ΕΠΙΛΟΓΕΣ
Albert Debrunner
O Σχηματισμός των λέξεων στην Αρχαία Ελληνική
β) Ρίζα και βάση
§ 4. Η έννοια "ρίζα" δεν είναι καταρχήν παρά μια γραμματική αφαίρεση, που δηλώνει ότι ένα συγκεκριμένο σύμπλεγμα φθόγγων συνιστά το σημασιολογικό κέντρο μιας λέξης και, απ' όσο γνωρίζουμε, δεν μπορεί να κατατμηθεί περισσότερο από άποψη μορφής και περιεχομένου. Και όταν μιλάμε για προσθήκη ενός επιθήματος σε μια ρίζα, δεν καθορίζουμε την ύπαρξη της ρίζας και του επιθήματος ως αυτόνομων λέξεων. Η μετατροπή μιας λέξης σε επίθημα μπορεί, βέβαια, πολλές φορές ν' αποδειχτεί ιστορικά (§ 8), και η ρίζα εμφανίζεται επίσης ως τύπος της λέξης ("χωρίς κατάληξη") (π.χ. στην προστακτική φέρε, στην κλητική Ζεῦ· το ίδιο και το θέμα π.χ. στην προστακτική τάχ-υνε ή στην κλητική ῥῆ-τορ)· και τα δύο, όμως, στα παλιότερα ιστορικά στάδια των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών αποτελούν εξαίρεση[8], ενώ η εποχή όπου πιθανόν η πλειονότητα των ινδοευρωπαϊκών ριζών και επιθημάτων λειτουργούσαν ως λέξεις είναι απρόσιτη στους ερευνητές.
§ 5. Ο όρος "β ά σ η" χρησιμοποιείται συχνά με την ίδια σημασία όπως και η "ρίζα". Συστήνουμε, όμως, να περιορίζεται στην κοινή βάση διαφόρων μεταπτωτικών τύπων, που ανασυντίθεται θεωρητικά, και που βασικά έχει σημασία για τις ρίζες ("ριζική βάση", π.χ. *βελη- στις λέξεις ἑκατη-βελέ-της βέλο-ς βολ-ή ἔ-βαλο-ν, βέ-βλη-μαι), αλλά σε μερικές περιπτώσεις πρέπει να δεχτούμε πως υπήρχε και σε επιθήματα ("βάση επιθήματος", π.χ. *- tero - στα επιθήματα -τήρ -τωρ -τρο- § 338 κεξξ., 351).[9]
8 Αλλιώς, για παράδειγμα, στα σημερινά αγγλικά, τα φτωχά σε καταλήξεις.
9 Σ.τ.ε. Ο συγγραφέας δεν ξαναχρησιμοποιεί τον όρο "Basis" ("βάση"). Στα επόμενα τον χρησιμοποιούμε αντί για τον όρο "Grundwort" ("βασική λέξη") του πρωτοτύπου.
