Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (13.526-13.600)


Οἱ δ᾽ ἀμφ᾽ Ἀσκαλάφῳ αὐτοσχεδὸν ὁρμήθησαν·
Δηΐφοβος μὲν ἀπ᾽ Ἀσκαλάφου πήληκα φαεινὴν
ἥρπασε, Μηριόνης δὲ θοῷ ἀτάλαντος Ἄρηϊ
δουρὶ βραχίονα τύψεν ἐπάλμενος, ἐκ δ᾽ ἄρα χειρὸς
530 αὐλῶπις τρυφάλεια χαμαὶ βόμβησε πεσοῦσα.
Μηριόνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐπάλμενος, αἰγυπιὸς ὥς,
ἐξέρυσε πρυμνοῖο βραχίονος ὄβριμον ἔγχος,
ἂψ δ᾽ ἑτάρων εἰς ἔθνος ἐχάζετο. τὸν δὲ Πολίτης
αὐτοκασίγνητος, περὶ μέσσῳ χεῖρε τιτήνας,
535 ἐξῆγεν πολέμοιο δυσηχέος, ὄφρ᾽ ἵκεθ᾽ ἵππους
ὠκέας, οἵ οἱ ὄπισθε μάχης ἠδὲ πτολέμοιο
ἕστασαν ἡνίοχόν τε καὶ ἅρματα ποικίλ᾽ ἔχοντες·
οἳ τόν γε προτὶ ἄστυ φέρον βαρέα στενάχοντα
τειρόμενον· κατὰ δ᾽ αἷμα νεουτάτου ἔρρεε χειρός.
540Οἱ δ᾽ ἄλλοι μάρναντο, βοὴ δ᾽ ἄσβεστος ὀρώρει.
ἔνθ᾽ Αἰνέας Ἀφαρῆα Καλητορίδην ἐπορούσας
λαιμὸν τύψ᾽ ἐπὶ οἷ τετραμμένον ὀξέϊ δουρί·
ἐκλίνθη δ᾽ ἑτέρωσε κάρη, ἐπὶ δ᾽ ἀσπὶς ἑάφθη
καὶ κόρυς, ἀμφὶ δέ οἱ θάνατος χύτο θυμοραϊστής.
545 Ἀντίλοχος δὲ Θόωνα μεταστρεφθέντα δοκεύσας
οὔτασ᾽ ἐπαΐξας, ἀπὸ δὲ φλέβα πᾶσαν ἔκερσεν,
ἥ τ᾽ ἀνὰ νῶτα θέουσα διαμπερὲς αὐχέν᾽ ἱκάνει·
τὴν ἀπὸ πᾶσαν ἔκερσεν· ὁ δ᾽ ὕπτιος ἐν κονίῃσι
κάππεσεν, ἄμφω χεῖρε φίλοις ἑτάροισι πετάσσας.
550 Ἀντίλοχος δ᾽ ἐπόρουσε, καὶ αἴνυτο τεύχε᾽ ἀπ᾽ ὤμων
παπταίνων· Τρῶες δὲ περισταδὸν ἄλλοθεν ἄλλος
οὔταζον σάκος εὐρὺ παναίολον, οὐδὲ δύναντο
εἴσω ἐπιγράψαι τέρενα χρόα νηλέϊ χαλκῷ
Ἀντιλόχου· πέρι γάρ ῥα Ποσειδάων ἐνοσίχθων
555 Νέστορος υἱὸν ἔρυτο καὶ ἐν πολλοῖσι βέλεσσιν.
οὐ μὲν γάρ ποτ᾽ ἄνευ δηΐων ἦν, ἀλλὰ κατ᾽ αὐτοὺς
στρωφᾶτ᾽· οὐδέ οἱ ἔγχος ἔχ᾽ ἀτρέμας, ἀλλὰ μάλ᾽ αἰεὶ
σειόμενον ἐλέλικτο· τιτύσκετο δὲ φρεσὶν ᾗσιν
ἤ τευ ἀκοντίσσαι, ἠὲ σχεδὸν ὁρμηθῆναι.
560Ἀλλ᾽ οὐ λῆθ᾽ Ἀδάμαντα τιτυσκόμενος καθ᾽ ὅμιλον,
Ἀσιάδην, ὅ οἱ οὖτα μέσον σάκος ὀξέϊ χαλκῷ
ἐγγύθεν ὁρμηθείς· ἀμενήνωσεν δέ οἱ αἰχμὴν
κυανοχαῖτα Ποσειδάων, βιότοιο μεγήρας.
καὶ τὸ μὲν αὐτοῦ μεῖν᾽ ὥς τε σκῶλος πυρίκαυστος,
565 ἐν σάκει Ἀντιλόχοιο, τὸ δ᾽ ἥμισυ κεῖτ᾽ ἐπὶ γαίης·
ἂψ δ᾽ ἑτάρων εἰς ἔθνος ἐχάζετο κῆρ᾽ ἀλεείνων·
Μηριόνης δ᾽ ἀπιόντα μετασπόμενος βάλε δουρὶ
αἰδοίων τε μεσηγὺ καὶ ὀμφαλοῦ, ἔνθα μάλιστα
γίγνετ᾽ Ἄρης ἀλεγεινὸς ὀϊζυροῖσι βροτοῖσιν.
570 ἔνθα οἱ ἔγχος ἔπηξεν· ὁ δ᾽ ἑσπόμενος περὶ δουρὶ
ἤσπαιρ᾽ ὡς ὅτε βοῦς, τόν τ᾽ οὔρεσι βουκόλοι ἄνδρες
ἰλλάσιν οὐκ ἐθέλοντα βίῃ δήσαντες ἄγουσιν·
ὣς ὁ τυπεὶς ἤσπαιρε μίνυνθά περ, οὔ τι μάλα δήν,
ὄφρα οἱ ἐκ χροὸς ἔγχος ἀνεσπάσατ᾽ ἐγγύθεν ἐλθὼν
575 ἥρως Μηριόνης· τὸν δὲ σκότος ὄσσε κάλυψε.
Δηΐπυρον δ᾽ Ἕλενος ξίφεϊ σχεδὸν ἤλασε κόρσην
Θρηϊκίῳ μεγάλῳ, ἀπὸ δὲ τρυφάλειαν ἄραξεν.
ἡ μὲν ἀποπλαγχθεῖσα χαμαὶ πέσε, καί τις Ἀχαιῶν
μαρναμένων μετὰ ποσσὶ κυλινδομένην ἐκόμισσε·
580 τὸν δὲ κατ᾽ ὀφθαλμῶν ἐρεβεννὴ νὺξ ἐκάλυψεν.
Ἀτρεΐδην δ᾽ ἄχος εἷλε, βοὴν ἀγαθὸν Μενέλαον·
βῆ δ᾽ ἐπαπειλήσας Ἑλένῳ ἥρωϊ ἄνακτι,
ὀξὺ δόρυ κραδάων· ὁ δὲ τόξου πῆχυν ἄνελκε.
τὼ δ᾽ ἄρ᾽ ὁμαρτήδην ὁ μὲν ἔγχεϊ ὀξυόεντι
585 ἵετ᾽ ἀκοντίσσαι, ὁ δ᾽ ἀπὸ νευρῆφιν ὀϊστῷ.
Πριαμίδης μὲν ἔπειτα κατὰ στῆθος βάλεν ἰῷ
θώρηκος γύαλον, ἀπὸ δ᾽ ἔπτατο πικρὸς ὀϊστός.
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἀπὸ πλατέος πτυόφιν μεγάλην κατ᾽ ἀλωὴν
θρῴσκωσιν κύαμοι μελανόχροες ἢ ἐρέβινθοι,
590 πνοιῇ ὕπο λιγυρῇ καὶ λικμητῆρος ἐρωῇ,
ὣς ἀπὸ θώρηκος Μενελάου κυδαλίμοιο
πολλὸν ἀποπλαγχθεὶς ἑκὰς ἔπτατο πικρὸς ὀϊστός.
Ἀτρεΐδης δ᾽ ἄρα χεῖρα, βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος,
τὴν βάλεν ᾗ ῥ᾽ ἔχε τόξον ἐΰξοον· ἐν δ᾽ ἄρα τόξῳ
595 ἀντικρὺ διὰ χειρὸς ἐλήλατο χάλκεον ἔγχος.
ἂψ δ᾽ ἑτάρων εἰς ἔθνος ἐχάζετο κῆρ᾽ ἀλεείνων,
χεῖρα παρακρεμάσας· τὸ δ᾽ ἐφέλκετο μείλινον ἔγχος.
καὶ τὸ μὲν ἐκ χειρὸς ἔρυσεν μεγάθυμος Ἀγήνωρ,
αὐτὴν δὲ ξυνέδησεν ἐϋστρεφεῖ οἰὸς ἀώτῳ,
600 σφενδόνῃ, ἣν ἄρα οἱ θεράπων ἔχε ποιμένι λαῶν.


Κι επάνω στον Ασκάλαφον απ᾽ τα δυο μέρη ορμήσαν·
και ως άρπασ᾽ ο Δηίφοβος το κράνος του Ασκαλάφου
ο Μηριόνης πηδηκτά, σαν Άρης, τον επήρε
με λόγχην στον βραχίονα, και από το χέρι εκείνου
530χάμω με βρόντον έπεσεν η περικεφαλαία.
Και ωσάν γεράκι εχύθηκε και πάλι ο Μηριόνης
κι έβγαλε απ᾽ του βραχίονος την ρίζαν το κοντάρι
κι εσύρθη στους συντρόφους του· κι εκείνον ο Πολίτης
αυτάδελφός του αγκαλιαστά τον πήρε του πολέμου
535από την άχαρην βοήν στο μέρος όπου εμέναν
πίσω απ᾽ την μάχην τα γοργά πουλάρια του ζεμένα
στην τεχνικήν των άμαξαν και τα ᾽χε ο κυβερνήτης.
Κείνα στην μάχην έφεραν τον άνδρα που εβογγούσε
απ᾽ την αιματοστάλακτην πληγήν βασανισμένος.
540Κι οι άλλοι με ατελεύτητην ορμήν επολεμούσαν.
Στον Αφαρήα χύνεται Καλητορίδην πρώτος
ο Αινείας και μες στον λαιμόν αντίκρυ τον λογχίζει.
Δίπλα τού γέρν᾽ η κεφαλή, κράνος ομού και ασπίδα·
πέφτουν, και ο ψυχοθεριστής ο θάνατος τον ζώνει.
545Ο Αντίλοχος τον Θόωνα τον τήρησε, ως εστράφη,
και ορμώντας τον εκτύπησε και του ᾽κοψε την φλέβα·
που άνω εις τα νώτ᾽ αδιάκοπα πέρα ως το ζνίχι τρέχει,
την έκοψ᾽ όλην· έπεσε τ᾽ ανάσκελα στο χώμα
κείνος μ᾽ αγκάλες πεταχτές στους ποθητούς συντρόφους.
550Ο Αντίλοχος τότ᾽ όρμησε και τ᾽ άρματ᾽ απ᾽ τους ώμους
του έπαιρνε κι επρόσεχε, και κύκλωθέν του οι Τρώες
του κτύπαν την ευρύχωρην περίλαμπρην ασπίδα,
αλλά μέσα δεν δίνονταν το τρυφερό του σώμα
καν ν᾽ αποσχίσουν, ότι εκεί του Νέστορος τον γόνον
555ο κοσμοσείστης έσωζεν, όσα και αν πέφταν βέλη.
Ότι ποτέ δεν του ᾽λειπαν εχθροί και αυτός σ᾽ εκείνους
εστρέφετο, ούδ᾽ ασάλευτο κρατούσε το κοντάρι,
αλλά το ετίναζε άπαυτα κι ή κάποιον ν᾽ ακοντίσει
μακρόθεν ή και από σιμά να ορμήσει εμέτρα ο νους του.
560Τον είδε, πώς σημάδευε στο πλήθος, ο Ασιάδης
Αδάμας και του λόγχισε στην μέσην την ασπίδα,
αλλά στην άκρην νέκρωσεν ο μέγας κοσμοσείστης
και την ζωήν δεν του άφησε να πάρει του Αντιλόχου.
Και ωσάν παλούκι φλογιστό μες στην ασπίδα εστάθη
565μέρος κοντάρι κι έμεινε τ᾽ άλλο μισό στο χώμα.
Και στους συντρόφους να σωθεί τραβήχθη τότ᾽ εκείνος.
Κατάποδα τ᾽ ακόντι του του ρίχν᾽ ο Μηριόνης
κάτω απ᾽ τ᾽ αφάλι, ως τα κρυφά, στο μέρος όπου εξόχως
θανατερός στους άμοιρους θνητούς ο Άρης είναι.
570Αυτού την λόγχην του ᾽μπηξε και αυτός με το κοντάρι
εσπαρταρούσε ως σπαρταρά το βόδι οπού στα όρη
αφού το δέσαν στανικώς άνδρες τραβούν βουκόλοι·
όμοια σπαρνούσε, όχι πολύν καιρόν ο κτυπημένος
ωσπού ᾽λθ᾽ εγγύς και ανέσπασε τ᾽ ακόντι ο Μηριόνης
575από το σώμα κι έκλεισε τα μάτια του μαυρίλα.
Ο Έλενος τον μήνιγγα κτυπά του Δηιπύρου
με ξίφος μέγα θρακικό, του ξεπετά το κράνος,
κι εκείνο μες στων μαχητών τα σκέλη ροβολάει,
και κάποιος απ᾽ τους Αχαιούς το σήκωσε από χάμου·
580του Δηιπύρου εσκέπασε τα μάτια μαύρη νύκτα.
Ο ανδράγαθος Μενέλαος λυπήθη, και το δόρυ
τινάζοντας φοβεριστά στον Έλενον εχύθη·
και ο Έλενος τα κέρατα ετέντωσε του τόξου
και πρόθυμοι αντικρίσθηκαν ο Ατρείδης ν᾽ ακοντίσει
585με λόγχην και ο Έλενος απ᾽ την χορδήν το βέλος.
Ο Πριαμίδης του ᾽ριξε στα στήθη, αλλ᾽ ετινάχθη
μακράν από τον θώρακα το πικροφόρο ακόντι.
Και ως από φτυάρι διάπλατο, σ᾽ ένα μεγάλο αλώνι,
τα μελαψά κουκιά σκιρτούν ή τα ρεβύθια πέρα,
590καθώς αέρας τα φυσά και ο λιχνιστής τα παίζει,
όμοια και από τον θώρακα του ενδόξου Μενελάου
πολύ μακράν τινάχθηκε το φονικό κοντάρι.
Και ο δυνατός Μενέλαος στο χέρι αυτό που εκράτει
το τόξο τον ελόγχισε και αντίκρυ αυτού στο τόξο
595το χέρι τού διαπέρασε η λόγχη, κι εκρεμούσε
το χέρι κάτω κι έσερνε το φράξινο κοντάρι
κι εις τους συντρόφους να σωθεί αυτός εσύρθη οπίσω·
και το ᾽βγαλεν ο ψυχερός Αγήνωρ, και το χέρι
με μάλλινην καλόστριφτην του εφάσκιωσε σφενδόνην
600που ο πολεμάρχος έλαβεν απ᾽ τον ακόλουθόν του.