Περιεχόμενο της διδασκαλίας του Πρωταγόρα: η πολιτική αρετή.
Όταν όλοι μας πήραμε θέση, ο Πρωταγόρας είπε: Θα είχες την καλοσύνη, Σωκράτη, τώρα που όλοι μας είμαστε συγκεντρωμένοι, να μας μιλήσεις για όσα πριν από λίγο είπες σ᾽ εμένα για το νεαρό; [318a] Και εγώ είπα: Πρωταγόρα, θ᾽ αρχίσω με τα ίδια λόγια που είπα εδώ και λίγη ώρα, δηλαδή για ποιό ζήτημα ήρθα: τον Ιπποκράτη αποδώ τον έπιασε λαχτάρα να συναναστρέφεται μαζί σου· λέει λοιπόν ότι θα χαιρόταν, αν μάθαινε ποιό κέρδος θα έχει με το να μαθητεύσει κοντά σου. Όλο κι όλο αυτά είχαμε να πούμε.
Πήρε τότε το λόγο ο Πρωταγόρας και είπε: Λοιπόν, νεαρέ μου, αν γίνεις μαθητής μου, νά τί θα πάρεις: κάθε μέρα που θ᾽ ακούς τη διδασκαλία μου, θα γυρίζεις στο σπίτι σου καλύτερος — και την επομένη πάλι το ίδιο και κάθε μέρα, συνέχεια, θα προοδεύεις στο καλύτερο.
[318b] Κι εγώ ακούοντας αυτά του είπα: Δε λες τίποτα το παράξενο, αλλά συνηθισμένα πράγματα, Πρωταγόρα· γιατί ακόμα κι εσύ —που είσαι τόσο μεγάλος στα χρόνια και τόσο σοφός— θα μπορούσες να γίνεις καλύτερος, αν βρισκόταν κάποιος να σε διδάξει κάτι που τυχαίνει να μην το ξέρεις. Μην απαντάς λοιπόν μ᾽ αυτόν τον τρόπο, αλλά πες ότι αυτή τη στιγμή αλλάζει ξαφνικά την επιθυμία του τούτος ο Ιπποκράτης, και τον πιάνει πόθος να μαθητεύσει κοντά σ᾽ αυτόν το νεαρό, που βρίσκεται στην πόλη μας εδώ και λίγες μέρες, τον Ζεύξιππο από την Ηράκλεια. Τον επισκέπτεται λοιπόν —όπως εσένα [318c] καλή ώρα— και παίρνει κι από αυτόν απάντηση ίδια με τη δική σου: δηλαδή ότι με τη συναναστροφή του κάθε μέρα θα γίνεται καλύτερος και θα προοδεύει. Αν του έκανε δεύτερη ερώτηση: Σε τί λοιπόν θα γίνω καλύτερος και ποιά θα είναι η προκοπή μου; ο Ζεύξιππος θα του έλεγε ότι, στη ζωγραφική. Πάλι, αν πήγαινε να βρει τον Ορθαγόρα το Θηβαίο κι έπαιρνε απάντηση ίδια με τη δική σου, και του έκανε δεύτερη ερώτηση —σε τί θα γίνεται καλύτερος κάθε μέρα με τη συναναστροφή του;— θα του απαντούσε ότι, στο παίξιμο του αυλού. Μια τέτοια απάντηση δώσε λοιπόν κι εσύ στο νεαρό και σ᾽ εμένα, [318d] που ρωτώ για χάρη του: ο Ιπποκράτης μας, με το να συναναστρέφεται τον Πρωταγόρα, κάθε μέρα που θα τον συναναστρέφεται θα γυρίζει στο σπίτι του καλύτερος, και καθεμιά απ᾽ τις επόμενες μέρες την ίδια πρόοδο θα έχει· σε ποιά κατεύθυνση όμως και πάνω σε τί, Πρωταγόρα;
Κι ο Πρωταγόρας ακούοντας τα λόγια μου είπε: Σωκράτη, κι εσύ με ωραίο τρόπο με ρωτάς, κι εγώ χαίρομαι ν᾽ απαντώ σ᾽ ανθρώπους που ρωτούν ωραία· λοιπόν ο Ιπποκράτης, αν έρθει κοντά μου, δε θα πάθει ό,τι θα πάθαινε, αν συναναστρεφόταν κάποιον άλλο σοφιστή· γιατί, έξω από μένα, οι άλλοι βλάπτουν τους νέους: [318e] την ώρα που οι νέοι πάνε να ξεφύγουν από τις πρακτικές γνώσεις, οι σοφιστές τούς φέρνουνε πάλι πίσω με το στανιό, και τους μπερδεύουν με πρακτικές γνώσεις, διδάσκοντάς τους πρακτική αριθμητική και αστρονομία και γεωμετρία και μουσικά όργανα —και λέγοντας αυτά έριξε μια ματιά στον Ιππία— όμως αν έρθει κοντά μου, δε θα σπουδάσει τίποτε άλλο παρά μόνο αυτό για το οποίο ήρθε. Η διδασκαλία μου σε κάνει μυαλωμένο για τις υποθέσεις του σπιτιού σου (πώς να κυβερνάς με τον καλύτερο τρόπο το νοικοκυριό σου) [319a] και για τις υποθέσεις της πολιτείας (πώς να γίνεις ασυναγώνιστος πολιτικός και στα έργα και στους λόγους).
Αν καταλαβαίνω καλά τα λόγια σου, του είπα, μου φαίνεται ότι κάνεις λόγο για την αρετή και υπόσχεσαι να κάνεις τους ανθρώπους υποδειγματικούς πολίτες.
Ακριβώς αυτή είναι η υποχρέωση που αναλαμβάνω, Σωκράτη.