Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (2.85.1-2.86.6)

[2.85.1] Πέμπουσι δὲ καὶ οἱ Λακεδαιμόνιοι τῷ Κνήμῳ ξυμβούλους ἐπὶ τὰς ναῦς Τιμοκράτη καὶ Βρασίδαν καὶ Λυκόφρονα, κελεύοντες ἄλλην ναυμαχίαν βελτίω παρασκευάζεσθαι καὶ μὴ ὑπ᾽ ὀλίγων νεῶν εἴργεσθαι τῆς θαλάσσης. [2.85.2] ἐδόκει γὰρ αὐτοῖς ἄλλως τε καὶ πρῶτον ναυμαχίας πειρασαμένοις πολὺς ὁ παράλογος εἶναι, καὶ οὐ τοσούτῳ ᾤοντο σφῶν τὸ ναυτικὸν λείπεσθαι, γεγενῆσθαι δέ τινα μαλακίαν, οὐκ ἀντιτιθέντες τὴν Ἀθηναίων ἐκ πολλοῦ ἐμπειρίαν τῆς σφετέρας δι᾽ ὀλίγου μελέτης. ὀργῇ οὖν ἀπέστελλον. [2.85.3] οἱ δὲ ἀφικόμενοι μετὰ τοῦ Κνήμου ναῦς τε προσπεριήγγειλαν κατὰ πόλεις καὶ τὰς προϋπαρχούσας ἐξηρτύοντο ὡς ἐπὶ ναυμαχίαν. [2.85.4] πέμπει δὲ καὶ ὁ Φορμίων ἐς τὰς Ἀθήνας τήν τε παρασκευὴν αὐτῶν ἀγγελοῦντας καὶ περὶ τῆς ναυμαχίας ἣν ἐνίκησαν φράσοντας, καὶ κελεύων αὑτῷ ναῦς ὅτι πλείστας διὰ τάχους ἀποστεῖλαι, ὡς καθ᾽ ἡμέραν ἑκάστην ἐλπίδος οὔσης αἰεὶ ναυμαχήσειν. [2.85.5] οἱ δὲ ἀποπέμπουσιν εἴκοσι ναῦς αὐτῷ, τῷ δὲ κομίζοντι αὐτὰς προσεπέστειλαν ἐς Κρήτην πρῶτον ἀφικέσθαι. Νικίας γὰρ Κρὴς Γορτύνιος πρόξενος ὢν πείθει αὐτοὺς ἐπὶ Κυδωνίαν πλεῦσαι, φάσκων προσποιήσειν αὐτὴν οὖσαν πολεμίαν· ἐπῆγε δὲ Πολιχνίταις χαριζόμενος ὁμόροις τῶν Κυδωνιατῶν. [2.85.6] καὶ ὁ μὲν λαβὼν τὰς ναῦς ᾤχετο ἐς Κρήτην, καὶ μετὰ τῶν Πολιχνιτῶν ἐδῄου τὴν γῆν τῶν Κυδωνιατῶν, καὶ ὑπ᾽ ἀνέμων καὶ ἀπλοίας ἐνδιέτριψεν οὐκ ὀλίγον χρόνον· [2.86.1] οἱ δ᾽ ἐν τῇ Κυλλήνῃ Πελοποννήσιοι, ἐν τούτῳ ἐν ᾧ οἱ Ἀθηναῖοι περὶ Κρήτην κατείχοντο, παρεσκευασμένοι ὡς ἐπὶ ναυμαχίαν παρέπλευσαν ἐς Πάνορμον τὸν Ἀχαϊκόν, οὗπερ αὐτοῖς ὁ κατὰ γῆν στρατὸς τῶν Πελοποννησίων προσεβεβοηθήκει. [2.86.2] παρέπλευσε δὲ καὶ ὁ Φορμίων ἐπὶ τὸ Ῥίον τὸ Μολυκρικὸν καὶ ὡρμίσατο ἔξω αὐτοῦ ναυσὶν εἴκοσιν, αἷσπερ καὶ ἐναυμάχησεν. [2.86.3] ἦν δὲ τοῦτο μὲν τὸ Ῥίον φίλιον τοῖς Ἀθηναίοις, τὸ δ᾽ ἕτερον Ῥίον ἐστὶν ἀντιπέρας, τὸ ἐν τῇ Πελοποννήσῳ· διέχετον δὲ ἀπ᾽ ἀλλήλων σταδίους μάλιστα ἑπτὰ τῆς θαλάσσης, τοῦ δὲ Κρισαίου κόλπου στόμα τοῦτό ἐστιν. [2.86.4] ἐπὶ οὖν τῷ Ῥίῳ τῷ Ἀχαϊκῷ οἱ Πελοποννήσιοι, ἀπέχοντι οὐ πολὺ τοῦ Πανόρμου, ἐν ᾧ αὐτοῖς ὁ πεζὸς ἦν, ὡρμίσαντο καὶ αὐτοὶ ναυσὶν ἑπτὰ καὶ ἑβδομήκοντα, ἐπειδὴ καὶ τοὺς [Ἀθηναίους εἶδον. 2.86.5] καὶ ἐπὶ μὲν ἓξ ἢ ἑπτὰ ἡμέρας ἀνθώρμουν ἀλλήλοις μελετῶντές τε καὶ παρασκευαζόμενοι τὴν ναυμαχίαν, γνώμην ἔχοντες οἱ μὲν μὴ ἐκπλεῖν ἔξω τῶν Ῥίων ἐς τὴν εὐρυχωρίαν, φοβούμενοι τὸ πρότερον πάθος, οἱ δὲ μὴ ἐσπλεῖν ἐς τὰ στενά, νομίζοντες πρὸς ἐκείνων εἶναι τὴν ἐν ὀλίγῳ ναυμαχίαν. [2.86.6] ἔπειτα ὁ Κνῆμος καὶ ὁ Βρασίδας καὶ οἱ ἄλλοι τῶν Πελοποννησίων στρατηγοί, βουλόμενοι ἐν τάχει τὴν ναυμαχίαν ποιῆσαι πρίν τι καὶ ἀπὸ τῶν Ἀθηναίων ἐπιβοηθῆσαι, ξυνεκάλεσαν τοὺς στρατιώτας πρῶτον, καὶ ὁρῶντες αὐτῶν τοὺς πολλοὺς διὰ τὴν προτέραν ἧσσαν φοβουμένους καὶ οὐ προθύμους ὄντας παρεκελεύσαντο καὶ ἔλεξαν τοιάδε.

[2.85.1] Οι Λακεδαιμόνιοι έστειλαν του Κνήμου τρεις ναυτικούς συμβούλους, τον Τιμοκράτη, τον Βρασίδα και τον Λυκόφρονα, με διαταγή να ετοιμαστούν καλύτερα για νέα ναυμαχία και να μην ανεχθούν λίγα αθηναϊκά καράβια να κυριαρχούν στην περιοχή. [2.85.2] Ήταν η πρώτη φορά που είχαν ναυμαχήσει και τους φαίνονταν ανεξήγητα τα όσα είχαν γίνει, ούτε πίστευαν ότι το ναυτικό τους υστερούσε τόσο πολύ, αλλά νόμιζαν ότι οι δικοί τους είχαν δείξει λιποψυχία. Δεν ελάμβαναν υπόψη την μεγάλη πείρα των Αθηναίων και την ελάχιστη δική τους και, εξοργισμένοι, έστειλαν τους επιτρόπους [2.85.3] οι οποίοι, μόλις έφτασαν, αποφάσισαν με τον Κνήμο να παραγγείλουν στις συμμαχικές πολιτείες να στείλουν κι άλλα καράβια. Ταυτόχρονα ετοίμαζαν για ναυμαχία τα πολεμικά που είχαν εκεί. [2.85.4] Και ο Φορμίων έστειλε ταχυδρόμους στην Αθήνα για ν᾽ αναγγείλουν την νίκη του και να ειδοποιήσει για τις προετοιμασίες του εχθρού, ζητώντας να του στείλουν το γρηγορότερο όσο περισσότερα καράβια μπορούσαν, επειδή ήταν πιθανό, από μέρα σε μέρα, να γίνει ναυμαχία. [2.85.5] Οι Αθηναίοι τού έστειλαν είκοσι καράβια, αλλά έδωσαν διαταγή στον αρχηγό τους να πάει πρώτα στην Κρήτη, επειδή ο κρητικός Νικίας, από την Γόρτυνα, πρόξενος των Αθηναίων, τους είχε πείσει να στείλουν καράβια στην Κυδωνία, εχθρική πολιτεία, και ισχυριζόταν ότι θα την έπειθε να γίνει σύμμαχός τους. Στην πραγματικότητα είχε προκαλέσει την αποστολή αυτή για να εξυπηρετήσει τους Πολιχνίτες, γείτονες της Κυδωνίας. [2.85.6] Έφυγε, λοιπόν, με τα καράβια αυτά και πήγε στην Κρήτη, όπου μαζί με τους Πολιχνίτες, ρήμαξε την γη της Κυδωνίας. Αντίθετος άνεμος και θαλασσοταραχή ανάγκασαν τον στόλο να μείνει εκεί αρκετό καιρό.
[2.86.1] Ενώ οι Αθηναίοι έμεναν αναγκαστικά στην Κρήτη, οι Πελοποννήσιοι που ήσαν στην Κυλλήνη ήσαν έτοιμοι για ναυμαχία και, πλέοντας κοντά στην ακτή, πήγαν στον Πάνορμο της Αχαΐας όπου είχε συγκεντρωθεί ο πεζός στρατός που ερχόταν να τους βοηθήσει. [2.86.2] Και ο Φορμίων μετακινήθηκε στο Ρίον το Μολυκρικό, όπου αγκυροβόλησε με τα είκοσι καράβια με τα οποία είχε ναυμαχήσει. [2.86.3] Το Ρίον αυτό ήταν σύμμαχος των Αθηναίων. Το άλλο Ρίον είναι αντίκρυ, στην Πελοπόννησο. Η απόσταση μεταξύ τους είναι λίγο περισσότερο από επτά στάδια θάλασσα και είναι το στόμιο του Κρισαίου κόλπου. [2.86.4] Όταν οι Πελοποννήσιοι είδαν τους Αθηναίους, άραξαν κι εκείνοι με εβδομήντα επτά καράβια στο Αχαϊκό Ρίον που δεν απέχει πολύ από τον Πάνορμο όπου ήταν ο στρατός. [2.86.5] Για έξι-επτά μέρες οι δύο αντίπαλοι έμεναν ακίνητοι, ετοιμάζοντας τα πλοία τους για ναυμαχία. Οι Πελοποννήσιοι ήσαν αποφασισμένοι να μην βγουν έξω από τα Ρία στην ανοιχτή θάλασσα, από φόβο μην πάθουν πάλι καταστροφή. Οι Αθηναίοι, αντίθετα, ήσαν αποφασισμένοι να μην μπουν στα στενά, γιατί πίστευαν ότι τούτο θα ήταν προς όφελος του εχθρού. [2.86.6] Ο Κνήμος, ο Βρασίδας και οι άλλοι Πελοποννήσιοι στρατηγοί, θέλοντας να προκαλέσουν γρήγορα την ναυμαχία, προτού φτάσει καμιά βοήθεια από την Αθήνα, συγκάλεσαν τους στρατιώτες τους και βλέποντας τους περισσότερους φοβισμένους και απρόθυμους εξαιτίας της συμφοράς που είχαν πάθει, τους ενθάρρυναν με τα ακόλουθα λόγια: