1. Χαρακτηριστικά έκδοσης

• 10 σελίδες.
• Οι τίτλοι των παραγράφων τυπώνονται με κεφαλαίους χαρακτήρες. Με ελληνικούς χαρακτήρες τυπώνονται μέσα στο κείμενο οι μεσαιωνικές λέξεις για τις οποίες γίνεται λόγος.
• Βιβλιογραφικές παραπομπές (συντομογραφημένες) σε υποσελίδιες σημειώσεις.

2. Περιεχόμενα - Παρατηρήσεις

Ο συγγραφέας αφού έχει αναφερθεί σε προηγούμενο κεφάλαιο στη διαμόρφωση της νεότερης δημώδους (κεφ. V: σσ. 75-96· βλ. ιδ. σ. 85 κε. για τα μεσαιωνικά δημώδη κείμενα) προχωρεί (σ. 99 κε.) σε περιγραφή μορφολογικών και συντακτικών χαρακτηριστικών της νεότερης δημώδους σε χωριστές παραγράφους με ξεχωριστούς τίτλους. Εξετάζονται τα εξής: Το άρθρο (ονομαστική πληθυντικού του θηλυκού οι, αιτιατική τες και αργότερα τις), οι πτώσεις (εξαφάνιση της δοτικής, έκφραση του έμμεσου αντικειμένου με εις ('ς, σε) και αιτιατική), πρώτη κλίση (ονομαστική και αιτιατική πληθ. σε -ες, εμφάνιση κατάληξης πολύ παραγωγικής σε -δες, η γενική πληθυντικού συνήθως αντικαθίσταται από την από και αιτιατική η από ένα επίθετο), δεύτερη κλίση (μη επιβίωση πολλών θηλυκών σε -ος, ευρεία χρήση ουδετέρων σε -ι-ιού, π.χ. παιδί-ιού, κ.ά.), τρίτη κλίση (αιτιατική ενικού σε -αν με προσθήκη του -ν και σχηματισμός ουσιαστικών κατά την πρώτη κλίση), επίθετα (εξαφάνιση των παλιών επιθέτων σε -ής, ευρεία χρήση επιθέτων σε -ύς κατ' αναλογία των πλατύς, βαρύς κλπ., ενώ στο συγκριτικό έχουμε τύπους όπως καλύτερος, μεγαλύτερος κ.ά.), αντωνυμίες (αιτιατική ενικού της αντων. εγώ σε εμέν (κοινή)-εμένα, και του πληθυντικού σε εμείς, εμάς, κ.ά.), ρήματα (ύπαρξη μόνο δύο φωνών, ενεργητικής και παθητικής, κλπ.), εγκλίσεις [εξαφάνιση της ευκτικής, σχηματισμός της υποτακτικής (που έχει τις ίδιες καταλήξεις με την οριστική εκτός από τον αόριστο) με τα να, θα, ας, σχηματισμός του πρώτου και τρίτου προσώπου της προστακτικής με το ας και υποτακτική, π.χ. ας ίδωμε, κλπ.], χρόνοι [ύπαρξη μόνο δύο ρηματικών θεμάτων, του ενεστώτα και αορίστου και τριών χρόνων που σχηματίζονται μονολεκτικά (ενεστώτας, παρατατικός και αόριστος· οι άλλοι σχηματίζονται περιφραστικά), δύο μορφές για το μέλλοντα, κατάληξη του παθητικού αορίστου σε -θηκα (ελύθηκα, εχάθηκα κατ' αναλογία του έδωκα), συνεχής σύγχυση στις καταλήξεις των ρημάτων σε -έω και -άω κλπ.).

Στη σελίδα 106 γίνεται σύντομη αναφορά γενικά στη σύνταξη (σημειώνεται ότι παρατηρούνται οι ίδιες τάσεις όπως και στην κοινή οι οποίες όμως βέβαια παρουσιάζουν μια πιο προχωρημένη κατάσταση ανάπτυξης) και κατόπιν (σ. 106 κε.) ο συγγραφέας εξετάζει τα επιθήματα της γλώσσας της περιόδου (δίνοντας και πληροφορίες για την προέλευσή τους· για τα δάνεια επιθήματα γίνεται λόγος στη σελίδα 108) και (στις σσ. 108-9) τα σύνθετα.

3. Αξιολογικές Παρατηρήσεις

Συνοπτική παρουσίαση μορφολογικών (κυρίως) και συντακτικών χαρακτηριστικών της ΜΕ καταταγμένων κάτω από λεξικές και γραμματικές κατηγορίες, όπως επίθετα, ρήματα, χρόνοι, κλίσεις, πτώσεις κ.ά. Οι παρατηρήσεις του συγγραφέα συνοδεύονται από παραδείγματα (στα ελληνικά). (Για κριτικές παρατηρήσεις, σχόλια κλπ. που αφορούν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στα οποία αναφέρεται ο συγγραφέας, βλ. κυρίως Καψωμένος, Αθηνά 50, 1940, 275).

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Κ. Μυτούλα