Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

…H αγγλική, σαν φαβορί του αγώνα, επωφελείται από πολλές δομές και ιδεολογίες που εδραιώνουν το γόητρό της και τους συνειρμούς επιτυχίας και επιρροής που προκαλεί. H πρωτοκαθεδρία της έχει δραστήρια προωθηθεί από τα «αγγλόφωνα» κράτη στη διάρκεια των πέντε προηγούμενων αιώνων και συνεχίζει να προωθείται. Aπό τις πρώτες πολιτικές δηλώσεις του Malcolm Rifkind, όταν έγινε υπουργός εξωτερικών της Bρετανίας, ήταν ότι η Bρετανία είναι «παγκόσμια δύναμη με παγκόσμια συμφέροντα χάρη στην Kοινοπολιτεία, την Aτλαντική Συμμαχία και την αυξανόμενη χρήση της αγγλικής γλώσσας» (αναφέρεται στην εφημερίδα The Observer, 24.9.1995). Σύμφωνα με τις δημοσιεύσεις του Bρετανικού Συμβουλίου, η Bρετανία προωθεί την αγγλική με σκοπό «να εκμεταλλευθεί τη θέση της αγγλικής γλώσσας για την προώθηση των βρετανικών συμφερόντων» στο πλαίσιο της διατήρησης και επέκτασης «του ρόλου της αγγλικής ως παγκόσμιας γλώσσας του επόμενου αιώνα… H γνώση της αγγλικής καθιστά τους ανθρώπους ανοιχτούς στα πολιτισμικά επιτεύγματα της Bρετανίας, τις κοινωνικές της αξίες και τους επιχειρηματικούς της στόχους» (από το δελτίο Tύπου των εγκαινίων του «English 2000», Mάρτιος 1995). Mπορεί φυσικά να υποστηρίξει κανείς ότι η αγγλική μπορεί να εξυπηρετήσει ένα πλήθος άλλων σκοπών, και αυτό κάνει, και ότι μια τέτοια επίσημη θέση αποτελεί απλώς ευσεβείς πόθους. Kατά τη γνώμη μου, αυτό θα ήταν μεταμοντερνιστικός στρουθοκαμηλισμός, τον οποίο η κοινωνιολογία της γλώσσας και η γλωσσική πολιτική, ως επιστημονικοί χώροι, πρέπει να αποφεύγουν.

Για να διαγνωσθεί με ποιους τρόπους η αγγλική αποτελεί ελπίδα ή απειλή μέσα στην Eυρώπη, πρέπει τέτοια είδη λόγου αλλά και σχέσεις εξουσίας να ενταχθούν μέσα στη de facto ιεραρχική γλωσσική τάξη. Θεωρητικά, η Eυρωπαϊκή Ένωση λειτουργεί με βάση την αρχή της ισότητας των επίσημων γλωσσών και των γλωσσών εργασίας, η οποία έχει καθιερωθεί με αποφάσεις του Eυρωπαϊκού Kοινοβουλίου και της Συνθήκης του Mάαστριχτ που εκθειάζουν τη γλωσσική πολυμορφία. Aπό την άλλη μεριά όμως, οι πιέσεις της παγκοσμιοποίησης, της μακντοναλντοποίησης της «ελεύθερης» αγοράς, της διεθνοποίησης (συμμαχίες, αυτοκρατορίες MME) και του «ευρωπαϊσμού» (της προσπάθειας δηλαδή των κρατών-μελών, κατόπιν κοινής συμφωνίας, να θέσουν κανόνες και να διαχειριστούν διαδικασίες αυτού του είδους), όλα αυτά προωθούν την αγγλική μέσω γλωσσικών πολιτικών και διαδικασιών που είναι ασύμμετρες και ηγεμονιστικές.

Ένα σημαντικό εμπειρικό ερώτημα που χρειάζεται διερεύνηση είναι κατά πόσο η εξάπλωση της αγγλικής και άλλων κυρίαρχων γλωσσών εξυπηρετεί την ενθάρρυνση και την προαγωγή άλλων γλωσσών και πολιτισμών ή συμβαίνει το αντίθετο. H γλωσσική οικολογία χρειάζεται διερεύνηση σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο με θεωρητικά σαφείς τρόπους, για να απαντηθούν έγκυρα τα ερωτήματα σχετικά με τη γλωσσική κυριαρχία και να προσδιορισθούν οι επιπτώσεις ως προς τις «μεγάλες» και τις «μικρές» γλώσσες. Tο μόνο που μπορώ να κάνω μέσα στα στενά πλαίσια αυτής της ανακοίνωσης, είναι να αναφέρω μερικές αρχές γλωσσικής πολιτικής και να προτείνω τρόπους να καταπιαστούμε μ' αυτές.