[61] Παρόλο που πολλές ήταν οι ευεργεσίες που προσφέραμε στην πόλη των Σπαρτιατών, η περίσταση το έφερε να σας μιλήσω μοναχά γι᾽ αυτήν. Και αυτό γιατί οι πρόγονοι των σημερινών βασιλιάδων της Σπάρτης και απόγονοι του Ηρακλή, στηριγμένοι ακριβώς στη σωτηρία που τους εξασφαλίσαμε εμείς, κατέβηκαν στην Πελοπόννησο, πήραν το Άργος, τη Λακεδαίμονα και τη Μεσσήνη, ίδρυσαν ύστερα τη Σπάρτη και έγιναν οι δημιουργοί των αγαθών που απολαβαίνουν τώρα όλοι. [62] Όλα αυτά βέβαια έπρεπε να τα θυμούνται εκείνοι και σε καμιά περίπτωση να μην εισβάλουν στη χώρα τούτη, από όπου ξεκίνησαν και απόχτησαν τόση ευημερία· ποτέ να μη βάζουν σε κίνδυνο την πόλη αυτή, που αντιμετώπισε κινδύνους, για να υπερασπίσει τα τέκνα του Ηρακλή· ούτε και να έχουν την αξίωση να κάνουν σκλάβα τους την πόλη, που έσωσε το γένος του Ηρακλή, τη στιγμή μάλιστα που κάνουν βασιλιάδες τους απογόνους του.
[63] Μα και αν ακόμα πρέπει να αφήσω κατά μέρος την καλοσύνη που τους δείξαμε και την ευγνωμοσύνη που χρωστούν σ᾽ εμάς, για να ξαναγυρίσω στο βασικό μου θέμα και να σας πω τα πράγματα χωρίς περιστροφές, έχω να πω ότι δεν είναι πατροπαράδοτη συνήθεια των Ελλήνων να διευθύνουν οι ξενοφερμένοι τους αυτόχθονες, ούτε και όσοι ευεργετήθηκαν τους ευεργέτες τους, ούτε και αυτοί που έπεσαν στα γόνατα θερμοπαρακαλώντας όσους τους δέχτηκαν με καλοσύνη και ανθρωπιά.
[64] Μπορώ όμως να τα αποδείξω αυτά και πιο συνοπτικά: Από τις πόλεις της Ελλάδας, αν βγάλεις τη δικιά μας, ήταν και είναι οι πιο μεγάλες το Άργος, η Θήβα και η Σπάρτη. Οι πρόγονοί μας όμως τόσο τους πέρασαν όλους αυτούς, ώστε για το χατίρι των Αργείων, όταν έπαθαν τη συμφορά εκείνη, επέβαλαν τη θέλησή τους στους Θηβαίους, τη στιγμή μάλιστα που ετούτοι ήταν γεμάτοι έπαρση, που νίκησαν. [65] Έπειτα για τους απογόνους του Ηρακλή νίκησαν πολεμώντας τους Αργείους και τους άλλους Πελοποννησίους. Τέλος με τον πόλεμο κατά του Ευρυσθέα έσωσαν αυτούς που ίδρυσαν τη Σπάρτη και σήμερα την κυβερνούν. Ύστερα απ᾽ όλα αυτά δεν ξέρω με ποιόν τρόπο θα μπορούσε να αποδείξει κανείς σαφέστερα το δικαίωμα που έχουμε για την ηγεμονία των Ελλήνων.
[66] Τώρα, νομίζω, ήρθε η ώρα να μιλήσω και για τα κατορθώματα της πόλης κατά των Περσών, κυρίως γιατί βασικό θέμα του λόγου μου αυτού είναι η ηγεμονία της εκστρατείας εναντίον τους. Αν απαριθμούσα όμως όλους εκείνους τους αγώνες, θα έτρωγα χωρίς άλλο πολύ χρόνο· γι᾽ αυτό, όπως και παραπάνω, θα σταθώ μόνο στους πιο σημαντικούς.
[67] Οι Θράκες λοιπόν, οι Σκύθες και οι Πέρσες οπωσδήποτε είναι τα πιο πολεμικά από τα βαρβαρικά έθνη και έχουν την πιο μεγάλη δύναμη. Όλοι αυτοί τα βάλανε μαζί μας, και η πόλη αντιμετώπισε σκληρούς αγώνες εναντίον τους. Τί θα απομείνει τώρα για επιχείρημα σ᾽ αυτούς που υποστηρίζουν το αντίθετο, αφού θα αποδειχτεί ότι, όσοι από τους Έλληνες αδυνατούσαν να βρουν το δίκιο τους, σ᾽ εμάς κατάφευγαν για προστασία και, όσοι από τους βαρβάρους είχαν σκοπό να υποδουλώσουν τους Έλληνες, πρώτα τα έβαζαν μαζί μας;
[68] Από τους πολέμους αυτούς βέβαια ο πιο ονομαστός στάθηκε ο Περσικός. Όμως τα αρχαιότερα κατορθώματά μας δεν αποτελούν απόδειξη μικρότερη για όσους προβάλλουν δικαιώματα στο θέμα της πατροπαράδοτης ηγεμονίας. Θέλω να πω πως, τον καιρό που η Ελλάδα ήταν ταπεινή και ασήμαντη, ήρθαν στη χώρα μας οι Θράκες με τον Εύμολπο, το γιο του Ποσειδώνα, και οι Σκύθες με τις Αμαζόνες, τις θυγατέρες του Άρη — όχι βέβαια την ίδια εποχή, αλλά τα χρόνια που το καθένα έθνος από τα δυο αυτά επιχειρούσε να επεκταθεί και στην Ευρώπη. Μισούσαν οπωσδήποτε όλους μαζί τους Έλληνες, μα επινόησαν προφάσεις για να τα βάλουν με εμάς ξεχωριστά, ακριβώς γιατί πίστευαν πως, πολεμώντας μόνο με τη δικιά μας πόλη, την ίδια ώρα θα εξασφάλιζαν κυριαρχία πάνω σε όλους τους Έλληνες.
[69] Βέβαια δεν τα κατάφεραν. Μπορεί να πολέμησαν μόνο με τους δικούς μας τους προγόνους, έπαθαν όμως τέτοια συμφορά, σαν να τα έβαλαν με όλο τον πληθυσμό της γης. Θέλετε και απόδειξη για το μέγεθος της καταστροφής που τους βρήκε τότε; Ποτέ η παράδοση γι᾽ αυτά τα γεγονότα δε θα ήταν τόσο ζωντανή, αν το κατόρθωμα το ίδιο δεν είχε εντελώς ξεχωριστή σημασία.
[70] Λένε μάλιστα για τις Αμαζόνες πως, από όσες ήρθαν εδώ, καμιά δε γύρισε πίσω· και όσες πάλι απόμειναν στον τόπο τους διώχτηκαν από την εξουσία που είχαν, μόνο και μόνο για το κακό που έπαθαν εδώ. Για τους Θράκες ύστερα, που είχαν τα ίδια σύνορα μ᾽ εμάς πρωτύτερα, λένε ότι με εκείνη την καταστροφή πήγαν και χώθηκαν τόσο βαθιά, ώστε στον άδειο χώρο που άφησαν εγκαταστάθηκαν έθνη πολλά και διάφορες φυλές και χτίστηκαν τεράστιες πόλεις.