[3.87.1] Μερικοί τώρα λένε ότι αυτά μηχανεύτηκε ο Οιβάρης· αλλά οι Πέρσες αφηγούνται την ιστορία με δύο τρόπους, και έτσι άλλοι λένε τα εξής: ο Οιβάρης πασπάτεψε με το χέρι του τα γεννητικά μόρια εκείνης της φοράδας, και ύστερα το έχωσε μέσα στη βράκα του, και όταν ξεμύτισε ο ήλιος και ήταν ν᾽ αφήσουν τ᾽ άλογα, ο Οιβάρης έβγαλε το χέρι του και το έφερε στα ρουθούνια του αλόγου του Δαρείου, όπου το άλογο το μύρισε, φρούμαξε και χρεμέτισε.
[3.88.1] Αναδείχτηκε λοιπόν ο βασιλιάς ο Δαρείος ο γιος του Υστάσπη, και εκτός από τους Άραβες, οι πάντες στην Ασία ήταν υπήκοοί του, αφού τους είχαν υποτάξει ο Κύρος και ύστερα πάλι ο Καμβύσης. Όσο για τους Άραβες, ουδέποτε υποτάχθηκαν να γίνουν δούλοι των Περσών, αλλά έγιναν σύμμαχοί τους αφήνοντας τον Καμβύση να περάσει στην Αίγυπτο — γιατί αν οι Άραβες δεν ήθελαν, οι Πέρσες δεν θα είχαν εισβάλει στην Αίγυπτο. [3.88.2] Οι πρώτοι περσικοί γάμοι που έκανε ο Δαρείος, ήταν με τις δύο θυγατέρες του Κύρου, την Άτοσσα και την Αρτυστώνη, την Άτοσσα, που ήταν πριν γυναίκα του αδελφού της του Καμβύση και ύστερα του Μάγου, και την Αρτυστώνη που ήταν παρθένα. [3.88.3] Ύστερα ο Δαρείος παντρεύτηκε και τη θυγατέρα του Σμέρδη, του γιου του Κύρου, Πάρμυς τ᾽ όνομά της, όπως πήρε και τη θυγατέρα του Οτάνη, εκείνην που είχε φανερώσει τον Μάγο. Και άπλωσε παντού την εξουσία του. Πρώτα πρώτα κατασκεύασε και έστησε μια πέτρινη στήλη που είχε επιγραφή που τα γράμματά της έλεγαν: «Ο Δαρείος ο γιος του Υστάσπη με την αρετή του αλόγου του (ανέφερε το όνομά του) και του ιπποκόμου του Οιβάρη απόκτησε τη βασιλεία των Περσών».
[3.89.1] Ύστερα από αυτά που έκανε ως προς τους Πέρσες, ο Δαρείος θέσπισε είκοσι διοικήσεις που οι Πέρσες τις ονομάζουν σατραπείες· και αφού ίδρυσε τις διοικήσεις και διόρισε τους διοικητές, έταξε τους φόρους που θα του πήγαιναν ένα προς ένα τα έθνη, ενώνοντας με αυτά τα έθνη τους γείτονές τους, και μοιράζοντας όσο προχωρούσε πιο πέρα τα μακρινότερα έθνη σε διάφορες ομάδες. [3.89.2] Και χώρισε ως εξής τις διοικήσεις και την ετήσια πρόσοδο των φόρων: όσοι έφερναν ασήμι, ορίστηκε να πληρώνουν με βάση το βαβυλωνιακό τάλαντο, όσοι χρυσάφι, με βάση το ευβοϊκό τάλαντο. Το βαβυλωνιακό τάλαντο τώρα είναι ίσο με εβδομήντα οκτώ ευβοϊκές μνες. [3.89.3] Πάντως, όταν βασιλιάς ήταν ο Κύρος και ύστερα ο Καμβύσης, τίποτε το καθορισμένο δεν υπήρχε σχετικά με τους φόρους — όλοι έφερναν δώρα· ύστερα όμως απ᾽ αυτή τη ρύθμιση με τον φόρο και τα άλλα σχετικά μέτρα, οι Πέρσες λένε ότι ο Δαρείος ήταν έμπορος, ο Καμβύσης δεσπότης και ο Κύρος πατέρας, επειδή ο πρώτος με τα πάντα κερδοσκοπούσε, ο δεύτερος ήταν τραχύς και ανέμελος, ο τρίτος ήταν ήπιος και είχε σκεφτεί γι᾽ αυτούς όλα τα καλά.
[3.90.1] Από τους Ίωνες λοιπόν και τους Μάγνητες της Ασίας και από τους Αιολείς, τους Κάρες, τους Λυκίους, τους Μιλυείς και τους Παμφύλους (γιατί σ᾽ αυτούς ο Δαρείος είχε επιβάλει έναν φόρο, τον ίδιο) έρχονταν τετρακόσια ασημένια τάλαντα. Και αυτός ήταν ο πρώτος νομός που ίδρυσε ο Δαρείος· από τους Μυσούς, τους Λυδούς, τους Λασονίους, τους Καβαλίους και τους Υτεννείς, πεντακόσια τάλαντα· αυτός ήταν ο δεύτερος νομός. [3.90.2] Από τους Ελλησπόντιους, στα δεξιά αυτού που εισπλέει στο Στενό, τους Φρύγες και τους Θράκες της Ασίας, από τους Παφλαγόνες, τους Μαριανδυνούς και τους Συρίους, ο φόρος ήταν τριακόσια εξήντα τάλαντα· αυτός ήταν ο τρίτος νομός. [3.90.3] Από τους Κίλικες τριακόσια εξήντα άσπρα άλογα, που σημαίνει ένα για την κάθε ημέρα, και πεντακόσια ασημένια τάλαντα: από αυτά, τα εκατόν σαράντα ξοδεύονταν για την έφιππη φρουρά της χώρας της Κιλικίας και τα τριακόσια εξήντα πήγαιναν στον Δαρείο· αυτός ήταν ο τέταρτος νομός.
[3.91.1] Από την πόλη Ποσίδειο, που την είχε ιδρύσει ο Αμφίλοχος ο γιος του Αμφιάραου στα σύνορα Κιλίκων και Συρίων, από εκεί αρχίζοντας ώς την Αίγυπτο, εκτός από τα μέρη που ανήκαν στους Άραβες (γιατί αυτά είχαν ατέλεια), ο φόρος ήταν τριακόσια πενήντα τάλαντα· στον νομό αυτόν ανήκαν ολόκληρη η Φοινίκη, η Συρία η λεγόμενη Παλαιστίνη και η Κύπρος· αυτός ήταν ο πέμπτος νομός. [3.91.2] Από την Αίγυπτο τώρα, από τους Λίβυους που συνορεύουν με την Αίγυπτο, από την Κυρήνη και τη Βάρκα (γιατί είχαν κι αυτές υπαχθεί στον αιγυπτιακό νομό) έρχονταν επτακόσια τάλαντα, εκτός από το ασήμι που ερχόταν από τη λίμνη Μοίριδα και που έβγαινε από τα ψάρια· [3.91.3] τα επτακόσια τάλαντα δηλαδή έρχονταν χώρια απ᾽ αυτό το ασήμι και χώρια από το σιτάρι που δινόταν επιπλέον· γιατί στους Πέρσες που κατοικούν στο Λευκό Τείχος της Μέμφιδας και στους συμμάχους τους δίνουν επιπλέον εκατόν είκοσι χιλιάδες μεδίμνους σιτάρι· αυτός ήταν ο έκτος νομός. [3.91.4] Οι Σατταγύδες, οι Γανδάριοι, οι Δαδίκες και οι Απαρύτες, που ήταν βαλμένοι στην ίδια κατηγορία, πλήρωναν εκατόν εβδομήντα τάλαντα· αυτός ήταν ο έβδομος νομός. Από τα Σούσα και την υπόλοιπη χώρα των Κισσίων έρχονταν τριακόσια τάλαντα· αυτός ήταν ο όγδοος νομός.
[3.92.1] Από τη Βαβυλώνα και την υπόλοιπη Ασσυρία τού έρχονταν του Δαρείου χίλια ασημένια τάλαντα και πεντακόσια αγόρια ευνούχοι· αυτός ήταν ο ένατος νομός. Από τα Αγβάτανα και την υπόλοιπη Μηδία, από τους Παρικανίους και τους Ορθοκορυβαντίους, τετρακόσια πενήντα τάλαντα· αυτός ήταν ο δέκατος νομός. [3.92.2] Οι Κάσπιοι, οι Παυσίτες, οι Παντίμαθοι και οι Δαρείτες μάζευαν όλοι μαζί και πλήρωναν διακόσια τάλαντα· αυτός ήταν ο ενδέκατος νομός. Από τους Βακτριανούς ώς τους Αιγλούς ο φόρος ήταν τριακόσια εξήντα τάλαντα· αυτός ήταν ο δωδέκατος νομός.
[3.93.1] Από την Πακτυική, τους Αρμενίους και τους ομόρους τους ώς τον Εύξεινο Πόντο έρχονταν τετρακόσια τάλαντα· αυτός ήταν ο δέκατος τρίτος νομός. [3.93.2] Από τους Σαγαρτίους, τους Σαράγγες, τους Θαμαναίους, τους Ουτίους, τους Μύκους και απ᾽ αυτούς που κατοικούσαν στα νησιά της Ερυθράς θάλασσας, όπου ο βασιλιάς εγκαθιστούσε τους λεγόμενος «ανασπάστους», απ᾽ όλους αυτούς δινόταν φόρος εξακόσια τάλαντα· αυτός ήταν ο δέκατος τέταρτος νομός. [3.93.3] Οι Σάκες και οι Κάσπιοι πλήρωναν διακόσια πενήντα τάλαντα· αυτός ήταν ο δέκατος πέμπτος νομός. Οι Πάρθοι, οι Χοράσμιοι, οι Σόγδοι και οι Άρειοι πλήρωναν τριακόσια τάλαντα· αυτός ήταν ο δέκατος έκτος νομός.
[3.94.1] Οι Παρικάνιοι και οι Αιθίοπες της Ασίας πλήρωναν τετρακόσια τάλαντα· αυτός ήταν ο δέκατος έβδομος νομός. Για τους Ματιανούς, τους Σάσπειρες και τους Αλαροδίους είχαν οριστεί διακόσια τάλαντα· αυτός ήταν ο δέκατος όγδοος νομός. [3.94.2] Στους Μόσχους, στους Τιβαρηνούς, στους Μάκρωνες, στους Μοσσυνοίκους και στους Μάρες είχαν επιβληθεί τριακόσια τάλαντα· αυτός ήταν ο δέκατος ένατος νομός. Οι Ινδοί είναι πολύ περισσότεροι σε αριθμό απ᾽ όλους τους ανθρώπους που γνωρίζουμε εμείς, και πλήρωναν περισσότερον φόρο απ᾽ όλους τους άλλους, δηλαδή τριακόσια εξήντα τάλαντα σε ψήγμα· αυτός ήταν ο εικοστός νομός.
[3.95.1] Τώρα, αν το βαβυλωνιακό ασήμι υπολογιστεί σε ευβοϊκό νόμισμα, μας κάνει εννιά χιλιάδες οκτακόσια ογδόντα τάλαντα, και αν η αξία του χρυσού υπολογιστεί δεκατρείς φορές υψηλότερη, το ψήγμα μάς δίνει τέσσερις χιλιάδες εξακόσια ογδόντα τάλαντα. [3.95.2] Αν όλα αυτά προστεθούν, ο Δαρείος μάζευε κάθε χρόνο από τους φόρους δεκατέσσερις χιλιάδες πεντακόσια εξήντα ευβοϊκά τάλαντα: παραλείπω τα μικρότερα ποσά και στρογγυλεύω.
[3.96.1] Οι φόροι αυτοί έρχονταν στον Δαρείο από την Ασία και από λιγοστά μέρη της Λιβύης. Με το πέρασμα του καιρού ωστόσο, έρχονταν και άλλοι φόροι, από τα νησιά και από κατοίκους της Ευρώπης, ώς τη Θεσσαλία ακόμη. [3.96.2] Τον θησαυρό αυτόν ο βασιλιάς τον αποθηκεύει με τον ακόλουθο τρόπο: τον λιώνει και τον χύνει μέσα σε πήλινα πιθάρια, και όταν γεμίσει το κάθε πιθάρι, αυτός σπάει τον πηλό και τον βγάζει. Και όταν χρειαστεί χρήματα, κόβει όσα χρειάζεται κάθε φορά.