Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΑΡΡΙΑΝΟΣ

Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (4.1.1-4.2.4)

ΒΙΒΛΙΟΝ ΤΕΤΑΡΤΟΝ


[4.1.1] Οὐ πολλαῖς δὲ ἡμέραις ὕστερον ἀφικνοῦνται παρ᾽ Ἀλέξανδρον πρέσβεις παρά τε Σκυθῶν τῶν Ἀβίων καλουμένων, (οὓς καὶ Ὅμηρος δικαιοτάτους ἀνθρώπους εἰπὼν ἐν τῇ ποιήσει ἐπῄνεσεν· οἰκοῦσι δὲ ἐν τῇ Ἀσίᾳ οὗτοι αὐτόνομοι, οὐχ ἥκιστα διὰ πενίαν τε καὶ δικαιότητα) καὶ παρὰ τῶν ἐκ τῆς Εὐρώπης Σκυθῶν, οἳ δὴ τὸ μέγιστον ἔθνος [Σκυθικὸν] ἐν τῇ Εὐρώπῃ ἐποικοῦσιν. [4.1.2] καὶ τούτοις ξυμπέμπει Ἀλέξανδρος τῶν ἑταίρων, πρόφασιν μὲν κατὰ πρεσβείαν φιλίαν ξυνθησομένους, ὁ δὲ νοῦς τῆς πομπῆς ἐς κατασκοπήν τι μᾶλλον ἔφερε φύσεώς τε τῆς χώρας τῆς Σκυθικῆς καὶ πλήθους αὐτῶν καὶ νομαίων καὶ ὁπλίσεως, ἥντινα ἔχοντες στέλλονται ἐς τὰς μάχας.
[4.1.3] Αὐτὸς δὲ πρὸς τῷ Τανάϊδι ποταμῷ ἐπενόει πόλιν οἰκίσαι, καὶ ταύτην ἑαυτοῦ ἐπώνυμον. ὅ τε γὰρ χῶρος ἐπιτήδειος αὐτῷ ἐφαίνετο αὐξῆσαι ἐπὶ μέγα τὴν πόλιν καὶ ἐν καλῷ οἰκισθήσεσθαι τῆς ἐπὶ Σκύθας, εἴποτε ξυμβαίνοι, ἐλάσεως καὶ τῆς προφυλακῆς τῆς χώρας πρὸς τὰς καταδρομὰς τῶν πέραν τοῦ ποταμοῦ ἐποικούντων βαρβάρων. [4.1.4] ἐδόκει δ᾽ ἂν καὶ μεγάλη γενέσθαι ἡ πόλις πλήθει τε τῶν ἐς αὐτὴν ξυνοικιζομένων καὶ τοῦ ὀνόματος τῇ λαμπρότητι. καὶ ἐν τούτῳ οἱ πρόσχωροι τῷ ποταμῷ βάρβαροι τούς τε τὰ φρούρια ἐν ταῖς πόλεσι σφῶν ἔχοντας στρατιώτας τῶν Μακεδόνων ξυλλαβόντες ἀπέκτειναν καὶ τὰς πόλεις ἐς ἀσφάλειάν τινα μᾶλλον ὠχύρουν. [4.1.5] ξυνεπελάβοντο δὲ αὐτοῖς τῆς ἀποστάσεως καὶ τῶν Σογδιανῶν οἱ πολλοί, ἐπαρθέντες πρὸς τῶν ξυλλαβόντων Βῆσσον, ὥστε καὶ τῶν Βακτριανῶν ἔστιν οὕς σφισιν οὗτοι ξυναπέστησαν, εἴτε δὴ καὶ δείσαντες Ἀλέξανδρον, εἴτε καὶ λόγον ἐπὶ τῇ ἀποστάσει διδόντες, ὅτι ἐς ἕνα ξύλλογον ἐπηγγέλκει Ἀλέξανδρος ξυνελθεῖν τοὺς ὑπάρχους τῆς χώρας ἐκείνης εἰς Ζαρίασπα, τὴν μεγίστην πόλιν, ὡς ἐπ᾽ ἀγαθῷ οὐδενὶ τοῦ ξυλλόγου γιγνομένου.
[4.2.1] Ταῦτα ὡς ἀπηγγέλθη Ἀλεξάνδρῳ, παραγγείλας τοῖς πεζοῖς κατὰ λόχους κλίμακας ποιεῖσθαι ὅσα‹ι› ἑκάστῳ λόχῳ ἐπηγγέλθησαν, αὐτὸς μὲν ἐπὶ τὴν πρώτην ἀπὸ τοῦ στρατοπέδου ὁρμηθέντι πόλιν προὐχώρει, ᾗ ὄνομα ἦν Γάζα· ἐς γὰρ ἑπτὰ πόλεις ξυμπεφευγέναι ἐλέγοντο οἱ ἐκ τῆς χώρας βάρβαροι· [4.2.2] Κρατερὸν δὲ ἐκπέμπει πρὸς τὴν καλουμένην Κυρούπολιν, ἥπερ μεγίστη πασῶν καὶ ἐς αὐτὴν οἱ πλεῖστοι ξυνειλεγμένοι ἦσαν τῶν βαρβάρων. παρήγγελτο δὲ αὐτῷ στρατοπεδεῦσαι πλησίον τῆς πόλεως καὶ τάφρον τε ἐν κύκλῳ αὐτῆς ὀρύξαι καὶ χάρακα περιβαλέσθαι καὶ τὰς μηχανὰς ὅσαις χρῆσθαι ξυμπηγνύναι, ὡς πρὸς τοὺς ἀμφὶ Κρατερὸν τὴν γνώμην τετραμμένοι οἱ ἐκ τῆς πόλεως ταύτης ἀδύνατοι ὦσι ταῖς ἄλλαις πόλεσιν ἐπωφελεῖν. [4.2.3] αὐτὸς δὲ ἐπὶ τὴν Γάζαν ἐπεὶ ἀφίκετο, ὡς εἶχεν ἐξ ἐφόδου σημαίνει προσβάλλειν τῷ τείχει γηΐνῳ τε καὶ οὐχ ὑψηλῷ ὄντι, προσθέντας ἐν κύκλῳ πάντοθεν τὰς κλίμακας· οἱ δὲ σφενδονῆται αὐτῷ καὶ οἱ τοξόται τε καὶ ἀκοντισταὶ ὁμοῦ τῇ ἐφόδῳ τῶν πεζῶν ἐσηκόντιζον ἐς τοὺς προμαχομένους ἀπὸ τοῦ τείχους καὶ βέλη ἀπὸ μηχανῶν ἠφίετο, ὥστε ὀξέως μὲν ὑπὸ τοῦ πλήθους τῶν βελῶν ἐγυμνώθη τὸ τεῖχος τῶν προμαχομένων, ταχεῖα δὲ ἡ πρόσθεσις τῶν κλιμάκων καὶ ἡ ἀνάβασις τῶν Μακεδόνων ἡ ἐπὶ τὸ τεῖχος ἐγίγνετο. [4.2.4] τοὺς μὲν δὴ ἄνδρας πάντας ἀπέκτειναν, οὕτως ἐξ Ἀλεξάνδρου προστεταγμένον, γυναῖκας δὲ καὶ παῖδας καὶ τὴν ἄλλην λείαν διήρπασαν. ἔνθεν δὲ εὐθὺς ἦγεν ἐπὶ τὴν δευτέραν ἀπ᾽ ἐκείνης πόλιν ᾠκισμένην, καὶ ταύτην τῷ αὐτῷ τε τρόπῳ καὶ τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ λαμβάνει καὶ τοὺς ἁλόντας τὰ αὐτὰ ἔπραξεν. ὁ δὲ ἦγεν ἐπὶ τὴν τρίτην πόλιν, καὶ ταύτην τῇ ὑστεραίᾳ ἐπὶ τῇ πρώτῃ προσβολῇ εἷλεν.

ΒΙΒΛΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ


[4.1.1] Λίγες μέρες αργότερα έφθασαν στον Αλέξανδρο πρέσβεις από τους Σκύθες τους Άβιους, όπως ονομάζονται (αυτούς που και ο Όμηρος επαινεί στην ποίησή του λέγοντας ότι είναι οι πιο δίκαιοι άνθρωποι και κατοικούν αυτόνομα στην Ασία, επειδή κυρίως είναι φτωχοί και έχουν αίσθημα δικαίου). Έφθασαν ακόμα πρέσβεις από τους Σκύθες της Ευρώπης, τη μεγαλύτερη, ως γνωστόν, (σκυθική) εθνότητα που κατοικεί στην Ευρώπη. [4.1.2] Μαζί τους στην επιστροφή έστειλε ο Αλέξανδρος μερικούς από τους εταίρους με την πρόφαση να συνάψουν φιλία με τους Σκύθες, ο σκοπός όμως της αποστολής τους ήταν μάλλον να κατασκοπεύσουν τη φύση της χώρας και τον αριθμό των Σκυθών, καθώς και τις συνήθειες και τον οπλισμό, που έχουν οι Σκύθες, όταν ετοιμάζονται για τις μάχες.
[4.1.3] Ο ίδιος σχεδίαζε να ιδρύσει πόλη κοντά στον Τάναη ποταμό και να της δώσει το όνομά του. Γιατί και ο χώρος του φαινόταν κατάλληλος για να επεκταθεί η πόλη και να γίνει μεγάλη και σε επίκαιρη θέση θα χτιζόταν για ενδεχόμενη εκστρατεία του εναντίον των Σκυθών, όπως και για την υπεράσπιση της χώρας από τις επιδρομές των βαρβάρων που κατοικούσαν πέρα από τον Τάναη ποταμό. [4.1.4] Η πόλη φαινόταν ότι θα μπορούσε να γίνει μεγάλη τόσο εξαιτίας των ανθρώπων που θα εγκαθιστούσε σε αυτή, όσο και εξαιτίας της λαμπρότητας του ονόματός του. Στο μεταξύ οι βάρβαροι από τη μεριά του ποταμού συνέλαβαν και σκότωσαν τους Μακεδόνες στρατιώτες οι οποίοι κατείχαν τα φρούρια στις πόλεις τους και άρχισαν να τις οχυρώνουν για να τις ασφαλίσουν κάπως καλύτερα. [4.1.5] Στην εξέγερσή τους πήραν μέρος και οι περισσότεροι Σογδιανοί, επειδή τους ξεσήκωσαν οι άνδρες που συνέλαβαν τον Βήσσο, με αποτέλεσμα να επαναστατήσουν μαζί τους και μερικοί από τους Βακτριανούς είτε επειδή φοβήθηκαν πράγματι τον Αλέξανδρο είτε επειδή χρησιμοποίησαν ως πρόφαση για την εξέγερσή τους τη διαταγή του Αλεξάνδρου να συγκεντρωθούν οι ύπαρχοι της περιοχής εκείνης στα Ζαρίασπα, τη μεγαλύτερη πόλη τους. Για καλό πάντως σκοπό, έλεγαν, δεν θα γινόταν η συγκέντρωση εκείνη.
[4.2.1] Μόλις ανήγγειλαν αυτά στον Αλέξανδρο, διέταξε τους στρατιώτες του πεζικού να κατασκευάσουν όσες σκάλες είχε διαταχθεί ο κάθε λόχος. Ο ίδιος βάδισε κατά της πρώτης πόλης που συναντά κανείς αν ξεκινήσει από το στρατόπεδο. Το όνομά της ήταν Γάζα. Γιατί είχε διαδοθεί ότι οι βάρβαροι της περιοχής είχαν καταφύγει σε επτά πόλεις. [4.2.2] Έστειλε τον Κρατερό στην πόλη που ονομαζόταν Κυρούπολη, την μεγαλύτερη από όλες, όπου είχαν συγκεντρωθεί οι περισσότεροι βάρβαροι. Τον διέταξε να στρατοπεδεύσει κοντά στην πόλη και να ανοίξει γύρω από αυτήν τάφρο και να την περιβάλει με χαράκωμα και να κατασκευάσει όσες μηχανές του χρειάζονταν, ώστε οι υπερασπιστές της πόλης να έχουν στρέψει την προσοχή τους στους άνδρες του Κρατερού και να μην μπορούν να βοηθήσουν τις άλλες πόλεις. [4.2.3] Όταν έφθασε και ο ίδιος στη Γάζα, έδωσε αμέσως το σήμα με τη σάλπιγγα για έφοδο κατά των τειχών, που ήταν φτιαγμένα από ωμές πλίνθους και δεν ήταν ψηλά, και διέταξε να τοποθετήσουν τις σκάλες κυκλικά από όλες τις πλευρές. Την ώρα που οι πεζοί έκαναν την επίθεση, οι σφενδονήτες, οι τοξότες και οι ακοντιστές του χτυπούσαν τους υπερασπιστές των τειχών και οι πολιορκητικές του μηχανές έριχναν βέλη, με αποτέλεσμα ταχύτατα, επειδή τα βέλη ήταν πολλά, να εγκαταλειφθούν τα τείχη από τους υπερασπιστές τους, ενώ γρήγορα οι Μακεδόνες τοποθετούσαν τις σκάλες και ανέβαιναν στα τείχη. [4.2.4] Σκότωσαν όλους τους άνδρες, επειδή έτσι είχε διατάξει ο Αλέξανδρος, και πήραν μαζί τους τις γυναίκες, τα παιδιά και την υπόλοιπη λεία. Από εκεί ο Αλέξανδρος προχώρησε αμέσως εναντίον της δεύτερης μετά από εκείνην κατοικημένης πόλης. Την κατέλαβε και αυτήν με τον ίδιο τρόπο, την ίδια μέρα που έφθασε, και όσους συνέλαβε αιχμαλώτους τους φέρθηκε κατά τον ίδιο τρόπο. Μετά προχώρησε κατά της τρίτης πόλης και την επόμενη μέρα την κατέλαβε με την πρώτη επίθεση.