Μελέτες
Πιστοποιητικό Ελληνομάθειας του Κ.Ε.Γ. και Πιστοποιητικά Ελληνομάθειας Άλλων Φορέων (2006)
Κριτήρια διαμόρφωσης επιπέδων γλωσσομάθειας
Στο σχηματισμό μιας κλίμακας επιπέδων, στην αριθμητική τους διαβάθμιση, στην περιγραφή του περιεχομένου τους πρέπει, σύμφωνα με την Αντωνοπούλου (2001):
- να λαμβάνεται υπόψη η ετερογένεια των διδασκομένων και των υποψηφίων σε εξετάσεις πιστοποίησης, οι γλωσσικές τους ανάγκες και η πολλαπλότητα των στόχων τους
- να υιοθετείται συγκεκριμένος προσανατολισμός για τη διδασκαλία ή για το περιεχόμενο εξεταστικών δοκιμασιών
- να περιγράφονται συνοπτικά αλλά σαφώς, εκτός από τα απαραίτητα για το κάθε επίπεδο γλωσσικά στοιχεία, τα θέματα τα οποία πρέπει να μπορούν να χειρίζονται οι χρήστες μιας συγκεκριμένης γλώσσας, οι επικοινωνιακές καταστάσεις και οι κοινωνικοψυχολογικοί ρόλοι στους οποίους να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται
- το περιεχόμενό τους να είναι φιλικό σε αυτούς που θα το εφαρμόσουν
- να ευθυγραμμίζονται και να λαμβάνουν υπόψη τους άλλες διαβαθμίσεις και περιγραφές
- να συμπληρώνονται από κλίμακες αξιολόγησης που δίνουν το βαθμό επιτυχίας και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να αξιολογηθεί ο μαθητής ή ο υποψήφιος σε εξετάσεις (Αντωνοπούλου, 2001)
Σύμφωνα με τον Τάμη (2001) τα κριτήρια που διαμορφώνουν τα επίπεδα της γλωσσομάθειας είναι ο βαθμός: α. της επικοινωνιακής και εκφραστικής επάρκειας, β. της γλωσσικής επάρκειας, γ. της δημιουργικής στρατηγικής επάρκειας και δ. της κοινωνιογλωσσικής επάρκειας των μαθητών.
Στον προσδιορισμό των επιπέδων έχουν επίσης συμμετοχή, όπως αναφέρεται από τις Τσιλιπάκου, Χατζηπαναγιωτίδη (2001), και κριτήρια στην ανάπτυξη των οποίων συνυπολογίζονται οι ακόλουθες παράμετροι:
- Το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας όπου διδάσκεται η γλώσσα, το πρόγραμμα και ο αριθμός ωρών διδασκαλίας.
- Οι ιδιαιτερότητες του σχολείου όπου διδάσκεται η ξένη/δεύτερη γλώσσα.
- Το στάδιο της γνωστικής ανάπτυξης (cognitive development) των μαθητών, το οποίο συναρτάται με τη βιολογική ηλικία τους.
- Η ψυχολογική και συναισθηματική κατάσταση των μαθητών.
- Το άμεσο, φυσικό, πολιτισμικό και κοινωνικό περιβάλλον της χώρας στην οποία διδάσκεται η ξένη γλώσσα.
- Το αντίστοιχο, ελληνικό, φυσικό, πολιτισμικό και κοινωνικό περιβάλλον.
- Οι επικοινωνιακές ανάγκες, τα ενδιαφέροντα αλλά και η κοινωνική κατάσταση των μαθητών (Μακρή-Τσιλιπάκου, Χατζηπαναγιωτίδη, 2001: 68-69).
Σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης, η διαβάθμιση των επιπέδων πρέπει να είναι συνακόλουθη με περιγραφικά κριτήρια και κριτήρια μέτρησης. Σε ό,τι αφορά τα περιγραφικά κριτήρια υποστηρίζεται ότι η διαβάθμιση πρέπει αφενός να ανταποκρίνεται σε πολλές κατηγορίες (context free) και αφετέρου να εφαρμόζεται σε ποικιλία περιστάσεων και περιπτώσεων (context relevant). Οφείλει, επίσης, να στηρίζεται σε θεωρίες γλωσσικής επάρκειας. Για τα ζητήματα μέτρησης υποστηρίζεται ότι οι δραστηριότητες και οι ικανότητες πρέπει να είναι αντικειμενικά καθορισμένες (objectively determined) και ο αριθμός των επιπέδων να είναι τέτοιος ώστε να είναι διακριτή η πρόοδος των μαθητών από το ένα επίπεδο στο άλλο (Common European Framework of reference: Learning, Teaching, Assessment 2001: 21).
Ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώθηκαν τα επίπεδα των πιστοποιητικών που εξετάζονται δεν αναφέρεται σε κανένα σημείο των αναλυτικών τους προγραμμάτων, πιθανότατα γιατί δεν είναι απαραίτητο τα αναλυτικά εξεταστικά προγράμματα να περιέχουν πληροφορίες αυτού του είδους. Ωστόσο, έχουμε στη διάθεσή μας, εκτός από τη λεπτομερή περιγραφή του περιεχομένου των επιπέδων του ΠΕΕ (γενικοί και ειδικοί στόχοι, θέματα, επικοινωνιακές καταστάσεις, μορφολογία, σύνταξη, λεξιλόγιο) και πληροφορίες για τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν για τον καθορισμό τους.
Για την ανάπτυξη της κλίμακας των επιπέδων της ΠΕΕ εφαρμόστηκε ένας συνδυασμός διαισθητικών/εμπειρικών μεθόδων (Αντωνοπούλου, 2001) και η πορεία που ακολουθήθηκε είναι: α. ανάλυση αναγκών με ερωτηματολόγια[1], β. μελέτη και ερμηνεία των στατιστικών αναλύσεων των απαντήσεων που δόθηκαν στα ερωτηματολόγια (Ευσταθιάδης, Παυλίδου, Κιοσέογλου, 1998), γ. μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας, δ. μελέτη των τεσσάρων συμβατικών επιπέδων του Συμβουλίου της Ευρώπης (Breakthrough, Waystage, Threshold Level, Vantage) και ε. μελέτη των επιπέδων άλλων πιστοποιητικών γλωσσομάθειας. Επιπλέον, στη δεύτερη αναθεωρημένη έκδοση του ΑΠ για την ΠΕΕ έγινε προσπάθεια να συσχετιστούν εμπειρικά τα τέσσερα επίπεδα του ΠΕΕ με τέσσερα από τα επίπεδα του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου (ΚΕΠ) του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΣτΕ). Με βάση την απόπειρα αντιστοίχισης από την Αντωνοπούλου (2001) και έχοντας υπόψη και τους περιγραφητές του DIALANG[2], καταλήξαμε ότι τα επίπεδα του πιστοποιητικού ελληνομάθειας μπορούν με πολύ μικρές διαφορές και τροποποιήσεις (περισσότερο λόγω ιδιομορφιών της ελληνικής) να δώσουν την παρακάτω αντιστοιχία (Αντωνοπούλου, 2005):
| ΚΕΠ | Α1 | Α2 | Β1 | Β2 | Γ1 | Γ2 |
| ΠΕΕ | Α | Β | Γ | Δ |
1 Τα ερωτηματολόγια απαντήθηκαν από μεγάλο αριθμό ελληνομαθών από όλη την Ευρώπη. Η ανάλυση των γλωσσικών αναγκών που ακολούθησε προηγήθηκε της θέσπισης των εξετάσεων και της συγκεκριμενοποίησης των απαιτήσεων σε κάθε επίπεδο. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης αναγκών, σε συνδυασμό με τη μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας και των καθιερωμένων εξετάσεων άλλων ευρωπαϊκών γλωσσών προσδιόρισαν τελικά το περιεχόμενο του καθενός από τα τέσσερα εξεταστικά επίπεδα του ΠΕΕ (Τσαγγαλίδης, Ευσταθιάδης 2001: 183).
2 Πρόγραμμα Lingua μέσω του οποίου έχουν αναπτυχθεί διαγνωστικά τεστ στο διαδίκτυο για 14 ευρωπαϊκές γλώσσες, μεταξύ των οποίων και η ελληνική. Οι περιγραφητές των έξι επιπέδων του βασίζονται στα έξι επίπεδα του ΚΕΠ και αποτελούν την πρώτη εφαρμογή όσων προτείνονται από το ΣτΕ.
