[3.37.1] «Πολλές φορές, στο παρελθόν, μου δόθηκε η ευκαιρία να σκεφτώ ότι μία δημοκρατία είναι ανίκανη να εξουσιάζει άλλους λαούς, αλλά το σκέπτομαι περισσότερο σήμερα, βλέποντάς σας να μετανοείτε για την απόφαση που πήρατε για τους Μυτιληναίους. [3.37.2] Επειδή έχετε συνηθίσει στην καθημερινή σας ζωή ούτε να φοβάστε ούτε να επιβουλεύεστε ο ένας τον άλλον, φέρεστε με το ίδιο πνεύμα προς τους συμμάχους σας. Και όταν κάνετε κανένα λάθος και υποχωρήστε είτε επειδή σας έπεισαν εκείνοι είτε από οίκτο, δεν καταλαβαίνετε ότι δείχνετε αδυναμία που είναι επικίνδυνη για σας χωρίς να προκαλεί την ευγνωμοσύνη των συμμάχων σας. Δεν συλλογίζεστε ότι η εξουσία που ασκείτε είναι τυραννίδα που την επιβάλλετε σε ανθρώπους οι οποίοι σας επιβουλεύονται και δεν την θέλουν, σε ανθρώπους που σας υπακούνε, όχι επειδή τους κάνετε χάρες, βλάπτοντας τα συμφέροντά σας, αλλά επειδή η δύναμή σας και όχι η φιλία και η πίστη τους σας εξασφαλίζουν την εξουσία. [3.37.3] Αλλά το χειρότερο απ᾽ όλα θα ήταν να μην έχομε πια καμιά σταθερότητα στις αποφάσεις μας και να μην καταλάβομε ότι ισχυρότερη είναι η πολιτεία που έχει κακούς νόμους, αλλά τους εφαρμόζει, παρά η πολιτεία που έχει νόμους καλούς και δεν τους εφαρμόζει. Ότι η αμάθεια, συνδυασμένη με σωφροσύνη, είναι πιο ωφέλιμη από την επιτηδειότητα συνδυασμένη με την αστάθεια. Ότι, τέλος, οι ταπεινότεροι άνθρωποι διοικούν καλύτερα τις πολιτείες από τους μορφωμένους. [3.37.4] Οι τελευταίοι αυτοί θέλουν να φαίνονται σοφότεροι από τους νόμους και να επιβάλλουν την γνώμη τους σε κάθε συζήτηση στην Εκκλησία, γιατί ξέρουν πως δεν θα βρίσκαν άλλη καλύτερη ευκαιρία να επιδείξουν τις γνώσεις τους για τόσο σπουδαία ζητήματα κι έτσι συχνά οδηγούν τις πολιτείες στην καταστροφή. Ενώ οι άλλοι δεν έχουν εμπιστοσύνη στην δική τους κρίση και δεν ισχυρίζονται ότι ξέρουν καλύτερα από τους νόμους. Επειδή δεν έχουν την ικανότητα να επικρίνουν τον λόγο ενός καλού ρήτορα και τον κρίνουν σαν αμερόληπτοι τρίτοι και όχι σαν συναγωνιστές, κρίνουν ορθά τις περισσότερες φορές. [3.37.5] Αυτό πρέπει κι εμείς να κάνομε τώρα και να μην αφήσομε να μας παρασύρει η ρητορική δεινότητα και ο συναγωνισμός εξυπνάδας και να καταντήσομε, στο τέλος, να σας δώσομε συμβουλές αντίθετες προς τις πεποιθήσεις μας.
[3.38.1] »Όσο για μένα, έχω πάντα την ίδια γνώμη και απορώ μ᾽ εκείνους που άφησαν να ξαναρχίσει η συζήτηση για τους Μυτιληναίους, προκαλώντας έτσι μιαν αργοπορία που ωφελεί μόνο τους φταίχτες. Με την χρονοτριβή περνάει ο θυμός εκείνου που έπαθε, ενώ αν η αντίδραση έρθει ευθύς μετά την άδικη πράξη, τότε εκείνος που έπαθε, επιβάλλει όσο μπορεί αυστηρότερη τιμωρία. Είμαι περίεργος να δω ποιός θα σηκωθεί να μ᾽ αντικρούσει και να προσπαθήσει ν᾽ αποδείξει ότι οι κακές πράξεις των Μυτιληναίων μας ωφελούν και ότι οι δικές μας συμφορές βλάπτουν τους συμμάχους μας. [3.38.2] Φανερό είναι ότι όποιος μιλήσει θα έχει μεγάλη πεποίθηση στην ρητορική του ικανότητα για να προσπαθήσει ν᾽ αποδείξει ότι δεν πήραμε οριστική απόφαση ενώ την πήραμε ή τότε θα έχει κάποιο υλικό συμφέρον και θα προσπαθήσει μ᾽ έναν επιτήδειο λόγο να σας παραπλανήσει. [3.38.3] Αλλά μετά τους ρητορικούς αυτούς αγώνες, αν η πολιτεία απονέμει τα έπαθλα σε πρόσωπα, υφίσταται, όμως, η ίδια τους κινδύνους. [3.38.4] Εσείς είστε η αιτία του κακού, γιατί θεσπίσατε κακούς για το αγώνισμα κανόνες και συνηθίζετε να είστε θεατές των λόγων και ακροατές των πράξεων. Όταν εξετάζετε τα όσα πρέπει να γίνουν, νομίζετε πως μπορούν να γίνουν μόνο και μόνο επειδή σας το αναπτύξαν με ωραία λόγια κι όταν εξετάζετε τα όσα έχουν συμβεί, τα κρίνετε περισσότερο με βάση τα όσα ακούτε από επιτήδειους ρήτορες, παρά με τα όσα είδατε να γίνονται μπροστά στα μάτια σας. [3.38.5] Είστε οι πρώτοι και καλύτεροι στο να γοητεύεστε με καινούργια σχήματα λόγου και στο ν᾽ αντιδράτε σε δοκιμασμένα επιχειρήματα. Είστε δούλοι κάθε παραδοξολογίας και περιφρονείτε καθετί το συνηθισμένο. [3.38.6] Ο καθένας από σας θέλει, πάνω απ᾽ όλα, να έχει το χάρισμα του λόγου κι αν δεν το έχετε, τότε αρχίζει αγώνας μεταξύ σας και μεταξύ εκείνων που έχουν το χάρισμα αυτό, γιατί δεν θέλετε να φανεί ότι υστερείτε στο να τους παρακολουθήστε, αλλά ότι από πριν επιδοκιμάζετε ένα εύστοχο επιχείρημα, το οποίο μαντεύετε ότι έρχεται. Όσο καταλαβαίνετε αμέσως ποιά θα είναι η συνέχεια της επιχειρηματολογίας, τόσο καθυστερείτε στο να προβλέπετε τις πραγματικές συνέπειες που θα έχουν τα όσα σας λένε. [3.38.7] Θα έλεγε κανείς ότι είστε σε αναζήτηση ενός άλλου κόσμου από εκείνον στον οποίον ζούμε και ότι δεν μπορείτε να κρίνετε σύμφωνα με την πραγματικότητα. Σας παρασύρει η ευχαρίστηση που προκαλούν τα ωραία λόγια και μοιάζετε περισσότερο με ανθρώπους που παρακολουθούν μια συζήτηση σοφιστών, παρά με πολίτες που συσκέπτονται για τα ζητήματα της πολιτείας.