ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
- Ζώρας, Γ. 1974. Ελληνική γλώσσα, διδασκαλία, Ακαδημίες, εκπαίδευση. Στο Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Ο Ελληνισμός υπό ξένη κυριαρχία (1453-1669). Τουρκοκρατία, Λατινοκρατία, Ι΄ τόμ., 363.
- Δημαράς, Κ. Θ. 1985. Νεοελληνικός Διαφωτισμός. 4η έκδ. σελ. 95-96 και 327-328.
- Dakin, D. 1989. Ο αγώνας των Ελλήνων για την ανεξαρτησία 1821-1833. Μτφρ. Ρ. Σταυρίδη-Πατρικίου. 2η έκδ. σελ. 41.
- Σταυρίδη-Πατρικίου, Ρ. 1999. Γλώσσα, εκπαίδευση και πολιτική. σελ. 167-178.
- Πολίτης, Λ. 1979. Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. 2η έκδ. σελ. 11-15.
Θέματα ιστορίας της ελληνικής γλώσσας
Γλώσσα και Εθνος στη Νεοτερη Ελλάδα
Αντώνης Λιάκος (2007)
Ζώρας, Γ. 1974. Ελληνική γλώσσα, διδασκαλία, Ακαδημίες, εκπαίδευση.
Στο Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Ο Ελληνισμός υπό ξένη κυριαρχία (1453-1669). Τουρκοκρατία, Λατινοκρατία, Ι΄ τόμ., 363. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών.© Εκδοτική ΑθηνώνΜαθητής του Ελληνικού Κολλεγίου του Αγίου Αθανασίου στη Ρώμη ήταν ο Κερκυραίος φιλόλογος, τυπογράφος, χαρτογράφος και κωδικογράφος Νικόλαος Σοφιανός, που κατάλαβε πρώτος ότι μόνο με μια συγχρονισμένη παιδεία και με τη χρήση της ‘κοινής’ γλώσσας στις σπουδές θα ήταν δυνατό να βγη το Γένος από την αμάθεια και το πνευματικό σκότος και να αποκτήση μια ευρύτερη μόρφωση που θα αποτελούσε το πρώτο βήμα για την απελευθέρωσή του. Γι’ αυτό ασχολήθηκε με τη συστηματική καλλιέργεια της «κοινής» και συνέταξε μάλιστα την πρώτη γραμματική της, που τυπώθηκε όμως για πρώτη φορά το 1870. Ο ίδιος, σε προσφώνηση που προτάσσει σε μετάφρασή του στο «Περί παίδων αγωγής» του Πλουτάρχου (1544), γράφει: «… Και όλοι (δηλ. διάφοροι λόγιοι φίλοι του) από μίαν γνώμην ήσαν ότι, αν ήθελαν διαβάσει και να γρυκήσουν τα βιβλία όπου αφήκαν εκείνοι οι παλαιοί και ενάρετοι άνδρες, εύκολα ήθελεν διορθωθεί η απαιδευσία όπου πλεονάζει εις τους πολλούς. Δια τούτο λοιπόν ώρμησα και εγώ […] να μεταγλωττίσω και να πεζεύσω από τα βιβλία όπου είναι χρήσιμα και ωφέλιμα εις το να ανακαινισθή και να αναπτερυγιάση από την τόσην απαιδευσίαν το ελεεινόν γένος […]»