Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Κείμενο 4: Dorian, N. C. 1981. Language Death: The Life Cycle of a Scotish Gaulic Dialect. Φιλαδέλφεια: University οf Pennsylvania Press, σελ. 114-115.

Το συνεχές της γλωσσικής επάρκειας των ομιλητών

Όταν ο θάνατος μιας γλώσσας είναι εξαιρετικά γοργός και συντελείται με την εξολόθρευση των ανθρώπων που τη χρησιμοποιούν, είναι δυνατόν οι τελευταίοι ομιλητές αυτής της γλώσσας να είναι απόλυτα επαρκείς και να διατηρούν πλήρη έλεγχο της φωνολογίας, του λεξιλογίου και της γραμματικής της μητρικής τους γλώσσας. Ένα κλασικό παράδειγμα απότομου γλωσσικού θανάτου και ομαδικής εξολόθρευσης προσφέρει η yahi, μια ινδιάνικη γλώσσα της βόρειας Καλιφόρνιας. Σε μια περίοδο περίπου εξήντα ετών, ο λαός των Yahi πέρασε από την απομόνωση στην εξαφάνιση. Ο Ishi, ο τελευταίος επιζών των Yahi, έμαθε να μιλάει μια τροποποιημένη αγγλική στη διάρκεια των πέντε ετών που πέρασε μεταξύ άγγλων ομιλητών. Όμως, ήταν πιθανώς στα πενήντα του, όταν αιχμαλωτίστηκε, και η yahi είχε εδραιωθεί πια ως η κύρια γλώσσα του. Ο Swadesh, δίνοντας μια σύντομη ιστορία του αφανισμού των Yahi, αναφέρει πως "κατείχε άψογα τη γλώσσα του" […].

Εκεί όμως όπου η γλωσσική μετατόπιση συντελείται έτσι, ώστε μια νέα γλώσσα να αντικαθιστά σταδιακά την αρχική γλώσσα μιας κοινότητας χωρίς την εξαφάνιση του λαού που τη μιλάει, είναι συνηθισμένο φαινόμενο να βρίσκουμε ομιλητές με διαφορετικό βαθμό επάρκειας μεταξύ αυτών που εξακολουθούν να μιλούν την παλαιότερη γλώσσα. Και στην περίπτωση αυτή ένα κλασικό παράδειγμα προσφέρεται από περιγραφές που αφορούν ινδιάνικες φυλές της Aμερικής. Ο Bloomfield είχε εντυπωσιαστεί από τις κυμαινόμενες ικανότητες των Ινδιάνων Menomini στη χρήση της γλώσσας τους. Ενώ μια γυναίκα στα εξήντα της μιλούσε "μια πανέμορφη και εξαιρετικά ιδιάζουσα menomini", ένας άντρας γύρω στα σαράντα του μιλούσε μια menomini που ήταν "απάνθρωπη", με περιορισμένο λεξιλόγιο και με "βάρβαρες" κλίσεις. Για τον τελευταίο, ο Bloomfield λέει: "Mπορούμε να πούμε πως δεν μιλάει καμιά γλώσσα ανεκτά. Η περίπτωσή του δεν είναι ασυνήθιστη μεταξύ νεαρών αντρών, ακόμα κι όταν μιλάνε λίγα μόνο αγγλικά. Ίσως να οφείλεται, με κάποιον έμμεσο τρόπο, στην επίδραση της επιβαλλόμενης γλώσσας.

Δεν υπάρχουν δίγλωσσοι στο East Sutherland που να "μη μιλούν καμία γλώσσα ανεκτά", όμως υπάρχουν δίγλωσσοι που δεν έχουν το συντακτικό εύρος ούτε των καλύτερων μονόγλωσσων ομιλητών τοπικών παραλλαγών της αγγλικής ούτε των καλύτερων και ικανότερων ηλικιωμένων ομιλητών της γαελικής. Αν ήταν διαθέσιμη για σύγκριση κάποια γενιά πραγματικά μονόγλωσση στη γαελική, το χάσμα στην συντακτική ικανότητα στη γαελική μάλλον θα δέσποζε ακόμα μεγαλύτερο. Υπάρχουν κάποια στοιχεία που δείχνουν ότι ορισμένες περίπλοκες δομές της γαελικής που κάποτε βρίσκονταν σε χρήση, ξεχνιούνται με τον καιρό ακόμα και από τους καλύτερους σημερινούς δίγλωσσους. Και η κοινότητα αναγνωρίζει την πιθανότητα του να τα χάσει κανείς μεταξύ των δύο γλωσσών, με τη θλιβερή έκφραση Chail mi a' Ghΰidhlig agus cha d' fhuair mi a' Bheurl "Εχασα τα γαελικά και δεν έμαθα τα αγγλικά'.

Αν και δεν υπάρχουν σήμερα στο East Sutherland ομιλητές της γαελικής που να μην έχουν ευχέρεια στα αγγλικά, υπάρχει εντούτοις μια ενδιαφέρουσα ομάδα δίγλωσσων ομιλητών με κυρίαρχη την αγγλική, των οποίων η γαελική αποκλίνει ύποπτα από τις νόρμες των ηλικιωμένων. Υπάρχουν οι ημι-ομιλητές που περιγράφηκαν στο κεφάλαιο 3. Αν και κάποια απομάκρυνση από τις νόρμες της μεγαλύτερης γενιάς είναι μάλλον φυσιολογική σε κάθε γλωσσική κοινότητα, ο βαθμός απόκλισης που εμφανίζεται μεταξύ ημι-ομιλητών της γαελικής του East Sutherland είναι αρκετά ριζικός σε κάποιους τομείς, όπως θα φανεί παρακάτω […].

Μετάφραση Νίκος Γεωργίου