Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΑΡΡΙΑΝΟΣ

Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (4.17.3-4.18.3)

[4.17.3] Καὶ ἐν τούτῳ Ἀλέξανδρος Ἀρτάβαζον μὲν τῆς σατραπείας τῆς Βακτρίων ἀπαλλάττει δεηθέντα διὰ γῆρας, Ἀμύνταν δὲ τὸν Νικολάου σατράπην ἀντ᾽ αὐτοῦ καθίστησι. Κοῖνον δὲ ἀπολείπει αὐτοῦ τήν τε αὑτοῦ τάξιν καὶ τὴν Μελεάγρου ἔχοντα καὶ τῶν ἑταίρων ἱππέων ἐς τετρακοσίους καὶ τοὺς ἱππακοντιστὰς πάντας καὶ τῶν Βακτρίων τε καὶ Σογδιανῶν καὶ ὅσοι ἄλλοι μετὰ Ἀμύντου ἐτάχθησαν, προστάξας ἅπασιν ἀκούειν Κοίνου καὶ διαχειμάζειν αὐτοῦ ἐν τῇ Σογδιανῇ, τῆς τε χώρας ἕνεκα τῆς φυλακῆς καὶ εἴ πῃ ἄρα Σπιταμένην περιφερόμενον κατὰ τὸν χειμῶνα ἐνεδρεύσαντας ξυλλαβεῖν.
[4.17.4] Σπιταμένης δὲ καὶ οἱ ἀμφ᾽ αὐτὸν ὡς φρουραῖς τε πάντα κατειλημμένα ἑώρων ἐκ τῶν Μακεδόνων καί σφιν ἄπορα πάντῃ τὰ τῆς φυγῆς ἐγίγνετο, ὡς ἐπὶ Κοῖνόν τε καὶ τὴν ξὺν τούτῳ στρατιὰν ἐτράποντο, ὡς ταύτῃ μᾶλλόν τι ἀξιόμαχοι ἐσόμενοι. ἀφικόμενοι δὲ ἐς Γαβάς, χωρίον τῆς Σογδιανῆς ὀχυρὸν ἐν μεθορίῳ τῆς τε Σογδιανῶν γῆς καὶ τῆς Μασσαγετῶν Σκυθῶν ᾠκισμένον, ἀναπείθουσιν οὐ χαλεπῶς τῶν Σκυθῶν ἱππέας ἐς τρισχιλίους συνεμβάλλειν σφίσιν ἐς τὴν Σογδιανήν. [4.17.5] οἱ δὲ Σκύθαι οὗτοι ἀπορίᾳ τε πολλῇ ἔχονται καὶ ἅμα ὅτι οὔτε πόλεις εἰσὶν αὐτοῖς οὔτε ἑδραῖοι οἰκοῦσιν, ὡς δειμαίνειν ἂν περὶ τῶν φιλτάτων, οὐ χαλεποὶ ἀναπεισθῆναί εἰσιν ἐς ἄλλον καὶ ἄλλον πόλεμον. ὡς δὲ Κοῖνός τε καὶ οἱ ἀμφ᾽ αὐτὸν ἔμαθον προσιόντας τοὺς ξὺν Σπιταμένει ἱππέας, ἀπήντων καὶ αὐτοὶ μετὰ τῆς στρατιᾶς. [4.17.6] καὶ γίγνεται αὐτῶν μάχη καρτερά, καὶ νικῶσιν οἱ Μακεδόνες, ὥστε τῶν μὲν βαρβάρων ἱππέων ὑπὲρ τοὺς ὀκτακοσίους πεσεῖν ἐν τῇ μάχῃ, τῶν δὲ ξὺν Κοίνῳ ἱππέας μὲν ἐς εἴκοσι καὶ πέντε, πεζοὺς δὲ δώδεκα. οἵ τε οὖν Σογδιανοὶ οἱ ἔτι ὑπολειπόμενοι ξὺν Σπιταμένει καὶ τῶν Βακτρίων οἱ πολλοὶ ἀπολείπουσιν ἐν τῇ φυγῇ Σπιταμένην καὶ ἀφικόμενοι παρὰ Κοῖνον παρέδοσαν σφᾶς αὐτοὺς Κοίνῳ, [4.17.7] οἵ τε Μασσαγέται οἱ Σκύθαι κακῶς πεπραγότες τὰ μὲν σκευοφόρα τῶν ξυμπαραταξαμένων σφίσι Βακτρίων τε καὶ Σογδιανῶν διήρπασαν, αὐτοὶ δὲ ξὺν Σπιταμένει ἐς τὴν ἔρημον ἔφευγον. ὡς δὲ ἐξηγγέλλετο αὐτοῖς Ἀλέξανδρος ἐν ὁρμῇ ὢν ἐπὶ τὴν ἔρημον ἐλαύνειν ἀποτεμόντες τοῦ Σπιταμένους τὴν κεφαλὴν παρὰ Ἀλέξανδρον πέμπουσιν, ὡς ἀποτρέψοντες ἀπὸ σφῶν αὐτῶν τούτῳ τῷ ἔργῳ.
[4.18.1] Καὶ ἐν τούτῳ Κοῖνός τε ἐς Ναύτακα παρ᾽ Ἀλέξανδρον ἐπανέρχεται καὶ οἱ ἀμφὶ Κρατερόν τε καὶ Φραταφέρνην τὸν τῶν Παρθυαίων σατράπην καὶ Στασάνωρ ὁ Ἀρείων, πεπραγμένων σφίσι πάντων ὅσα ἐξ Ἀλεξάνδρου ἐτέτακτο. [4.18.2] Ἀλέξανδρος δὲ περὶ Ναύτακα ἀναπαύων τὴν στρατιὰν ὅ τι περ ἀκμαῖον τοῦ χειμῶνος, Φραταφέρνην μὲν ἀποστέλλει ἐς Μάρδους καὶ Ταπ‹ο›ύρους ‹Αὐτο›φραδάτην ἐπανάξοντα τὸν σατράπην, ὅτι πολλάκις ἤδη μετάπεμπτος ἐξ Ἀλεξάνδρου γιγνόμενος οὐχ ὑπήκουε καλοῦντι. [4.18.3] Στασάνορα δὲ ἐς Δράγγας σατράπην ἐκπέμπει, ἐς Μήδους δὲ Ἀτροπάτην ἐπὶ σατραπείᾳ καὶ τοῦτον τῇ Μήδων, ὅτι Ὀξυδάτης ἐθελοκακεῖν αὐτῷ ἐφαίνετο. Σταμένην δὲ ἐπὶ Βαβυλῶνος στέλλει, ὅτι Μαζαῖος ὁ Βαβυλώνιος ὕπαρχος τετελευτηκέναι αὐτῷ ἐξηγγέλλετο. Σώπολιν δὲ καὶ Ἐπόκιλλον καὶ Μεν[ν]ίδαν ἐς Μακεδονίαν ἐκπέμπει, τὴν στρατιὰν τὴν ἐκ Μακεδονίας αὐτῷ ἀνάξοντας.

[4.17.3] Στο μεταξύ ο Αλέξανδρος απήλλαξε τον Αρτάβαζο από τη σατραπεία της Βακτριανής, επειδή ο ίδιος που είχε γεράσει τον παρακάλεσε, και στη θέση του διόρισε σατράπη τον Αμύντα, τον γιο του Νικολάου. Άφησε εκεί τον Κοίνο με το δικό του τάγμα, το τάγμα του Μελέαγρου, περίπου τετρακόσιους εταίρους ιππείς, όλους τους ιππακοντιστές και από τους Βακτρίους, τους Σογδιανούς και τους άλλους βαρβάρους όσους είχαν υπαχθεί στη διοίκηση του Αμύντα. Όλους αυτούς τους διέταξε να υπακούουν στον Κοίνο και να διαχειμάσουν εκεί, στη Σογδιανή, για να φρουρούν τη χώρα αλλά και για να συλλάβουν με ενέδρα τον Σπιταμένη, αν τυχόν περιφερόταν κάπου κατά το χειμώνα.
[4.17.4] Επειδή ο Σπιταμένης και οι άνδρες του έβλεπαν ότι όλα τα μέρη είχαν καταληφθεί με φρουρές από τους Μακεδόνες και ότι ήταν τελείως αδύνατο να διαφύγουν, στράφηκαν κατά του Κοίνου και του στρατού που ήταν μαζί του νομίζοντας ότι με τον τρόπο αυτό θα μπορούσαν να τους αντιμετωπίσουν καλύτερα. Φθάνοντας στις Γαβές, έναν τόπο οχυρό της Σογδιανής στα σύνορα της χώρας των Σογδιανών και των Μασσαγετών Σκυθών, έπεισαν εύκολα τρεις περίπου χιλιάδες Σκύθες ιππείς να εισβάλουν μαζί τους στη Σογδιανή. [4.17.5] Οι Σκύθες αυτοί υποφέρουν από μεγάλη φτώχεια και καθώς δεν έχουν ούτε πόλεις ούτε ζουν σε μόνιμες κατοικίες, ώστε να ανησυχούν για την τύχη των πολυαγαπημένων τους προσώπων, εύκολα πείθονται να συμμετέχουν σε πολέμους, τον ένα ύστερα από τον άλλο. Μόλις ο Κοίνος και οι άνδρες που ήταν μαζί του έμαθαν ότι πλησίαζαν οι ιππείς με τον Σπιταμένη, βάδισαν και αυτοί εναντίον τους με τον στρατό. [4.17.6] Έγινε μεταξύ τους άγρια μάχη και νίκησαν οι Μακεδόνες, ώστε από τους βαρβάρους ιππείς έπεσαν περισσότεροι από οκτακόσιοι, ενώ από τους άνδρες του Κοίνου είκοσι πέντε περίπου ιππείς και δώδεκα πεζοί. Όσοι, λοιπόν, Σογδιανοί παρέμεναν ακόμη πιστοί στον Σπιταμένη και οι περισσότεροι Βάκτριοι τον εγκατέλειψαν κατά τη φυγή και ήρθαν και παραδόθηκαν στον Κοίνο, [4.17.7] ενώ οι Μασσαγέτες Σκύθες, ύστερα από την καταστροφή τους, άρπαξαν τα σκευοφόρα των Βακτρίων και των Σογδιανών, με τους οποίους είχαν συμπολεμήσει, και διέφυγαν οι ίδιοι στην έρημο μαζί με τον Σπιταμένη. Επειδή όμως πληροφορήθηκαν ότι ο Αλέξανδρος ετοιμαζόταν να προχωρήσει προς την έρημο, αποκεφάλισαν τον Σπιταμένη και έστειλαν την κεφαλή του στον Αλέξανδρο ελπίζοντας ότι με την πράξη τους αυτή θα αποτρέψουν την εναντίον τους επίθεση του Αλεξάνδρου.
[4.18.1] Στο μεταξύ επέστρεψαν στον Αλέξανδρο στα Ναύτακα ο Κοίνος και οι άνδρες που ήταν μαζί με τον Κρατερό και τον Φραταφέρνη, τον σατράπη των Πάρθων, καθώς και ο Στασάνωρ, ο σατράπης των Αρείων, αφού εκτέλεσαν όλα όσα τους είχε αναθέσει ο Αλέξανδρος. [4.18.2] Ενώ ο Αλέξανδρος ξεκούραζε τον στρατό του γύρω από τα Ναύτακα, επειδή βρίσκονταν στην καρδιά του χειμώνα, έστειλε τον Φραταφέρνη στους Μάρδους και τους Ταπ‹ο›ύρους για να φέρει πίσω τον σατράπη ‹Αυτο›φραδάτη, γιατί, αν και τον είχε προσκαλέσει πολλές ήδη φορές να έρθει, δεν υπάκουε στην πρόσκλησή του. [4.18.3] Έστειλε σατράπη στους Δράγγες τον Στασάνορα και στους Μήδους τον Ατροπάτη, για να είναι και αυτός σατράπης των Μήδων, επειδή νόμιζε ότι ο Οξυδάτης σκόπιμα παραμελούσε τα καθήκοντά του. Έστειλε και τον Σταμένη στη Βαβυλώνα, επειδή του ανήγγειλαν ότι ο Μαζαίος, ο ύπαρχος της Βαβυλώνας, είχε πεθάνει. Έστειλε επίσης τον Σώπολη, τον Επόκιλλο και τον Μενίδα, για να του φέρουν τον στρατό από τη Μακεδονία.