α. Παρουσίαση

Υπάρχουν διάφορα είδη αφήγησης, που το καθένα αποβλέπει σε διαφορετικό σκοπό. Η λογοτεχνική και η ιστορική αφήγηση εξυπηρετούν η καθεμιά τους γενικότερους στόχους της λογοτεχνίας και της ιστορίας αντίστοιχα, ενώ υπάρχουν ορισμένα είδη αφηγήσεων που καλύπτουν τις καθημερινές ανάγκες της ζωής, όπως είναι π.χ. η δημοσιογραφική είδηση (στόχος της αφήγησης είναι να πληροφορήσει την κοινή γνώμη για κάτι), το ημερολόγιο, το (αυτο)βιογραφικό σημείωμα (στόχος της αφήγησης στις περιπτώσεις αυτές είναι να μεταδώσει προσωπικές εμπειρίες), η υπηρεσιακή αναφορά, η μαρτυρική κατάθεση, η επιστολή διαμαρτυρίας (στόχος της αφήγησης στις περιπτώσεις αυτές είναι να προκαλέσει ορισμένες επιθυμητές ενέργειες / αντιδράσεις), κτλ.

Τα αφηγηματικά είδη μπορούν να ενταχθούν σε δύο βασικές κατηγορίες: στις αφηγήσεις πραγματικών γεγονότων και στις αφηγήσεις πλασματικών γεγονότων. Το ύφος μιας αφήγησης επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, όπως π.χ. το σκοπό και τον αποδέκτη της αφήγησης.

β. Διδακτική πρόταση

Στόχοι

• Να κατανοήσουν οι μαθητές ότι υπάρχουν ποικίλα αφηγηματικά είδη (λογοτεχνική αφήγηση, ιστορική αφήγηση, δημοσιογραφική είδηση, αυτοβιογραφικό σημείωμα, κτλ.) που το καθένα εξυπηρετεί διαφορετικό σκοπό και χρησιμοποιεί την ανάλογη γλωσσική ποικιλία.
• Να καλλιεργήσουν την αφηγηματική τους ικανότητα, προσαρμόζοντας το λόγο τους στο συγκεκριμένο αφηγηματικό είδος.

Διδακτικό υλικό

Βλ. σχετικά "Έκφραση - Έκθεση" Α΄ Λυκείου, σ.256-272.

Επισημάνσεις

Η διαμόρφωση του ύφους (επίσημο, οικείο, λογοτεχνικό, επιστημονικό) επηρεάζεται σε κάθε περίσταση επικοινωνίας από τους εξής παράγοντες: τον πομπό, το δέκτη, τον τόπο, το χρόνο, το σκοπό της επικοινωνίας, το είδος του λόγου και το μέσο / κανάλι που χρησιμοποιείται. Βλ. σχετικά άσκηση στη σ.257 "Να διαβάσετε τα παρακάτω κείμενα…επιστημονικό".

Καλό είναι οι μαθητές να συμβουλευτούν το λεξιλόγιο της σ.268. Εάν ο καθηγητής δώσει στους μαθητές ως εργασία για το σπίτι την άσκηση 6, σ.270 "Σε ένα σύντομο κείμενο…το λεξιλόγιο των σ.268, 269", καλό είναι να προσκομίσει στην τάξη κάποιο υλικό σχετικά με το θέμα της ποινής και ειδικότερα με τις ποινές που επιβάλλονται στους ανηλίκους.

γ. Υποστηρικτικό υλικό για το διδάσκοντα

1. Βλ. "Έκφραση - Έκθεση" για το Λύκειο, βιβλίο καθηγητή, Α΄ τεύχ., σ.177-178 και 191.
2. Οδηγίες. Συμπληρωματικός οδηγός για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στην Α΄ Λυκείου κατά το σχολικό έτος 1997-1998, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, σ.124-125.
3. Για πετυχημένα παραδείγματα μετασχηματισμού από ένα αφηγηματικό είδος σε άλλο, βλ. Ρ. Κενώ, Ασκήσεις ύφους, εκδ. Ύψιλον, Αθήνα 1984.