Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (2.95.1-2.97.6)

[2.95.1] Ὑπὸ δὲ τοὺς αὐτοὺς χρόνους, τοῦ χειμῶνος τούτου ἀρχομένου, Σιτάλκης ὁ Τήρεω Ὀδρύσης Θρᾳκῶν βασιλεὺς ἐστράτευσεν ἐπὶ Περδίκκαν τὸν Ἀλεξάνδρου Μακεδονίας βασιλέα καὶ ἐπὶ Χαλκιδέας τοὺς ἐπὶ Θρᾴκης, δύο ὑποσχέσεις τὴν μὲν βουλόμενος ἀναπρᾶξαι, τὴν δὲ αὐτὸς ἀποδοῦναι. [2.95.2] ὅ τε γὰρ Περδίκκας αὐτῷ ὑποσχόμενος, εἰ Ἀθηναίοις τε διαλλάξειεν ἑαυτὸν κατ᾽ ἀρχὰς τῷ πολέμῳ πιεζόμενον καὶ Φίλιππον τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ πολέμιον ὄντα μὴ καταγάγοι ἐπὶ βασιλείᾳ, ἃ ὑπεδέξατο οὐκ ἐπετέλει· τοῖς τε Ἀθηναίοις αὐτὸς ὡμολογήκει, ὅτε τὴν ξυμμαχίαν ἐποιεῖτο, τὸν ἐπὶ Θρᾴκης Χαλκιδικὸν πόλεμον καταλύσειν. [2.95.3] ἀμφοτέρων οὖν ἕνεκα τὴν ἔφοδον ἐποιεῖτο καὶ τόν τε Φιλίππου υἱὸν Ἀμύνταν ὡς ἐπὶ βασιλείᾳ τῶν Μακεδόνων ἦγε καὶ τῶν Ἀθηναίων πρέσβεις, οἳ ἔτυχον παρόντες τούτων ἕνεκα, καὶ ἡγεμόνα Ἅγνωνα· ἔδει γὰρ καὶ τοὺς Ἀθηναίους ναυσί τε καὶ στρατιᾷ ὡς πλείστῃ ἐπὶ τοὺς Χαλκιδέας παραγενέσθαι. [2.96.1] ἀνίστησιν οὖν ἐκ τῶν Ὀδρυσῶν ὁρμώμενος πρῶτον μὲν τοὺς ἐντὸς τοῦ Αἵμου τε ὄρους καὶ τῆς Ῥοδόπης Θρᾷκας, ὅσων ἦρχε μέχρι θαλάσσης [ἐς τὸν Εὔξεινόν τε πόντον καὶ τὸν Ἑλλήσποντον], ἔπειτα τοὺς ὑπερβάντι Αἷμον Γέτας καὶ ὅσα ἄλλα μέρη ἐντὸς τοῦ Ἴστρου ποταμοῦ πρὸς θάλασσαν μᾶλλον τὴν τοῦ Εὐξείνου πόντου κατῴκητο· εἰσὶ δ᾽ οἱ Γέται καὶ οἱ ταύτῃ ὅμοροί τε τοῖς Σκύθαις καὶ ὁμόσκευοι, πάντες ἱπποτοξόται. [2.96.2] παρεκάλει δὲ καὶ τῶν ὀρεινῶν Θρᾳκῶν πολλοὺς τῶν αὐτονόμων καὶ μαχαιροφόρων, οἳ Δῖοι καλοῦνται, τὴν Ῥοδόπην οἱ πλεῖστοι οἰκοῦντες· καὶ τοὺς μὲν μισθῷ ἔπειθεν, οἱ δ᾽ ἐθελονταὶ ξυνηκολούθουν. [2.96.3] ἀνίστη δὲ καὶ Ἀγριᾶνας καὶ Λαιαίους καὶ ἄλλα ὅσα ἔθνη Παιονικὰ ὧν ἦρχε καὶ ἔσχατοι τῆς ἀρχῆς οὗτοι ἦσαν· μέχρι γὰρ Λαιαίων Παιόνων καὶ τοῦ Στρυμόνος ποταμοῦ, ὃς ἐκ τοῦ Σκόμβρου ὄρους δι᾽ Ἀγριάνων καὶ Λαιαίων ῥεῖ, [οὗ] ὡρίζετο ἡ ἀρχὴ τὰ πρὸς Παίονας αὐτονόμους ἤδη. [2.96.4] τὰ δὲ πρὸς Τριβαλλούς, καὶ τούτους αὐτονόμους, Τρῆρες ὥριζον καὶ Τιλαταῖοι· οἰκοῦσι δ᾽ οὗτοι πρὸς βορέαν τοῦ Σκόμβρου ὄρους καὶ παρήκουσι πρὸς ἡλίου δύσιν μέχρι τοῦ Ὀσκίου ποταμοῦ. ῥεῖ δ᾽ οὗτος ἐκ τοῦ ὄρους ὅθενπερ καὶ ὁ Νέστος καὶ ὁ Ἕβρος· ἔστι δὲ ἐρῆμον τὸ ὄρος καὶ μέγα, ἐχόμενον τῆς Ῥοδόπης.
[2.97.1] Ἐγένετο δὲ ἡ ἀρχὴ ἡ Ὀδρυσῶν μέγεθος ἐπὶ μὲν θάλασσαν καθήκουσα ἀπὸ Ἀβδήρων πόλεως ἐς τὸν Εὔξεινον πόντον μέχρι Ἴστρου ποταμοῦ· αὕτη περίπλους ἐστὶν ἡ γῆ τὰ ξυντομώτατα, ἢν αἰεὶ κατὰ πρύμναν ἱστῆται τὸ πνεῦμα, νηὶ στρογγύλῃ τεσσάρων ἡμερῶν καὶ ἴσων νυκτῶν· ὁδῷ δὲ τὰ ξυντομώτατα ἐξ Ἀβδήρων ἐς Ἴστρον ἀνὴρ εὔζωνος ἑνδεκαταῖος τελεῖ. [2.97.2] τὰ μὲν πρὸς θάλασσαν τοσαύτη ἦν, ἐς ἤπειρον δὲ ἀπὸ Βυζαντίου ἐς Λαιαίους καὶ ἐπὶ τὸν Στρυμόνα (ταύτῃ γὰρ διὰ πλείστου ἀπὸ θαλάσσης ἄνω ἐγίγνετο) ἡμερῶν ἀνδρὶ εὐζώνῳ τριῶν καὶ δέκα ἁνύσαι. [2.97.3] φόρος τε ἐκ πάσης τῆς βαρβάρου καὶ τῶν Ἑλληνίδων πόλεων, ὅσον προσῆξαν ἐπὶ Σεύθου, ὃς ὕστερον Σιτάλκου βασιλεύσας πλεῖστον δὴ ἐποίησε, τετρακοσίων ταλάντων ἀργυρίου μάλιστα δύναμις, ἃ χρυσὸς καὶ ἄργυρος ᾔει· καὶ δῶρα οὐκ ἐλάσσω τούτων χρυσοῦ τε καὶ ἀργύρου προσεφέρετο, χωρὶς δὲ ὅσα ὑφαντά τε καὶ λεῖα καὶ ἡ ἄλλη κατασκευή, καὶ οὐ μόνον αὐτῷ, ἀλλὰ καὶ τοῖς παραδυναστεύουσί τε καὶ γενναίοις Ὀδρυσῶν. [2.97.4] κατεστήσαντο γὰρ τοὐναντίον τῆς Περσῶν βασιλείας τὸν νόμον, ὄντα μὲν καὶ τοῖς ἄλλοις Θρᾳξί, λαμβάνειν μᾶλλον ἢ διδόναι (καὶ αἴσχιον ἦν αἰτηθέντα μὴ δοῦναι ἢ αἰτήσαντα μὴ τυχεῖν), ὅμως δὲ κατὰ τὸ δύνασθαι ἐπὶ πλέον αὐτῷ ἐχρήσαντο· οὐ γὰρ ἦν πρᾶξαι οὐδὲν μὴ διδόντα δῶρα. ὥστε ἐπὶ μέγα ἡ βασιλεία ἦλθεν ἰσχύος. [2.97.5] τῶν γὰρ ἐν τῇ Εὐρώπῃ ὅσαι μεταξὺ τοῦ Ἰονίου κόλπου καὶ τοῦ Εὐξείνου πόντου μεγίστη ἐγένετο χρημάτων προσόδῳ καὶ τῇ ἄλλῃ εὐδαιμονίᾳ, ἰσχύι δὲ μάχης καὶ στρατοῦ πλήθει πολὺ δευτέρα μετὰ τὴν Σκυθῶν. [2.97.6] ταύτῃ δὲ ἀδύνατα ἐξισοῦσθαι οὐχ ὅτι τὰ ἐν τῇ Εὐρώπῃ, ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐν τῇ Ἀσίᾳ ἔθνος ἓν πρὸς ἓν οὐκ ἔστιν ὅτι δυνατὸν Σκύθαις ὁμογνωμονοῦσι πᾶσιν ἀντιστῆναι. οὐ μὴν οὐδ᾽ ἐς τὴν ἄλλην εὐβουλίαν καὶ ξύνεσιν περὶ τῶν παρόντων ἐς τὸν βίον ἄλλοις ὁμοιοῦνται.

[2.95.1] Τον ίδιο περίπου καιρό, όταν άρχιζε ο χειμώνας αυτός, ο Οδρύσης Σιτάλκης του Τήρεω, βασιλεύς των Θρακών, ξεκίνησε σε εκστρατεία εναντίον του Περδίκκα του Αλεξάνδρου, που ήταν βασιλεύς της Μακεδονίας, και των Χαλκιδέων της Θράκης. Αιτία της εκστρατείας ήσαν δύο υποσχέσεις. Ήθελε να του επιβάλει την εκπλήρωση της μιας και να εκτελέσει ο ίδιος την άλλην. [2.95.2] Όταν ο Περδίκκας είχε βρεθεί σε δύσκολη θέση, στην αρχή του πολέμου, είχε ζητήσει από τον Σιτάλκη να τον συμφιλιώσει με τους Αθηναίους και να μην υποστηρίξει τον αδελφό του Φίλιππο που ήταν εχθρός του και ήθελε να γίνει εκείνος βασιλεύς. Είχε δώσει ορισμένες υποσχέσεις στον Σιτάλκη και τώρα δεν τις κρατούσε. Ο ίδιος ο Σιτάλκης, όταν έκανε συμμαχία με τους Αθηναίους, είχε δώσει την υπόσχεση να τερματίσει τον χαλκιδικό πόλεμο της Θράκης. [2.95.3] Για τους δύο, λοιπόν, αυτούς λόγους άρχισε την εκστρατεία. Πήρε μαζί του τον Αμύντα, γιο του Φιλίππου, για να τον εγκαταστήσει βασιλέα των Μακεδόνων, και μερικούς Αθηναίους πρέσβεις που ήσαν κοντά του γι᾽ αυτούς ακριβώς τους λόγους. Στρατηγός τους ήταν ο Άγνων, γιατί και οι Αθηναίοι θα τον βοηθούσαν με στόλο και με όσο μπορούσαν περισσότερο στρατό εναντίον των Χαλκιδέων.
[2.96.1] Ο Σιτάλκης, αρχίζοντας απ᾽ τους Οδρύσες, επιστράτευσε πρώτους τους Θράκες που ζουν στην περιοχή, από τον Αίμο και την Ροδόπη έως τον Εύξεινο Πόντο και τον Ελλήσποντο, τους οποίους εξουσίαζε. Ύστερα επιστράτευσε τους Γέτες και τις άλλες φυλές που ζουν πέρα από τον Αίμο μέχρι του Ίστρου, κοντά στα παράλια του Ευξείνου. Οι Γέτες αυτοί και οι άλλες φυλές γειτονεύουν με τους Σκύθες και είναι οπλισμένοι σαν κι αυτούς, δηλαδή είναι ιπποτοξότες. [2.96.2] Κάλεσε και πολλούς από τους ορεινούς Θράκες που είναι μαχαιροφόροι και ονομάζονται Δίοι. Είναι ανεξάρτητοι και ζουν, οι περισσότεροι, στην Ροδόπη. Μερικοί πήγαν εθελοντικά κι άλλοι πήγαν μισθοφόροι. [2.96.3] Κάλεσε και τους Αγριάνες και τους Λαιαίους και όσες άλλες παιονικές φυλές εξουσίαζε. Αυτές οι φυλές ήσαν ακριτικές. Η εξουσία του Σιτάλκη εκτεινόταν έως τους Λαιαίους Παίονες και όριό της ήταν ο ποταμός Στρυμόνας που έχει τις πηγές του στο Σκόμιον όρος και διασχίζει το έδαφος των Αγριάνων και των Λαιαίων. Από τον Στρυμόνα και πέρα κατοικούν οι ανεξάρτητοι Παίονες. [2.96.4] Στα σύνορα προς τους ανεξάρτητους Τριβαλλούς κατοικούν οι Τρήρες και οι Τιλαταίοι που ζουν στα βόρεια του όρους Σκόμιον και φτάνουν, προς την δύση, έως τον ποταμό Όσκιο που πηγάζει απ᾽ τα ίδια βουνά απ᾽ όπου πηγάζουν ο Νέστος και ο Έβρος. Το βουνό αυτό είναι ένας μεγάλος ορεινός όγκος που γειτονεύει με την Ροδόπη.
[2.97.1] Η έκταση του κράτους των Οδρυσών ήταν η ακόλουθη. Οι ακτές του άρχιζαν από τα Άβδηρα κι έφταναν έως τις εκβολές του Ίστρου, στον Εύξεινο Πόντο. Για να καλύψει ένα εμπορικό καράβι την απόσταση αυτή, ακολουθώντας τον συντομότερο δρόμο και με τον άνεμο πάντα ευνοϊκό, χρειάζεται τέσσερις μέρες και τέσσερις νύχτες. Από στεριά, ένας καλός πεζοπόρος, ακολουθώντας το πιο σύντομο δρομολόγιο, χρειάζεται έντεκα μέρες για να πάει από τα Άβδηρα στον Ίστρο. [2.97.2] Τέτοιο μάκρος έχουν οι ακτές. Όσο για την εδαφική του έκταση, ένας καλός πεζοπόρος χρειάζεται δεκατρείς μέρες από το Βυζάντιο έως τους Λαιαίους, στις όχθες του Στρυμόνα, στο σημείο, δηλαδή, που απέχει περισσότερο από την θάλασσα. [2.97.3] Την εποχή του Σεύθου, που βασίλεψε μετά τον Σιτάλκη και αύξησε στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό την φορολογία, ο φόρος που του πλήρωναν οι βάρβαροι και οι ελληνικές υπήκοες πολιτείες ήταν τετρακόσια περίπου τάλαντα ασήμι και χρυσό. Προσφέρονταν και δώρα από χρυσό και ασήμι της ίδιας, περίπου, αξίας, χώρια τα υφάσματα, κεντημένα ή απλά, και άλλα αντικείμενα που τα έδιναν όχι μόνο στον βασιλέα, αλλά και στους αξιωματούχους και τους ευγενείς των Οδρυσών. [2.97.4] Εκεί, καθώς και στους άλλους Θράκες, είχε επικρατήσει το αντίθετο από ό,τι στην Περσία. Δηλαδή έπαιρναν μάλλον αντί να δίνουν και ήταν μεγαλύτερη ντροπή να μη δίνει κανείς όταν του ζητούν παρά να ζητήσει κάτι και να μην του το δώσουν. Οι Οδρύσες ηγεμόνες, που εξουσίαζαν όλη την χώρα, εφάρμοζαν αυτό το σύστημα σε τέτοιο βαθμό, ώστε κανείς να μην μπορεί να επιτύχει κάτι μαζί τους αν δεν τους έδινε δώρα. [2.97.5] Με τον τρόπο αυτό το βασίλειό τους ήταν το ισχυρότερο απ᾽ τα βασίλεια που βρίσκονται στην Ευρώπη ανάμεσα στο Ιόνιο πέλαγος και τον Εύξεινο πόντο. Από άποψη, όμως, στρατιωτικής δύναμης και πλήθους στρατού υστερούσε πολύ από τους Σκύθες. [2.97.6] Αυτούς δεν υπάρχει στην Ευρώπη, αλλά ούτε και στην Ασία, έθνος που μόνο του θα μπορούσε να τους αντισταθεί αν ήσαν ενωμένοι. Οι Σκύθες, πάντως, δεν μπορούσαν να συγκριθούν με κανέναν άλλον λαό στην φρόνιμη διακυβέρνηση και στην καλή οργάνωση της κοινωνίας τους.