Λεξικό Γεωργακά
Ελληνο-αγγλικό λεξικό Γεωργακά
Πρόλογος έντυπης έκδοσης
Μ
ε συγκίνηση παραδίδει το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας στη δημοσιότητα τον πρώτο τόμο του Ελληνοαγγλικού Λεξικού του Δημητρίου Ι. Γεωργακά (1908-1990), διάσημου γλωσσολόγου, ο οποίος ύστερα από δωδεκαετή υπηρεσία στο Κέντρο του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών, διέπρεψε ως καθηγητής γλωσσολογίας σε πανεπιστήμια της Αμερικής. Σε εννιακόσιες περίπου τρίστηλες σελίδες αφιερωμένες στο στοιχείο Α τυπώθηκε ό,τι πρόλαβε να συντάξει ο Δημήτριος Γεωργακάς, κατά τους υπολογισμούς του ίδιου, το ένα έκτο του όλου έργου. Δεν είναι υπερβολή, όμως, να μιλούμε για το ήμισυ του παντός, όχι μόνον γιατί έχει γίνει η αρχή, αλλά και διότι, πρώτον, έχει ολοκληρωθεί η εκπόνηση ενός άρτια συγκροτημένου Λεξικογραφικού Αρχείου, με αποδελτίωση, σε δυόμισυ ολόκληρα εκατομμύρια δελτία, της γλωσσικής παραγωγής (λογοτεχνικής και μη) των δύο τελευταίων αιώνων, και, δεύτερον, γιατί έχουν επιλυθεί τα βασικά μεθοδολογικά και πρακτικά προβλήματα σύνταξης και παρουσίασης του λεξικού.
Για το ημιτελές αυτό έργο ζωής, που εκδίδεται με επιμέλεια του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, έγραφε σε άρθρο του ο αείμνηστος Γεωργακάς:
Σκοπός και περιεχόμενο του Ελληνοαγγλικού Λεξικού είναι να περιλάβει το θησαυρό της κοινής νεοελληνικής και της καλλιεργημένης νεοελληνικής, κυρίως από τα δημοτικά τραγούδια (18ος αιώνας) και την ποίηση του Σολωμού και της Επτανησιακής Σχολής και της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα (1880-…) ως τις μέρες μας. (…) Από το παρελθόν έχουν ληφθεί λεξιλογικά στοιχεία και από το Βυζάντιο και από τη μεταβυζαντινή εποχή, διότι πολλοί όροι απαντούν σε ιστορικά και άλλα έργα που διδάσκονται σε διάφορες βαθμίδες της παιδείας, π.χ. λέξεις όπως παιδομάζωμα, χαράτσι (κεφαλικός φόρος) κλπ., φιλοσοφικοί όροι του παρελθόντος κλπ. (…) Ένας από τους λόγους που ερμηνεύει το εκτεταμένο λεξιλόγιο της νεοελληνικής είναι ότι τα λόγια στοιχεία αρχαιοελληνικής αρχής έγιναν διεθνή στις μεγάλες γλώσσες και φυσικά ενμέρει επανήλθαν τα ίδια ή παράγωγά των και στη νεοελληνική.
Εντυπωσιάζει το σπάνιο αυτό έργο, γιατί το κατεξοχήν διακριτικό του είναι η τεκμηρίωση κάθε σημασίας και κάθε υποσημασίας με παράθεση δειγμάτων από τον προφορικό και γραπτό λόγο, όχι ad hoc κατασκευασμένων, αλλά αντλημένων από όλο το φάσμα της γλωσσικής μας έκφρασης. Αυτό είναι δείγμα επιστημονικής αντίληψης, εναρμονισμένης με τη λεξικογραφική παράδοση των εθνικών λεξικών της Ευρώπης. Επιπλέον, η τεκμηρίωση αυτή λειτουργεί και ως καθρέφτης του τι δημιούργησε, τι υποδέχτηκε και τι χρησιμοποιεί ο νέος ελληνισμός, στις τέχνες και στα γράμματα, στις επιστήμες και στον πολιτισμό. Μέσα στις σελίδες του Λεξικού αυτού αντικρίζουμε τον εαυτό μας.
Η επιλογή της αγγλικής ως γλώσσας των ερμηνευμάτων του θα καταστήσει το MGED, και δι' αυτού και τον πλούτο της Νέας Ελληνικής, προσβάσιμα σε όλο τον κόσμο. Η ψηφιακή και η διαδικτυακή μορφή του, την οποία του έχει ήδη δώσει το ΚΕΓ (βλέπε τον Ηλεκτρονικό Κόμβο του ΚΕΓ http://www.komvos.edu.gr), έχει ήδη χαιρετιστεί ως σημαντική προσφορά προς τους απανταχού Έλληνες και Ελληνιστές.
Προς τη Βαρβάρα Γεωργακά, σύζυγο και βασική συνεργάτιδα του αείμνηστου Δημητρίου, η οποία εδώρισε στο ΚΕΓ το Αρχείο και τη Βιβλιοθήκη του Λεξικού με την προοπτική συνέχισης του έργου, ο πρόεδρος και τα μέλη του Δ.Σ. του ΚΕΓ εκφράζουν τη βαθιά τους ευγνωμοσύνη. Μέγιστη υπήρξε η οφειλή του Γεωργακά προς τον κρατικό χορηγικό οργανισμό Νational Endowment for the Humanities (NΕΗ), γιατί στήριξε τη δημιουργία του Αρχείου και τη σύνταξη του Λεξικού. Προς το Ίδρυμα Ουράνη επίσης· ενώ το αδελφό Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού συνέδραμε στην εκδοτική δαπάνη. Η υποχρέωση που έχει αναλάβει το ΚΕΓ να συνεχίσει μέχρι πέρατος τη σύνταξη του έργου αυτού θα εκπληρωθεί.
