Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (3.57.1-3.58.5)

[3.57.1] «Προσκέψασθέ τε ὅτι νῦν μὲν παράδειγμα τοῖς πολλοῖς τῶν Ἑλλήνων ἀνδραγαθίας νομίζεσθε· εἰ δὲ περὶ ἡμῶν γνώσεσθε μὴ τὰ εἰκότα (οὐ γὰρ ἀφανῆ κρινεῖτε τὴν δίκην τήνδε, ἐπαινούμενοι δὲ περὶ οὐδ᾽ ἡμῶν μεμπτῶν), ὁρᾶτε ὅπως μὴ οὐκ ἀποδέξωνται ἀνδρῶν ἀγαθῶν πέρι αὐτοὺς ἀμείνους ὄντας ἀπρεπές τι ἐπιγνῶναι, οὐδὲ πρὸς ἱεροῖς τοῖς κοινοῖς σκῦλα ἀπὸ ἡμῶν τῶν εὐεργετῶν τῆς Ἑλλάδος ἀνατεθῆναι. [3.57.2] δεινὸν δὲ δόξει εἶναι Πλάταιαν Λακεδαιμονίους πορθῆσαι, καὶ τοὺς μὲν πατέρας ἀναγράψαι ἐς τὸν τρίποδα τὸν ἐν Δελφοῖς δι᾽ ἀρετὴν τὴν πόλιν, ὑμᾶς δὲ καὶ ἐκ παντὸς τοῦ Ἑλληνικοῦ πανοικεσίᾳ διὰ Θηβαίους ἐξαλεῖψαι. [3.57.3] ἐς τοῦτο γὰρ δὴ ξυμφορᾶς προκεχωρήκαμεν, οἵτινες Μήδων τε κρατησάντων ἀπωλλύμεθα καὶ νῦν ἐν ὑμῖν τοῖς πρὶν φιλτάτοις Θηβαίων ἡσσώμεθα καὶ δύο ἀγῶνας τοὺς μεγίστους ὑπέστημεν, τότε μέν, τὴν πόλιν εἰ μὴ παρέδομεν, λιμῷ διαφθαρῆναι, νῦν δὲ θανάτου δίκῃ κρίνεσθαι. [3.57.4] καὶ περιεώσμεθα ἐκ πάντων Πλαταιῆς οἱ παρὰ δύναμιν πρόθυμοι ἐς τοὺς Ἕλληνας ἐρῆμοι καὶ ἀτιμώρητοι· καὶ οὔτε τῶν τότε ξυμμάχων ὠφελεῖ οὐδείς, ὑμεῖς τε, ὦ Λακεδαιμόνιοι, ἡ μόνη ἐλπίς, δέδιμεν μὴ οὐ βέβαιοι ἦτε.
[3.58.1] «Καίτοι ἀξιοῦμέν γε καὶ θεῶν ἕνεκα τῶν ξυμμαχικῶν ποτὲ γενομένων καὶ τῆς ἀρετῆς τῆς ἐς τοὺς Ἕλληνας καμφθῆναι ὑμᾶς καὶ μεταγνῶναι εἴ τι ὑπὸ Θηβαίων ἐπείσθητε, τήν τε δωρεὰν ἀνταπαιτῆσαι αὐτοὺς μὴ κτείνειν οὓς μὴ ὑμῖν πρέπει, σώφρονά τε ἀντὶ αἰσχρᾶς κομίσασθαι χάριν, καὶ μὴ ἡδονὴν δόντας ἄλλοις κακίαν αὐτοὺς ἀντιλαβεῖν· [3.58.2] βραχὺ γὰρ τὸ τὰ ἡμέτερα σώματα διαφθεῖραι, ἐπίπονον δὲ τὴν δύσκλειαν αὐτοῦ ἀφανίσαι. οὐκ ἐχθροὺς γὰρ ἡμᾶς εἰκότως τιμωρήσεσθε, ἀλλ᾽ εὔνους, κατ᾽ ἀνάγκην πολεμήσαντας. [3.58.3] ὥστε καὶ τῶν σωμάτων ἄδειαν ποιοῦντες ὅσια ἂν δικάζοιτε καὶ προνοοῦντες ὅτι ἑκόντας τε ἐλάβετε καὶ χεῖρας προϊσχομένους (ὁ δὲ νόμος τοῖς Ἕλλησι μὴ κτείνειν τούτους), ἔτι δὲ καὶ εὐεργέτας γεγενημένους διὰ παντός. [3.58.4] ἀποβλέψατε γὰρ ἐς πατέρων τῶν ὑμετέρων θήκας, οὓς ἀποθανόντας ὑπὸ Μήδων καὶ ταφέντας ἐν τῇ ἡμετέρᾳ ἐτιμῶμεν κατὰ ἔτος ἕκαστον δημοσίᾳ ἐσθήμασί τε καὶ τοῖς ἄλλοις νομίμοις, ὅσα τε ἡ γῆ ἡμῶν ἀνεδίδου ὡραῖα, πάντων ἀπαρχὰς ἐπιφέροντες, εὖνοι μὲν ἐκ φιλίας χώρας, ξύμμαχοι δὲ ὁμαίχμοις ποτὲ γενομένοις. ὧν ὑμεῖς τοὐναντίον ἂν δράσαιτε μὴ ὀρθῶς γνόντες. [3.58.5] σκέψασθέ τε· Παυσανίας μὲν γὰρ ἔθαπτεν αὐτοὺς νομίζων ἐν γῇ τε φιλίᾳ τιθέναι καὶ παρ᾽ ἀνδράσι τοιούτοις· ὑμεῖς δὲ εἰ κτενεῖτε ἡμᾶς καὶ χώραν τὴν Πλαταιίδα Θηβαΐδα ποιήσετε, τί ἄλλο ἢ ἐν πολεμίᾳ τε καὶ παρὰ τοῖς αὐθένταις πατέρας τοὺς ὑμετέρους καὶ ξυγγενεῖς ἀτίμους γερῶν ὧν νῦν ἴσχουσι καταλείψετε; πρὸς δὲ καὶ γῆν ἐν ᾗ ἠλευθερώθησαν οἱ Ἕλληνες δουλώσετε, ἱερά τε θεῶν οἷς εὐξάμενοι Μήδων ἐκράτησαν ἐρημοῦτε καὶ θυσίας τὰς πατρίους τῶν ἑσσαμένων καὶ κτισάντων ἀφαιρήσεσθε.

[3.57.1] »Σκεφθείτε ότι τώρα είστε, για τους περισσότερους Έλληνες, παράδειγμα αντρίκιας αρετής. Αν, όμως, η απόφασή σας για μας είναι άδικη, η κρίση σας αυτή δεν θα περάσει απαρατήρητη, γιατί και η δική σας φήμη είναι μεγάλη και η δική μας δεν είναι ευκαταφρόνητη. Προσέξτε μήπως σας αποδοκιμάσει η κοινή γνώμη, εσάς που πολύ σας επαινούν, αν μας καταδικάσετε άδικα, εμάς τους γενναίους, κι αν αφιερώστε στους κοινούς ναούς των Ελλήνων τα λάφυρα που θα ᾿χετε πάρει από μας, τους ευεργέτες της Ελλάδος. [3.57.2] Θα φαινόταν φοβερό αν οι Λακεδαιμόνιοι καταστρέφαν την Πλάταια και αν, ενώ οι πατέρες σας ανάγραψαν τ᾽ όνομά μας στον τρίποδα των Δελφών για την εξαιρετική μας ανδρεία, σεις τώρα μας εξαλείφατε από το πρόσωπο της Ελλάδος για να ευχαριστήστε τους Θηβαίους. [3.57.3] Σε τέτοιο σημείο καταντήσαμε! Εμείς που καταστραφήκαμε όταν ήρθε ο Μήδος, τώρα κινδυνεύομε, για χάρη των Θηβαίων, να καταστραφούμε από σας, τους καλύτερους, άλλοτε, φίλους μας. Αντιμετωπίσαμε δύο μεγάλους κινδύνους. Να πεθάνομε από την πείνα αν δεν σας παραδίναμε την πόλη και τώρα ν᾽ αντικρίζομε τον θάνατο απ᾽ τη δική σας κρίση. [3.57.4] Εμάς τους Πλαταιείς, που πάντα βοηθήσαμε τους Έλληνες με περισσότερες απ᾽ ό,τι μπορούσαμε δυνάμεις, όλοι μας εγκατέλειψαν κι είμαστε έρημοι κι αβοήθητοι. Κανείς από τους συμμάχους μας δεν μας παραστέκεται, και φοβόμαστε, Λακεδαιμόνιοι, ότι ούτε σε σας, την μόνη μας ελπίδα, μπορούμε να στηριχτούμε.
[3.58.1] »Σας εξορκίζομε στους θεούς που προστάτεψαν τότε την συμμαχία μας, σας εξορκίζομε στην αφοσίωση που δείξαμε στα κοινά των Ελλήνων. Λυγίστε κι αλλάξτε απόφαση, αν σας έχουν κιόλας πείσει οι Θηβαίοι. Ζητήστε πίσω το δώρο που τους κάνατε για να μην θανατώστε εκείνους που δεν έχετε το δικαίωμα σεις να σκοτώστε. Έτσι θ᾽ αποκτήστε την δική μας ευγνωμοσύνη αντί της δικής τους που θα σας ντρόπιαζε και δεν θ᾽ αποκτήστε κακή φήμη μόνο και μόνο για να φανείτε ευχάριστοι σ᾽ άλλους. [3.58.2] Σας είναι εύκολο, σε λίγη ώρα, να μας σκοτώσετε όλους, αλλά θα σας χρειαστεί πολύς καιρός για ν᾽ αποπλύνετε την κακή σας φήμη μετά από μια τόσο απάνθρωπη πράξη. Δεν είμαστε εχθροί σας ώστε να έχετε το δικαίωμα να μας τιμωρήσετε, αλλά φίλοι που βρέθηκαν στην ανάγκη να σας πολεμήσουν. [3.58.3] Αν δεν μας καταδικάσετε η κρίση σας θα είναι σύμφωνη με τα όσια. Θυμηθείτε ότι παραδοθήκαμε εκούσια σε σας, σαν ικέτες —και ο νόμος των Ελλήνων απαγορεύει να θανατώνονται οι ικέτες— και ότι σας προσφέραμε, πάντα, στο παρελθόν, μεγάλες υπηρεσίες. [3.58.4] Γυρίστε να δείτε τους τάφους των προγόνων σας που σκοτώθηκαν από τους Μήδους και είναι θαμμένοι στη γη μας. Τους τιμούσαμε, κάθε χρόνο, με δημόσια τελετή, προσφέροντάς τους ενδύματα και όσα άλλα συνηθίζονται και τους πρώτους καρπούς απ᾽ ό,τι έδινε η γη μας, σαν φίλοι από πόλη φιλική, σαν σύμμαχοι προς παλιούς συμπολεμιστές. Αν πάρετε άδικη απόφαση, θα κάνετε ακριβώς τ᾽ αντίθετα απ᾽ αυτά. [3.58.5] Σκεφθείτε ότι ο Παυσανίας τούς έθαψε εδώ, γιατί θεωρούσε την χώρα μας φιλική κι εμάς φίλους. Σεις, αν μας σκοτώστε και δώστε την χώρα μας στους Θηβαίους, τί άλλο θα κάνετε παρά να εγκαταλείψτε τους προγόνους σας και συγγενείς σας σε γη εχθρική και να τους παραδώστε σ᾽ εκείνους που τους σκότωσαν, στερώντας τους απ᾽ τις τιμές που τώρα έχουν. Αλλά θα υποδουλώσετε την γη όπου οι Έλληνες νίκησαν στον αγώνα για την ελευθερία τους, και τους ναούς των θεών των οποίων ζήτησαν την βοήθεια για να νικήσουν τους Μήδους θα τους αφήστε έρημους και θα τους στερήστε από τις θυσίες εκείνων που τους έκτισαν.