Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

«Τρομερόν και φρικτόν άκουσμα! Μέγα και ανήκουστον δυστύχημα κατέλαβε την Ελλάδα! Άνδρες αιμάτων κατέβαψαν τας ανόσιους χείρας των εις το αίμα του Πατρός της Πατρίδος.

Το πρωί της παρελθούσης Κυριακής, 27 του λήγοντος μηνός, ενώ η αείμνηστος Αυτού Εξοχότης εισήρχετο κατά το σύνηθες εις τον ενταύθα ναόν του Αγίου Σπυρίδωνος διά να προσφέρη την πνευματικήν λατρείαν εις τον Ύψιστον εν μέσω του λαού, εις τον οποίον η παρουσία του ενέπνεε την φιλοστοργωτάτην παρηγορίαν, και η ευσέβειά του, το παράδειγμα της ακρότατης των αρετών, δύο αλιτήριοι, ο Κωνσταντίνος και ο Γεώργιος Μαυρομιχάλαι, τον αφήρεσαν, την ζωήν, και αφήρεσαν εκ μέσου του έθνους τον αγαπητόν αρχηγόν του. Οποία εκπληκτική λύπη και αδημονία κατεκυρίευσεν ευθύς όλους! Ποιοι κοπετοί και θρήνοι ανδρών, γυναικών και παίδων συνώδευσαν το λείψανον της αοιδήμου Α.Ε. εις το παλάτιον!»

Εφ. Γενική Εφημερίς, 30 Σεπτεμβρίου 1831.

«Το πρωί της 27 Σεπτεμβρίου 1831 ο Ιω. Καποδίστριας δολοφονήθηκε από τον Κωνσταντίνο και τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη. Κτυπήθηκε μπροστά στο ναό του Αγ. Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο. Ο συνοδός του Κυβερνήτη πλήγωσε τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, ο οποίος, αδυνατώντας να διαφύγει, πιάστηκε από το οργισμένο πλήθος και θανατώθηκε οικτρά. Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης μαζί με τους Ανδρέα Γεωργίου και Ιω. Καραγιάννη, φύλακες των Μαυρομιχαλαίων που είχαν γίνει συνεργοί, κατέφυγε στη γαλλική πρεσβεία. Ο Rouen αναγκάστηκε να παραδώσει τους ένοχους υπό τον όρο να δικαστούν. Χάρις στις έγκαιρες ενέργειες του φρουράρχου Ναυπλίου Αλμέιδα και την ψυχραιμία του τακτικού στρατού, η τάξη διατηρήθηκε και αποφεύχθηκαν αντίποινα κατά των γνωστών αντικυβερνητικών. Στην ανάκρισή του ο Γ. Μαυρομιχάλης αρνήθηκε κάθε συμμετοχή στο έγκλημα^. αυτόπτες όμως μάρτυρες βεβαίωσαν ότι αυτός μαχαίρωσε τον Κυβερνήτη τη στιγμή που τον πυροβολούσε ο Κ. Μαυρομιχάλης. Συγκροτήθηκε στρατιωτικό δικαστήριο για να τον δικάσει. Οι δικηγόροι του πρόβαλαν αναρμοδιότητα του δικαστηρίου, που δεν έγινε δεχτή. Ο Γ. Μαυρομιχάλης καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε. Στη δίκη του δεν αποκάλυψε τίποτα για τα κίνητρα της πράξης τους. Μόνο στη διαθήκη του, κάπως συγκεχυμένα, μίλησε για σύνταγμα, νόμους ελεύθερους, ομόνοια. Τίποτα δεν είχαν αποκαλύψει και οι δύο συνεργοί των Μαυρομιχαλαίων. Απ' αυτούς ο Ιω. Καραγιάννης καταδικάστηκε σε θάνατο και ο Ανδρ. Γεωργίου σε πολυετή φυλάκιση.»

«Οι προειδοποιήσεις για την εναντίον του συνωμοσία δεν τον είχαν πτοήσει. "Εάν οι Μαυρομιχάλαι θέλουν να με δολοφονήσουν" είχε πει, "ας με δολοφονήσουν. Τόσον το χειρότερο δι' αυτούς. Θα έλθη κάποτε η ημέρα, κατά την οποίαν οι Έλληνες θα εννοήσουν την σημασίαν της θυσίας μου". Η εφημερίδα Απόλλων της Ύδρας, το κυριότερο όργανο της αντιπολίτευσης κατά του Κυβερνήτη, ανακήρυξε τους δολοφόνους τυραννοκτόνους, γράφοντας ότι "οι δύο Μαυρομιχάληδες έγιναν μιμηταί των Αρμοδίων και Αριστογειτόνων, των Βρούτων και Κασσίων, διά να απαλλάξουν το έθνος από το τέρας της τυραννίας". Ο λαός όμως θρήνησε πικρά τον τραγικό θάνατό του και οι εκδηλώσεις οδύνης κατά την ημέρα της κηδείας του Καποδίστρια ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο.»

«Το σώμα του Καποδίστρια, μετά τη νεκροτομή και τη σύνταξη της ιατροδικαστικής εκθέσεως, ταριχεύθηκε και εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα, ως την ημέρα της κηδείας του στις 18 Οκτωβρίου, στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο Ναύπλιο. Στη Γενική Eφημερίδα της Ελλάδος, που τυπωνόταν επί μακρό διάστημα με χονδρό πένθιμο περιθώριο, δημοσιεύονται όλες οι ειδήσεις για τη δολοφονία, για τα ψηφίσματα του εθνικού πένθους, για τις πάνδημες συγκλονιστικές εκδηλώσεις του λαού, για τις αμέτρητες αναφορές του, καθώς και η λεπτομερής περιγραφή της κηδείας του.

Ο λαός της Ελλάδος θρήνησε τον τραγικό θάνατο του Καποδίστρια. Οι εκδηλώσεις οδύνης κατά την ημέρα της κηδείας αποτελούν τη συγκλονιστικώτερη μαρτυρία για την αγάπη, την πίστη και την αφοσίωση των Ελλήνων στον Κυβερνήτη. Ο Κολοκοτρώνης, που έμαθε την απίστευτη είδηση στην Τριπολιτσά, το βράδι της ίδιας ημέρας κλείνει στη «Διήγησή» του, με μια φράση, τον εθνικό συγκλονισμό: "Την αυγήν όπου το έμαθαν οι πολίτες της Τριπολιτσάς, έμειναν νεκροί. Άφησαν τα εργαστήριά τους, τις δουλειές τους, και επερπατούσαν στους δρόμους σαν τρελλοί… ".

Τον επικήδειο λόγο στη νεκρώσιμη ακολουθία εκφώνησε ο επίσκοπος Ανδρούσης Ιωσήφ. Η νεκρική πομπή πέρασε από μεγάλο τμήμα της πόλεως και οι προσόψεις όλων των σπιτιών "επενθοσόλουν". Πλήθος αμέτρητο λαού ακολουθούσε την επίσημη πομπή, που "μόλις εκίνησεν από το παλάτιον της Κυβερνήσεως πανταχόθεν ήρχισαν ν’ ακούωνται κλαυθμοί και κοπετοί». Από όπου περνούσε ο νεκρός του Κυβερνήτη "ο λαός με ολολυγμούς τον υπεδέχετο, θρηνούντων και αναβοώντων τον πατέρα! την ελπίδα!", γράφουν ομόφωνα τα κείμενα της εποχής.»

«Συρροή δυσμενών περιστάσεων και ατμοσφαίρα παθών συνετέλεσαν εις την μοιραίαν εξέλιξιν των θλιβερών εκείνων γεγονότων του Ναυπλίου. Η αυθαίρετος φυλάκισις του Πετρόμπεη, του Αρχηγέτου και Προστάτου της εθνεγερσίας- ύβρις, ήτις κατά τα κρατούντα παρά τοις Μανιάταις έθιμα μόνον διά θανάτου τιμωρείται και αποπλύνεται- η απηνής κατ' εισηγήσεις ατυχείς και εκ παραγνωρίσεως καταδίωξις των μελών της οικογενείας αυτού, ο κοχλάζων αναβρασμός κατά του Κυβερνήτου ως πολιτικού οργάνου ξένης και κραταιάς δυνάμεως, η κατά τας ημέρας εκείνας παρασκευαζόμενη εκστρατεία κατά της Ύδρας, πρωτίστως όμως το κορυφωθέν αίσθημα της προσωπικής εκδικήσεως και της τιμωρίας- υπήρξαν τα ελατήρια του ολεθρίου διαβήματος των δύο τούτων τέκνων της Μάνης και ουχί η εξυπηρέτησις ξένων παθών, διότι ήτο αδύνατον, άνδρες με τέτοιον ανεπίληπτον παρελθόν και με αληθείς θυσίας εις το ευγενές είδωλον της πατρίδος, να γίνωσι τυφλά όργανα της κατά του Κυβερνήτου αντιπολιτεύσεως.»

«Η αύξουσα δημοτικότητα του Κυβερνήτη, η αντιπάθειά του προς τους κοτζαμπάσηδες, τους οπλαρχηγούς και τους Φαναριώτες- δηλαδή προς τα ηγετικά στελέχη του επαναστατικού αγώνα- και η μέριμνά του να επιβάλει το κράτος του νόμου- καταστέλλοντας τις ανταρσίες που εκδηλώνονταν σε διάφορες περιφέρειες, όπως στη Μάνη, στην Ύδρα ή στον Πόρο με τη ναυτική ανταρσία του Μιαούλη- δημιούργησαν τις προϋποθέσεις μιας ισχυρής εναντίον του αντιπολίτευσης. Κύριοι φορείς του αντιπολιτευτικού αγώνα ήταν οι υποστηρίζοντες τη σύνδεση της Ελλάδας με τη Μεγάλη Βρεταννία, εκείνοι δηλαδή, οι οποίοι επρόκειτο να εμφανιστούν ως ηγεσία του αποκληθέντος αγγλικού κόμματος, ενώ οι γαλλόφιλοι, που θα αποτελέσουν τον πυρήνα του γαλλικού κόμματος, ή παρέμειναν ουδέτεροι ή ενίσχυσαν την αντιπολίτευση. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι οπαδοί του Κυβερνήτη, οι οποίοι απέβλεπαν στη Ρωσία, αποτέλεσαν τον πυρήνα του ρωσικού κόμματος.»

«Λίγο πριν δολοφονηθεί ο Καποδίστριας από τους Μαυρομιχαλαίους, έγραφε, στις 14 Σεπτεμβρίου 1831, προς τον φίλο του Εϋνάρδο τα εξής: "Για να φτιάξουν τα εσωτερικά πρέπει να μας αφήσουν ήσυχους τα εξωτερικά. Λέγω δε εξωτερικά γιατί τα δικά μας επαναστατικά κινήματα είναι ακολουθήματα ευθέα και άμεσα εκείνων και καρποί των αγώνων ανθρώπων εργολαβούντων αυτά χάριν του ιδικού των συμφέροντος. Και δεν είναι μόνον οι αποτελούντες την φατρίαν της Ύδρας, αλλά και άλλοι που βρίσκονται εδώ εις το Ναύπλιον και ωθούν εκείνους. Από τούτους έπρεπε να μας ελευθερώσουν αι εξωτερικαί επεμβάσεις, διαφορετικά δεν υπάρχει σωτηρία διά τον δυστυχή τούτον τόπον"^. και λίγο πιο κάτω: "Οι ναύαρχοι και οι πρέσβεις της Γαλλίας και της Αγγλίας δείχνουν φιλίαν προς τους ανθρώπους της Ύδρας".»

«Ο αντικαποδιστριακός αγώνας εκδηλώθηκε με εξεγέρσεις στην Ύδρα, τη Μάνη, την Αταλάντη και σε μικρότερο βαθμό στη Δυτική Ελλάδα (Γρίβας), τα Καλάβρυτα και τη Ρούμελη (Καρατάσος), την οποία ενίσχυσε ο Μαυροκορδάτος. Οι δύο πρώτες αποδείχτηκαν οι πιο σημαντικές. Η ποικιλία των συμφερόντων τα οποία θίγονταν από τον συγκεντρωτικό χαρακτήρα της κεντρικής εξουσίας προκάλεσε μια ετερόκλητη συμμαχία, που εκδηλώθηκε το 1831.

Η επέμβαση ρωσικής ναυτικής δύναμης κατά των Υδραίων που κατέλαβαν τον ναύσταθμο στον Πόρο, με επικεφαλής τον Μιαούλη, είχε ως αποτέλεσμα αυτός να ανατινάξει το καύχημα του ελληνικού στόλου, τη φρεγάτα Ελλάδα. Αν η καταστολή στον Πόρο έκλεισε προσωρινά το κεφάλαιο "Ύδρα", η Μάνη, αντίθετα, επρόκειτο ν’ αποδειχθεί μοιραία για τον ίδιο τον Κυβερνήτη. Οι συνθήκες αναρχίας που επικράτησαν κατά τη διάρκεια του Αγώνα εξασφάλιζαν στους Μανιάτες μια ιδιότυπη φορολογική ασυλία. Η επιμονή του Καποδίστρια να υποτάξει τον σημαντικότερο ηγέτη της Μάνης, τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, προκάλεσε το τραγικό του τέλος. Στις 27 Σεπτεμβρίου/9 Οκτωβρίου 1831 ο Καποδίστριας έπεσε νεκρός στην είσοδο του ναού του Αγίου Σπυρίδωνα του Ναυπλίου, χτυπημένος από τον αδελφό και τον γιο του φυλακισμένου Πετρόμπεη.»

«Η σύνθεση της Διοικητικής Επιτροπής δεν παρουσίαζε εγγυήσεις για μια ομαλή πολιτική εξέλιξη, γιατί γνωστή και φανερή ήταν η αντίθεση του Αυγουστίνου και του Κολοκοτρώνη με τον Κωλέττη. Ο Κωλέττης βέβαια δεν ανήκε στους άκρους αντιπολιτευόμενους και παρά τη διάστασή του με τους κυβερνητικούς είχε τηρήσει μια επαμφοτερίζουσα ή καλύτερα καιροσκοπική στάση, για να δράση στην κατάλληλη στιγμή. Γι' αυτό τον λόγο, και όταν δέχθηκε να συμμετάσχη στη Διοικητική Επιτροπή, δεν διέκοψε τις επαφές και τις σχέσεις του με τους αντιπολιτευόμενους της Ύδρας, αλλά προσπάθησε να τις εναρμονίση με τη νέα του ιδιότητα.

Από το άλλο μέρος ο Αυγουστίνος και ο Κολοκοτρώνης, προσπαθώντας να κρατήσουν την πολιτική γραμμή του Κυβερνήτη και επιδιώκοντας να αποσπάσουν τον Κωλέττη από την αντιπολίτευση, υποχωρούσαν σε πολλές προτάσεις και απαιτήσεις του.»

«Οι αντιξοότητες και δυστυχίες, από τις oποίες υπέφεραν οι Έλληνες κατά την εμφύλια διαμάχη του 1832, επηρέασαν σημαντικά την αναδιοργάνωση της χώρας, ενώ οι συνέπειές τους είχαν επιπτώσεις στη διοίκηση, στην οικονομία και στην πολιτική ζωή της. […] Εξουθενωμένη η Διοικητική Επιτροπή δεν είχε ουσιαστικά καμιά δύναμη έξω από την περιοχή του Ναυπλίου^. και εκεί όμως το κύρος της βασιζόταν κατά πολύ στην προστασία των ξένων όπλων. Οι δραστηριότητες των γραμματέων της Επικρατείας δεν ανταποκρίνονταν σε πραγματικές διοικητικές αρμοδιότητες και έμενε μόνο η συμβολική, σκιώδης παρουσία και συμμετοχή τους στην ωχρή απεικόνιση αυτού που θα ονόμαζε κάνεις ελληνικό κράτος. […] Τον Οκτώβριο τα Εθνικά Σώματα είχαν πάψει να λειτουργούν, πράγμα που έδειχνε πως η βία αποτελούσε πλέον το μοναδικό μέσο για επικράτηση. Οι άτακτες στρατιωτικές μονάδες, αποβάλλοντας κάθε έννοια πειθαρχίας, από τη στιγμή που η κυβέρνηση βρέθηκε σε αδυναμία να εξασφαλίζει τη συντήρησή τους, εγκατέλειπαν την υπηρεσία τους επιδιδόμενες σε λεηλασίες στην ύπαιθρο. Οι κάτοικοι εξάλλου των λεηλατούμενων περιοχών, στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν, ενώνονταν συχνά με τους άτακτους αυξάνοντας τον αριθμό τους. Τόσο μεγάλη στάθηκε η αδυναμία της κεντρικής εξουσίας, ώστε οι κοινότητες, τις οποίες είχε σχεδόν αχρηστεύσει η συγκεντρωτική εξουσία που είχε ασκήσει ο Κυβερνήτης, ξαναπήραν δύναμη καθώς ήταν υποχρεωμένες, για να διατηρηθούν, να συγκρατήσουν τις αδελφοκτόνες διαμάχες, επιστρατεύοντας τους χωρικούς σε τοπικές στρατιωτικές ομάδες. Έτσι η διακυβέρνηση του τόπου ξαναπέρασε στις τοπικές αρχές: αυτή ήταν την ώρα εκείνη η μόνη μορφή διοικήσεως.»

«Στο μεταξύ κατά τις αρχές Δεκεμβρίου ο Κάνιγκ, επιστρέφοντας στην Κωνσταντινούπολι, πέρασε από το Ναύπλιο την ημέρα ακριβώς εκείνη που ετοιμαζόταν να ξεσπάση η σύγκρουση συνταγματικών και κυβερνητικών στο Άργος. […] Έγραψε στον υπουργό των Εξωτερικών Πάλμεστρον από 26 Δεκεμβρίου 1831 ότι θεωρούσε απελπιστική την κατάσταση των ελληνικών πραγμάτων και ότι μόνο μέσο θεραπείας ήταν η σύντομη εκλογή ηγεμόνος για να αποκαταστήση την ομαλότητα στη χώρα και να την οργανώση οριστικά. Συνεχίζοντας περιέγραφε τον Αυγουστίνο σαν τον μόνο κατάλληλο ανάμεσα σε πολλούς άλλους ακατάλληλους. Επιπλέον ο Κάνιγκ, αφού συσκέφθηκε με τους αντιπρέσβεις, επέδωσε στις 28 Δεκεμβρίου εμπιστευτικό υπόμνημα στην ελληνική κυβέρνηση, στην οποία ανέφερε ότι η Ελλάδα, αν ξαναγινόταν πάλι εστία ταραχών και θέατρο ενός αιματηρού πολέμου, κινδύνευε να φανή στα μάτια της Ευρώπης σαν ανίκανη να κράτηση τη θέση που της έδωσαν. Συμβούλευσε κατόπιν τον Αυγουστίνο να εγκαθίδρυση ένα προσωρινό σύστημα διοικήσεως, για να κατευνάση τα πάθη και να σώση τη χώρα από την αναρχία. Δεν έπρεπε να φέρη σε απελπισία τους Ρουμελιώτες, την Ύδρα, το ισχυρότατο νησί του Αιγαίου, και τη Μάνη, την πολεμικώτατη επαρχία της Πελοποννήσου.»

«Ενώ η Ελλάδα μαστιζόταν από τις ενδοκομματικές διενέξεις, την απείθεια των στρατευμάτων που πέρασαν από τον Ισθμό στην Πελοπόννησο και τον ξεσηκωμό των παλαιών οπαδών του Καποδίστρια, οι εκπρόσωποι των Μεγάλων Δυνάμεων στο Λονδίνο φρόντιζαν για την εκλογή του νέου ηγεμόνα της χώρας και στην Κωνσταντινούπολη γίνονταν διαπραγματεύσεις με την Πύλη για την επαναφορά των συνόρων στη γραμμή Βόλου-Άρτας. Συγκεκριμένα, οι πληρεξούσιοι της Γαλλίας, της Αγγλίας και της Ρωσίας στη Συνδιάσκεψη του Λονδίνου την 1η Φεβρουαρίου 1832 συμφώνησαν για την επιτακτική ανάγκη εκλογής του Όθωνα ως ηγεμόνα της Ελλάδας προκειμένου να επέλθει η ποθητή ηρεμία στη χώρα.»