ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ

Αν δε μιλώ, μην το θαρρείτε περηφάνεια

ή πείσμα, αλλά μια σκέψη μού σπαράζει την καρδιά

βλέποντας τον εαυτό μου μες στις συμφορές.

Ποιος άλλος τάχατες έξω από μένα440

στους νέους θεούς έδωσε τα προνόμιά τους;

Μα εδώ σωπαίνω· ξέρετε τι θα ᾽χα να σας πω.

Όμως ακούστε των ανθρώπων τα παθήματα,

πώς από νήπια που ήταν πριν, τους έκανα

πλάσματα με μυαλό και πώς τους έδωσα τη σκέψη.

Θα τα ιστορήσω όχι γιατί από τους θνητούς445

έχω παράπονο, μα για να δείτε την αγάπη που τους έδειξα.

Λοιπόν, αυτοί, πρώτα έβλεπαν χωρίς να βλέπουν,

άκουαν χωρίς ν᾽ ακούν και, όμοιοι με σκιές του ονείρου,

περνούσαν τη μακριά ζωή τους όπως λάχει, ανακατεύοντας

τα πάντα, μη γνωρίζοντας ούτε τα σπίτια τα πλιθόχτιστα450

και τα προσήλια μήτε την ξυλουργική·

μόνο βαθιά στο χώμα κατοικούσαν, όπως τα λαφριά

μυρμήγκια, μες σ᾽ ανήλιαγες σπηλιές.

Και δεν είχαν κανένα σίγουρο σημάδι του χειμώνα,

ούτε της ανθοφόρας άνοιξης μήτε του καρπερού καλοκαιριού,455

παρά έκαμναν τα πάντα στα τυφλά, ώσπου τους έδειξα

τις αξεδιάλυτες ανατολές των άστρων και τις δύσεις.

 

Κι ύστερα, ακόμα, υπέρτατη σοφία, τον αριθμό

τους βρήκα και τη γνώση των γραμμάτων,460

μνήμη των πάντων και μητέρα των Μουσών.

Και πρώτος έζεψα τα ζώα στο ζυγό,

καματερά στη ζεύγλα ή στο σαμάρι υποταγμένα,

για ν᾽ αναλάβουνε τους πιο βαριούς μόχθους του ανθρώπου,

κι έφερα στο άρμα, φιλιωμένα με τα γκέμια, τα άλογα,465

αγλάισμα της βαθύπλουτης της πολυτέλειας.

Κι εγώ σοφίστηκα, όχι άλλος, τα λινόπτερα

πλεούμενα των ναυτικών τα θαλασσοδαρμένα.

Τέτοιες σοφές τέχνες βρήκα για τους ανθρώπους,

κι όμως για με δεν έχω τώρα τι να βρω470

για να γλιτώσω ο δόλιος απ᾽ τα πάθη μου!

ΧΟΡΟΣ

Έπαθες άπρεπο κακό. Του νου σου το ξεστράτισμα

σε παρασέρνει και, σαν τον κακό γιατρό που αρρώστησε

κι αυτός, βαριά πικραίνεσαι και δε μπορείς

να βρεις για σένα φάρμακο να σε γιατρέψει.475

ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ

Με τη συνέχεια πιο πολύ θα ξαφνιαστείς ακούγοντας

τι τέχνες και τεχνάσματα σκαρφίστηκα.

 

Και πριν απ᾽ όλα τούτο: όσοι πέφτανε άρρωστοι

δεν είχαν γιατρικό ή να το μασήσουν

ή να το καταπιούν ή να το αλείψουν πάνω τους,480

μόνο καταμαραίνονταν χωρίς φάρμακα, ώσπου εγώ

τους έδειξα πώς τα ήπια βάλσαμα ν᾽ ανακατεύουν,

αμυντικά μέσα για όλες τις αρρώστιες.

Και τα πολυάριθμα είδη της μαντικής τούς ταξινόμησα

και πρώτος απ᾽ τα όνειρα ξεχώρισα όσα μέλλονται485

να βγουν αληθινά, κι ερμήνευσα τα αινίγματα

τα φραστικά και τα συναπαντήματα του δρόμου.

Κι εγώ φανέρωσα τι δείχνουν με το πέταγμά τους τα γαμψόνυχα

όρνια και ποιοι οι καλοί ή κακοί οιωνοί,

κι εξήγησα το φέρσιμό τους και τις έχθρες τους,490

τα συντροφιάσματά τους, τις συνάξεις τους,

κι ακόμα, τη στιλπνή θέα των σπλάχνων και το χρώμα τους

που δίνει στους θεούς την πιο περίσσια απόλαυση,

και τις ποικίλες όψεις του λοβού και της χολής.495

Και πύρωσα τα τυλιγμένα μες στο λίπος μέλη

και το μακρύ το ραχοκόκαλο, μυώντας τους θνητούς

σε τέχνη δύσκολη κι ανοίγοντας τα μάτια τους,

κλεισμένα ώς τότε, στης φωτιάς τα σήματα.

Να το έργο μου. Κι ό,τι πολύτιμο έχει η γη500

κρυμμένο απ᾽ τους ανθρώπους μες στα σπλάχνα της,

το μπρούντζο και το σίδερο, το ασήμι, το χρυσάφι,

ποιος άλλος θα ᾽λεγε πως τους το έδειξε πριν από μένα;

Κανείς, το ξέρω, εκτός αν φλυαρεί κι ανοηταίνει.

Με δυο λόγια μάθε τα πάντα: όλες οι τέχνες505

οι ανθρώπινες είναι δωρεές του Προμηθέα.