Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας
Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
Ἠθικὰ Νικομάχεια (1158b-1159a)
[VII] Ἕτερον δ᾽ ἐστὶ φιλίας εἶδος τὸ καθ᾽ ὑπεροχήν, οἷον πατρὶ πρὸς υἱὸν καὶ ὅλως πρεσβυτέρῳ πρὸς νεώτερον, ἀνδρί τε πρὸς γυναῖκα καὶ παντὶ ἄρχοντι πρὸς ἀρχόμενον. διαφέρουσι δ᾽ αὗται καὶ ἀλλήλων· οὐ γὰρ ἡ αὐτὴ γονεῦσι πρὸς τέκνα καὶ ἄρχουσι πρὸς ἀρχομένους, ἀλλ᾽ οὐδὲ πατρὶ πρὸς υἱὸν καὶ υἱῷ πρὸς πατέρα, οὐδ᾽ ἀνδρὶ πρὸς γυναῖκα καὶ γυναικὶ πρὸς ἄνδρα. ἑτέρα γὰρ ἑκάστου τούτων ἀρετὴ καὶ τὸ ἔργον, ἕτερα δὲ καὶ δι᾽ ἃ φιλοῦσιν· ἕτεραι οὖν καὶ αἱ φιλήσεις καὶ αἱ φιλίαι. ταὐτὰ μὲν δὴ οὔτε γίνεται ἑκατέρῳ παρὰ θατέρου οὔτε δεῖ ζητεῖν· ὅταν δὲ γονεῦσι μὲν τέκνα ἀπονέμῃ ἃ δεῖ τοῖς γεννήσασι, γονεῖς δὲ υἱέσιν ἃ δεῖ τοῖς τέκνοις, μόνιμος ἡ τῶν τοιούτων καὶ ἐπιεικὴς ἔσται φιλία. ἀνάλογον δ᾽ ἐν πάσαις ταῖς καθ᾽ ὑπεροχὴν οὔσαις φιλίαις καὶ τὴν φίλησιν δεῖ γίνεσθαι, οἷον τὸν ἀμείνω μᾶλλον φιλεῖσθαι ἢ φιλεῖν, καὶ τὸν ὠφελιμώτερον, καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον ὁμοίως· ὅταν γὰρ κατ᾽ ἀξίαν ἡ φίλησις γίνηται, τότε γίνεταί πως ἰσότης, ὃ δὴ τῆς φιλίας εἶναι δοκεῖ. |
[7] Υπάρχει όμως και ένα άλλο είδος φιλίας, η φιλία που βασίζεται στην υπεροχή, π.χ. η φιλία του πατέρα με τον γιο του και γενικά του μεγαλύτερου με τον μικρότερο, ή επίσης η φιλία του άντρα με τη γυναίκα του και γενικά του άρχοντα με τον αρχόμενο. Και αυτές όμως οι φιλίες διαφέρουν μεταξύ τους· άλλη, πράγματι, η φιλία των γονιών με τα παιδιά τους και άλλη η φιλία των αρχόντων με τους αρχομένους, όπως άλλη, επίσης, η φιλία του πατέρα με τον γιο του και άλλη η φιλία του γιου με τον πατέρα του, ή άλλη η φιλία του άντρα με τη γυναίκα του και άλλη η φιλία της γυναίκας με τον άντρα της. Ο λόγος είναι ότι η αρετή του καθενός από τα πρόσωπα αυτά είναι διαφορετική, όπως διαφορετικό είναι και το έργο που το καθένα τους επιτελεί — διαφορετικοί λοιπόν και οι λόγοι για τους οποίους το καθένα από τα πρόσωπα αυτά χαρίζει την αγάπη του· διαφορετικοί, επομένως, και οι τρόποι με τους οποίους αγαπάει, διαφορετικές και οι φιλίες του. Όλα αυτά θα πουν ότι ούτε παίρνει η μια πλευρά από την άλλη τα ίδια πράγματα ούτε και πρέπει να ζητάει τα ίδια πράγματα. Όταν, πάντως, τα παιδιά απονέμουν στους γονείς τους αυτά που πρέπει να απονέμουν σ᾽ αυτούς που τους έφεραν στον κόσμο και οι γονείς προσφέρουν στους γιους τους αυτά που πρέπει να προσφέρουν στα τέκνα τους, αυτών των ανθρώπων η φιλία θα είναι μόνιμη και καθωσπρέπει. |