πιστοποίηση ελληνομάθειας.

Η μέθοδος της σφαιρικής εκτίμησης και βαθμολόγησης χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση ενός γραπτού δοκιμίου ως ενιαίου συνόλου. Έτσι, ο διορθωτής δεν αξιολογεί χωριστά τα διάφορα στοιχεία του γραπτού, αλλά, αφού επισημάνει τα λάθη, τις παραλείψεις, αλλά και τα θετικά χαρακτηριστικά του γραπτού, το βαθμολογεί με βάση τη γενική εντύπωση και τη συνολική ποιότητα της απάντησης (Hughes 2003, Genesee & Upshur 1996, Weir 2005).

Το γεγονός ότι η μέθοδος είναι σφαιρική, δεν αποκλείει την ύπαρξη προκαθορισμένης κλίμακας, που περιλαμβάνει ένα σύνολο χαρακτηριστικών για να καθοδηγείται ο βαθμολογητής ή/και την ύπαρξη «προτύπων σωστής απάντησης» (Καψάλης 2002³:563).

Η βασική ιδέα αυτής της μεθόδου, που τη διαφοροποιεί από την αναλυτική βαθμολόγηση, στηρίζεται στην άποψη ότι κάθε «έμπειρος εξεταστής μπορεί, εφόσον γνωρίζει τη σωστή απάντηση, να αποφασίσει γρήγορα ποιος είναι ο βαθμός που θα πάρει ένα γραπτό, χωρίς να χρειάζεται να καταφύγει σε λεπτομερείς και περίπλοκους επί μέρους υπολογισμούς» (Βαλσαμάκη-Ράλλη 1979:87).

Ο βαθμολογητής, λοιπόν, αφού διαβάσει την απάντηση, κάνει μια γενικότερη προσέγγιση, σχηματίζει μια σφαιρική εντύπωση, καταλήγει σε ένα γενικό συμπέρασμα και βαθμολογεί είτε με γράμματα και αριθμούς είτε με τους όρους «επιτυχία» ή «αποτυχία» (Γεωργούσης 1999:465).

Αξίζει να επισημανθεί ότι η ύπαρξη οδηγιών βοηθάει σημαντικά στην ομοιόμορφη αξιολόγηση των γραπτών, ιδιαίτερα σε περίπτωση που οι εξετάσεις διενεργούνται σε μεγάλη κλίμακα. Βέβαια, η έννοια της ομοιόμορφης αξιολόγησης σχετίζεται άμεσα με την ιδέα της αξιοπιστίας της αξιολόγησης. Έτσι, για να επιτευχθεί η αξιοπιστία της βαθμολόγησης, δεν αρκεί μόνο η ύπαρξη σαφών οδηγιών, που μπορούν να εξαλείψουν εν μέρει την υποκειμενικότητα των βαθμολογητών, αλλά είναι σκόπιμη ακόμη και η βαθμολόγηση των ίδιων γραπτών από διαφορετικούς εκπαιδευμένους αξιολογητές και η εξαγωγή μέσου όρου (Hughes 2003), όπως γίνεται στις εισαγωγικές εξετάσεις των ελληνικών ΑΕΙ και στο Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας.

Φυσικά, η σφαιρική βαθμολόγηση είναι μια μέθοδος που χαρακτηρίζεται τόσο από πλεονεκτήματα όσο και από μειονεκτήματα. Εξετάζοντας τα βασικά πλεονεκτήματα της μεθόδου, ξεχωρίζουν η ταχύτητα κατά τη διόρθωση και η εγκυρότητα (Βαλσαμάκη-Ράλλη 1979, Ηλιοπούλου 2009). Στα γλωσσικά μαθήματα ένα άλλο σημαντικό πλεονέκτημα της σφαιρικής βαθμολόγησης είναι ότι χρησιμεύει στην αξιολόγηση της επικοινωνιακής αποτελεσματικότητας που εμφανίζει ένα γραπτό (Weir 1990:67). Με άλλα λόγια, δίνεται έμφαση στην ευχέρεια λόγου, χωρίς να δίνεται μεγάλη βαρύτητα στην ακρίβεια που εμφανίζουν τα γραμματικά φαινόμενα, το εύρος του λεξιλογίου και τα ρητορικά μέσα.

Ωστόσο, τα μειονεκτήματα της μεθόδου πρέπει να καταστήσουν τους βαθμολογητές ιδιαίτερα προσεκτικούς στη χρήση της. Συγκεκριμένα, η υποκειμενικότητα της αξιολόγησης, η παράβλεψη σφαλμάτων και παραλείψεων (Lynch 2003) και ο επηρεασμός του διορθωτή από εξωτερικά χαρακτηριστικά, όπως η σειρά των γραπτών, η εμφάνισή τους και ο γραφικός χαρακτήρας των εξεταζόμενων (Ηλιοπούλου 2007, Κασσωτάκης 2010), μειώνουν την αποτελεσματικότητα αυτής της μεθόδου.

Εκτός του πλαισίου της αξιολόγησης της επίδοσης των μαθητών, η σφαιρική αυτή μέθοδος μπορεί να χρησιμοποιηθεί, όταν ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα λαμβάνεται ως αντικείμενο αξιολόγησης. Σε κάθε περίπτωση, «η έννοια του όλου μπορεί να προσδιοριστεί ποικιλότροπα», είτε αναφερόμαστε στο γραπτό του μαθητή ως σύνολο είτε στο εκπαιδευτικό σύστημα ή σε τμήμα αυτού (Δημητρόπουλος 1998⁴:162).

Βιβλιογραφία