Εξώφυλλο

Αριάδνη

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας

της Δήμητρας Μήττα

Άρης και Ηρακλής

    Από τα παιδιά του Άρη ο Ηρακλής σκότωσε συνολικά τρία στον βορειοελλαδικό χώρο της καταγωγής του θεού: τον βασιλιά της Θράκης Διομήδη (Εικ. 95, 96, 97, 98, 99), τον βασιλιά των Κρηστωναίων Λυκάονα, τον γιο της Πελοπίας Κύκνο. Και με τον άλλο Κύκνο, τον γιο του θεού από την Πυρήνη, ήρθε στα χέρια ο Ηρακλής· και καθώς ο Άρης προστάτευε τον γιο του και μπήκε στον αγώνα, έπεσε κεραυνός ανάμεσά τους και διέλυσε τη μάχη.

    Για τον πρώτο Κύκνο που φόνευσε ο Ηρακλής παραδίδονται τα εξής: Πηγαίνοντας κάποτε ο Ηρακλής και ο Ιόλαος στον Κύηκα, τον βασιλιά της Τραχίνας, συνάντησε στο τέμενος του Παγασαίου Απόλλωνος τον Κύκνο με τον πατέρα του Άρη. Ο Κύκνος ήταν σύζυγος της κόρης του Κύηκα κι έκοβε τα κεφάλια όσων περνούσαν από εκεί επειδή ήθελε να χτίσει με τα κρανία ναό στον πατέρα του. Ο Ηρακλής μονομάχησε μαζί του και εναντίον του πατέρα του που έσπευσε να βοηθήσει τον γιο του. Η Αθηνά προσπάθησε να κάνει τον Άρη να σκεφτεί λογικά και να αποτρέψει τη μονομαχία υπακούοντας στις επιταγές της Μοίρας που ήθελε τον Κύκνο να σκοτώνεται από τον Ηρακλή, ενώ τον ήρωα δεν μπορούσε να τον σκοτώσει κανένας. Ο θεός ρίχτηκε στη μάχη αλλά για μια ακόμη φορά η Αθηνά έκανε το δόρυ του να παρεκκλίνει, ο Ηρακλής εκμεταλλεύτηκε ένα λάθος του θεού στην άμυνα και τον πλήγωσε στον μηρό. Και πάλι ο Άρης φεύγει ντροπιασμένος στον Όλυμπο, όπως όταν τον έπιασε ο Ήφαιστος με την Αφροδίτη. Εξάλλου, ήταν η δεύτερη φορά που ο Ηρακλής τον πλήγωνε, η πρώτη ήταν στην Πύλο, όταν μάλιστα του αφαίρεσε και τον οπλισμό.

    Τελικά, ο Ηρακλής σκότωσε τον Κύκνο, ο Κύηκας και οι περίοικοι τον έθαψαν, αλλά ο τάφος του παρασύρθηκε από τα νερά του ποταμού Άναυρου, που εκβάλλει στον Παγασητικό Κόλπο. Άλλοι συγγραφείς αναφέρουν ως τόπο της μονομαχίας τον Πηνειό (Παυσανίας) ή τον Ίτωνο και τις Παγασές (Απολλόδωρος) ή τον Εχέδωρο της Μακεδονίας.

    Η αναμέτρηση Ηρακλή-Κύκνου απετέλεσε ένα από τα προσφιλέστερα θέματα της αρχαϊκής τέχνης, ενώ από τον μύθο του αγώνα δημιουργήθηκε η παράδοση της ψευδοησιόδειας «Ασπίδας του Ηρακλή». Σύμφωνα με αυτήν, ο Κύκνος ήταν γιος του Άρη και της Πελοπίας, μιας κόρης του Πελία. Αιμοβόρος και βίαιος, λήστευε τους ταξιδιώτες που έπιανε και στη συνέχεια τους σκότωνε. Επειδή δρούσε κοντά στο μαντείο των Δελφών και ενοχλούσε τους προσκυνητές, ο Απόλλωνας παρακίνησε εναντίον του τον Ηρακλή. Μετά τον θάνατο του Κύκνου, ο Άρης προσπάθησε να εκδικηθεί, αλλά η Αθηνά έκανε το ακόντιό του να αστοχήσει, δίνοντας την ευκαιρία στον Ηρακλή να τραυματίσει τον Άρη στο μηρό και αναγκάζοντάς τον να επιστρέψει στον Όλυμπο. (Εικ. 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109)

    Και ακόμη, ο Ευρυσθέας ζήτησε από τον Ηρακλή να του φέρει τη ζώνη του Άρη που είχε στην κατοχή της η κόρη του θεού Αμαζόνα Ιππολύτη, σύμβολο ότι ήταν αρχηγός σε όλες. Τη ζώνη επιθύμησε να την έχει η κόρη του Ευρυσθέα Αδμήτη.