Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (15.218-15.299)


Ὣς εἰπὼν λίπε λαὸν Ἀχαιϊκὸν ἐννοσίγαιος,
δῦνε δὲ πόντον ἰών, πόθεσαν δ᾽ ἥρωες Ἀχαιοί.
220 καὶ τότ᾽ Ἀπόλλωνα προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς·
«ἔρχεο νῦν, φίλε Φοῖβε, μεθ᾽ Ἕκτορα χαλκοκορυστήν·
ἤδη μὲν γάρ τοι γαιήοχος ἐννοσίγαιος
οἴχεται εἰς ἅλα δῖαν, ἀλευάμενος χόλον αἰπὺν
ἡμέτερον· μάλα γάρ κε μάχης ἐπύθοντο καὶ ἄλλοι,
225 οἵ περ ἐνέρτεροί εἰσι θεοί, Κρόνον ἀμφὶς ἐόντες.
ἀλλὰ τόδ᾽ ἠμὲν ἐμοὶ πολὺ κέρδιον ἠδέ οἱ αὐτῷ
ἔπλετο, ὅττι πάροιθε νεμεσσηθεὶς ὑπόειξε
χεῖρας ἐμάς, ἐπεὶ οὔ κεν ἀνιδρωτί γε τελέσθη.
ἀλλὰ σύ γ᾽ ἐν χείρεσσι λάβ᾽ αἰγίδα θυσσανόεσσαν,
230 τῇ μάλ᾽ ἐπισσείων φοβέειν ἥρωας Ἀχαιούς·
σοὶ δ᾽ αὐτῷ μελέτω, ἑκατηβόλε, φαίδιμος Ἕκτωρ·
τόφρα γὰρ οὖν οἱ ἔγειρε μένος μέγα, ὄφρ᾽ ἂν Ἀχαιοὶ
φεύγοντες νῆάς τε καὶ Ἑλλήσποντον ἵκωνται.
κεῖθεν δ᾽ αὐτὸς ἐγὼ φράσομαι ἔργον τε ἔπος τε,
235 ὥς κε καὶ αὖτις Ἀχαιοὶ ἀναπνεύσωσι πόνοιο.»
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἄρα πατρὸς ἀνηκούστησεν Ἀπόλλων,
βῆ δὲ κατ᾽ Ἰδαίων ὀρέων, ἴρηκι ἐοικὼς
ὠκέϊ φασσοφόνῳ, ὅς τ᾽ ὤκιστος πετεηνῶν.
εὗρ᾽ υἱὸν Πριάμοιο δαΐφρονος, Ἕκτορα δῖον,
240 ἥμενον, οὐδ᾽ ἔτι κεῖτο, νέον δ᾽ ἐσαγείρετο θυμόν,
ἀμφὶ ἓ γιγνώσκων ἑτάρους· ἀτὰρ ἆσθμα καὶ ἱδρὼς
παύετ᾽, ἐπεί μιν ἔγειρε Διὸς νόος αἰγιόχοιο.
ἀγχοῦ δ᾽ ἱστάμενος προσέφη ἑκάεργος Ἀπόλλων·
«Ἕκτορ, υἱὲ Πριάμοιο, τίη δὲ σὺ νόσφιν ἀπ᾽ ἄλλων
245 ἧσ᾽ ὀλιγηπελέων; ἦ πού τί σε κῆδος ἱκάνει;»
Τὸν δ᾽ ὀλιγοδρανέων προσέφη κορυθαίολος Ἕκτωρ·
«τίς δὲ σύ ἐσσι φέριστε θεῶν, ὅς μ᾽ εἴρεαι ἄντην;
οὐκ ἀΐεις ὅ με νηυσὶν ἔπι πρύμνῃσιν Ἀχαιῶν
οὓς ἑτάρους ὀλέκοντα βοὴν ἀγαθὸς βάλεν Αἴας
250 χερμαδίῳ πρὸς στῆθος, ἔπαυσε δὲ θούριδος ἀλκῆς;
καὶ δὴ ἔγωγ᾽ ἐφάμην νέκυας καὶ δῶμ᾽ Ἀΐδαο
ἤματι τῷδ᾽ ἵξεσθαι, ἐπεὶ φίλον ἄϊον ἦτορ.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπεν ἄναξ ἑκάεργος Ἀπόλλων·
«θάρσει νῦν· τοῖόν τοι ἀοσσητῆρα Κρονίων
255 ἐξ Ἴδης προέηκε παρεστάμεναι καὶ ἀμύνειν,
Φοῖβον Ἀπόλλωνα χρυσάορον, ὅς σε πάρος περ
ῥύομ᾽, ὁμῶς αὐτόν τε καὶ αἰπεινὸν πτολίεθρον.
ἀλλ᾽ ἄγε νῦν ἱππεῦσιν ἐπότρυνον πολέεσσι
νηυσὶν ἔπι γλαφυρῇσιν ἐλαυνέμεν ὠκέας ἵππους·
260 αὐτὰρ ἐγὼ προπάροιθε κιὼν ἵπποισι κέλευθον
πᾶσαν λειανέω, τρέψω δ᾽ ἥρωας Ἀχαιούς.»
Ὣς εἰπὼν ἔμπνευσε μένος μέγα ποιμένι λαῶν.
ὡς δ᾽ ὅτε τις στατὸς ἵππος, ἀκοστήσας ἐπὶ φάτνῃ,
δεσμὸν ἀπορρήξας θείῃ πεδίοιο κροαίνων,
265 εἰωθὼς λούεσθαι ἐϋρρεῖος ποταμοῖο,
κυδιόων· ὑψοῦ δὲ κάρη ἔχει, ἀμφὶ δὲ χαῖται
ὤμοις ἀΐσσονται· ὁ δ᾽ ἀγλαΐηφι πεποιθώς,
ῥίμφα ἑ γοῦνα φέρει μετά τ᾽ ἤθεα καὶ νομὸν ἵππων·
ὣς Ἕκτωρ λαιψηρὰ πόδας καὶ γούνατ᾽ ἐνώμα
270 ὀτρύνων ἱππῆας, ἐπεὶ θεοῦ ἔκλυεν αὐδήν.
οἱ δ᾽ ὥς τ᾽ ἢ ἔλαφον κεραὸν ἢ ἄγριον αἶγα
ἐσσεύαντο κύνες τε καὶ ἀνέρες ἀγροιῶται·
τὸν μέν τ᾽ ἠλίβατος πέτρη καὶ δάσκιος ὕλη
εἰρύσατ᾽, οὐδ᾽ ἄρα τέ σφι κιχήμεναι αἴσιμον ἦεν·
275 τῶν δέ θ᾽ ὑπὸ ἰαχῆς ἐφάνη λὶς ἠϋγένειος
εἰς ὁδόν, αἶψα δὲ πάντας ἀπέτραπε καὶ μεμαῶτας·
ὣς Δαναοὶ ἧος μὲν ὁμιλαδὸν αἰὲν ἕποντο,
νύσσοντες ξίφεσίν τε καὶ ἔγχεσιν ἀμφιγύοισιν·
αὐτὰρ ἐπεὶ ἴδον Ἕκτορ᾽ ἐποιχόμενον στίχας ἀνδρῶν,
280 τάρβησαν, πᾶσιν δὲ παραὶ ποσὶ κάππεσε θυμός.
Τοῖσι δ᾽ ἔπειτ᾽ ἀγόρευε Θόας, Ἀνδραίμονος υἱός,
Αἰτωλῶν ὄχ᾽ ἄριστος, ἐπιστάμενος μὲν ἄκοντι,
ἐσθλὸς δ᾽ ἐν σταδίῃ· ἀγορῇ δέ παῦροι Ἀχαιῶν
νίκων, ὁππότε κοῦροι ἐρίσσειαν περὶ μύθων·
285 ὅ σφιν ἐϋφρονέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπεν·
«ὢ πόποι, ἦ μέγα θαῦμα τόδ᾽ ὀφθαλμοῖσιν ὁρῶμαι,
οἷον δ᾽ αὖτ᾽ ἐξαῦτις ἀνέστη κῆρας ἀλύξας
Ἕκτωρ· ἦ θήν μιν μάλα ἔλπετο θυμὸς ἑκάστου
χερσὶν ὑπ᾽ Αἴαντος θανέειν Τελαμωνιάδαο.
290 ἀλλά τις αὖτε θεῶν ἐρρύσατο καὶ ἐσάωσεν
Ἕκτορ᾽, ὃ δὴ πολλῶν Δαναῶν ὑπὸ γούνατ᾽ ἔλυσεν,
ὡς καὶ νῦν ἔσσεσθαι ὀΐομαι· οὐ γὰρ ἄτερ γε
Ζηνὸς ἐριγδούπου πρόμος ἵσταται ὧδε μενοινῶν.
ἀλλ᾽ ἄγεθ᾽, ὡς ἂν ἐγὼν εἴπω, πειθώμεθα πάντες.
295 πληθὺν μὲν ποτὶ νῆας ἀνώξομεν ἀπονέεσθαι·
αὐτοὶ δ᾽, ὅσσοι ἄριστοι ἐνὶ στρατῷ εὐχόμεθ᾽ εἶναι,
στήομεν, εἴ κεν πρῶτον ἐρύξομεν ἀντιάσαντες,
δούρατ᾽ ἀνασχόμενοι· τὸν δ᾽ οἴω καὶ μεμαῶτα
θυμῷ δείσεσθαι Δαναῶν καταδῦναι ὅμιλον.»


Και απ᾽ τον λαόν των Αχαιών στα βάθη της θαλάσσης
βυθίζει και όλοι αισθάνονται που λείπει ο κοσμοσείστης.
220Και ο Ζευς ο μαυρονέφελος τότ᾽ είπε προς τον Φοίβον:
«Στον χαλκοφόρον Έκτορα να πας, καλέ μου Φοίβε·
ότι ο γεωφόρος Ποσειδών έγυρεν ήδη οπίσω
εις την αγίαν θάλασσαν να φύγει απ᾽ την οργήν μας·
και σφόδρ᾽ αυτόν τον πόλεμον θα αισθάνονταν κι οι άλλοι
225θεοί στα Τάρταρα όσοι ζουν ολόγυρα του Κρόνου.
Καλό σ᾽ αυτόν, καλύτερα σ᾽ εμένα τούτο εγίνη,
που εσύγκλινε από ευλάβειαν και δεν εστάθη εμπρός μου
ότι όχι ανίδρωτος, θαρρώ, θα εγίνονταν αγώνας.
Αλλά στα χέρια πάρε συ την κροσσωτήν αιγίδα
230και σείοντάς την εις φυγήν θα βάλεις τους Αργείους,
και συ του ενδόξου Έκτορος ο ίδιος θα ᾽σαι σκέπη·
τη δύναμίν του άναψε, τους Αχαιούς να διώξει,
ως πέρα στον Ελλήσποντον να πέσουν στα καράβια.
Κι ύστερα θα φροντίσω εγώ με λόγον και με έργον
235ανάσασιν των Δαναών να δώσω απ᾽ τον αγώνα».
Είπε, και δεν παράκουσεν ο Απόλλων τον πατέρα,
και από την Ίδην έπεσεν ωσάν το φασσοφόνο
γεράκι που όλα τα πουλιά περνά το πέταμά του·
κι ήβρε τον θείον Έκτορα· χαμαί δεν ήταν πλέον,
240καθήμενος συνέφερνε κι εγνώριζε τους φίλους,
έπαυσεν η κονταναπνιά και ο ίδρωτας ο κρύος,
ως τον ανάστησεν ο νους του αιγιδοφόρου Δία.
Σιμά του εστάθη κι είπε του ο τοξευτής Απόλλων:
«Έκτωρ Πριαμίδη, ανάμερα τι κάθεσαι απ᾽ τους άλλους
245λιπόθυμος; Μη συμφορά κάποια μεγάλη σ᾽ ήβρε;»
Του αντείπε με σβηστήν φωνήν ο λοφοσείστης Έκτωρ:
«Ποιος είσαι απ᾽ όλους τους θεούς που μου ομιλείς αντίκρυ,
ω σεβαστέ, δεν το ᾽μαθες; Ενώ κει στα καράβια
χαλούσα τους συντρόφους του, στα στήθη ο μέγας Αίας
250λιθάρι μου ᾽ριξε τρανό και μ᾽ έβγαλε απ᾽ την μάχην.
Κι ενόμισα ότι σήμερα θα κατεβώ στον Άδη
μες στους νεκρούς, ως έβγαινεν η ποθητή ψυχή μου».
Και προς αυτόν απάντησεν ο τοξευτής Απόλλων:
«Θάρρου, αφού μέγαν βοηθόν ο Ζευς από την Ίδην
255σου ᾽στειλε να ᾽ναι πρόμαχος προστάτης στο πλευρό σου
τον Φοίβον τον χρυσόξιφον, που πάντοτε σε σκέπω,
εσέ τον ίδιον και με σε τους πύργους του Πριάμου.
Πρόσταξε τώρα τους πολλούς ιππείς προς τα καράβια
τα γρήγορά τους άλογα να σπρώξουν ανδρειωμένα·
260και στους ιππείς εμπρός εγώ τον δρόμον πέρα πέρα
θα τους ανοίξω και εις φυγήν θα βάλω τους Αργείους».
Αυτά ᾽πε και του επύρωσε με δύναμιν τα στήθη.
Και ως όταν σπάσει τον δεσμόν καλοθρεμμένος ίππος,
βροντά τετραποδίζοντας στην ανοικτήν πεδιάδα,
265να λούεται στο καθαρό ποτάμι μαθημένος·
την κεφαλήν κρατεί υψηλά, την χαίτην ανεμίζει
και υπερηφανευόμενον στα κάλλη του τον φέρνουν
στες μαθημένες του βοσκές γοργά τα γόνατά του·
όμοια πετούσε ακράτητος προς τους ιππείς ο Έκτωρ
270και τους κινούσε, ως η φωνή τον δίδαξεν η θεία.
Και ως όταν αγριόγιδο ή και κερατοφόρο
ελάφι σφόδρα κυνηγούν άνδρες του αγρού και σκύλοι·
λόγγος δασύς και γλιστερός γκρεμός τους εμποδίζει,
και να το εβρούν τ᾽ ακόντια τους δεν ήθελεν η μοίρα,
275και απ᾽ την βοήν τους πύρινο στο δρόμο τους λεοντάρι
φαίνεται και όλοι αναμερούν και αφήνουν το κυνήγι·
έτσι ως τότε οι Δαναοί πυκνοί τους κυνηγούσαν
και τους εκτύπαν με σπαθιά, με δίστομα κοντάρια
αλλ᾽ άμα είδαν τον Έκτορα στες τάξες των ανδρείων,
280ετρόμαξαν και στην καρδιά το θάρρος τους εκόπη.
Τότε σ᾽ αυτούς ομίλησεν ο Ανδραιμονίδης Θόας,
των Αιτωλών ο έξοχος τεχνίτης εις τ᾽ ακόντι,
καλός και εις μάχην σταθερήν, και ομιλητής ο πρώτος
των νέων αν ασύμφωνοι μαζί λογομαχούσαν.
285Και αυτός με γνώμην αγαθήν στην μέσην όλων είπε:
«Ω μέγα θαύμα οπού θωρούν τα μάτια τούτα εμπρός τους!
ιδού πώς πάλιν ξέφυγε τον χάρο κι εσηκώθη,
ο Έκτωρ κι επιστεύαμε πως άσφαλτ᾽ απ᾽ τα χέρια
του Αίαντος απέθανε, του Τελαμωνιάδη.
290Αλλ᾽ έσωσε κάποιος θεός τον Έκτορα και πάλιν
που Δαναούς εθέρισε πολλούς και θα θερίσει,
φοβούμαι τώρα, και άβουλα του βαρυκτύπου Δία
δεν στέκετ᾽ επί κεφαλής και τόσην δείχνει λύσσαν
κι ελάτ᾽ εκείνο που θα ειπώ να το δεχθούμεν όλοι·
295τα πλήθη ας παραγγείλομε να στρέψουν προς τα πλοία·
και ας μείνομ᾽ όσοι στον στρατόν πρωτεύομεν ανδρείοι,
ίσως με λόγχες σηκωτές κρατήσομεν την πρώτην
ορμήν εκείνου, και θαρρώ, που αν και πολύ μανίζει
θα φοβηθεί των Δαναών την φάλαγγα να σπάσει».