήγι ευφραίνεται με τα χρυσά της βέλη
και της Λητούς ο κρατερός Ερμής αγαθοδότης·
του Ηφαίστου ο μέγας ποταμός οπού τον λέγουν Ξάνθον
οι αθάνατοι, και Σκάμανδρον οι άνθρωποι ονομάζουν.