Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (2.66.1-2.68.9)

[2.66.1] Οἱ δὲ Λακεδαιμόνιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι τοῦ αὐτοῦ θέρους ἐστράτευσαν ναυσὶν ἑκατὸν ἐς Ζάκυνθον τὴν νῆσον, ἣ κεῖται ἀντιπέρας Ἤλιδος· εἰσὶ δὲ Ἀχαιῶν τῶν ἐκ Πελοποννήσου ἄποικοι καὶ Ἀθηναίοις ξυνεμάχουν. [2.66.2] ἐπέπλεον δὲ Λακεδαιμονίων χίλιοι ὁπλῖται καὶ Κνῆμος Σπαρτιάτης ναύαρχος. ἀποβάντες δὲ ἐς τὴν γῆν ἐδῄωσαν τὰ πολλά. καὶ ἐπειδὴ οὐ ξυνεχώρουν, ἀπέπλευσαν ἐπ᾽ οἴκου.
[2.67.1] Καὶ τοῦ αὐτοῦ θέρους τελευτῶντος Ἀριστεὺς Κορίνθιος καὶ Λακεδαιμονίων πρέσβεις Ἀνήριστος καὶ Νικόλαος καὶ Πρατόδαμος καὶ Τεγεάτης Τιμαγόρας καὶ Ἀργεῖος ἰδίᾳ Πόλλις, πορευόμενοι ἐς τὴν Ἀσίαν ὡς βασιλέα, εἴ πως πείσειαν αὐτὸν χρήματά τε παρασχεῖν καὶ ξυμπολεμεῖν, ἀφικνοῦνται ὡς Σιτάλκην πρῶτον τὸν Τήρεω ἐς Θρᾴκην, βουλόμενοι πεῖσαί τε αὐτόν, εἰ δύναιντο, μεταστάντα τῆς Ἀθηναίων ξυμμαχίας στρατεῦσαι ἐπὶ τὴν Ποτείδαιαν, οὗ ἦν στράτευμα τῶν Ἀθηναίων πολιορκοῦν, καὶ ᾗπερ ὥρμηντο, δι᾽ ἐκείνου πορευθῆναι πέραν τοῦ Ἑλλησπόντου ὡς Φαρνάκην τὸν Φαρναβάζου, ὃς αὐτοὺς ἔμελλεν ὡς βασιλέα ἀναπέμψειν. [2.67.2] παρατυχόντες δὲ Ἀθηναίων πρέσβεις Λέαρχος Καλλιμάχου καὶ Ἀμεινιάδης Φιλήμονος παρὰ τῷ Σιτάλκῃ πείθουσι τὸν Σάδοκον τὸν γεγενημένον Ἀθηναῖον, Σιτάλκου υἱόν, τοὺς ἄνδρας ἐγχειρίσαι σφίσιν, ὅπως μὴ διαβάντες ὡς βασιλέα τὴν ἐκείνου πόλιν τὸ μέρος βλάψωσιν. [2.67.3] ὁ δὲ πεισθεὶς πορευομένους αὐτοὺς διὰ τῆς Θρᾴκης ἐπὶ τὸ πλοῖον ᾧ ἔμελλον τὸν Ἑλλήσποντον περαιώσειν, πρὶν ἐσβαίνειν ξυλλαμβάνει, ἄλλους ξυμπέμψας μετὰ τοῦ Λεάρχου καὶ Ἀμεινιάδου, καὶ ἐκέλευσεν ἐκείνοις παραδοῦναι· οἱ δὲ λαβόντες ἐκόμισαν ἐς τὰς Ἀθήνας. [2.67.4] ἀφικομένων δὲ αὐτῶν δείσαντες οἱ Ἀθηναῖοι τὸν Ἀριστέα μὴ αὖθις σφᾶς ἔτι πλείω κακουργῇ διαφυγών, ὅτι καὶ πρὸ τούτων τὰ τῆς Ποτειδαίας καὶ τῶν ἐπὶ Θρᾴκης πάντα ἐφαίνετο πράξας, ἀκρίτους καὶ βουλομένους ἔστιν ἃ εἰπεῖν αὐθημερὸν ἀπέκτειναν πάντας καὶ ἐς φάραγγα ἐσέβαλον, δικαιοῦντες τοῖς αὐτοῖς ἀμύνεσθαι οἷσπερ καὶ οἱ Λακεδαιμόνιοι ὑπῆρξαν, τοὺς ἐμπόρους οὓς ἔλαβον Ἀθηναίων καὶ τῶν ξυμμάχων ἐν ὁλκάσι περὶ Πελοπόννησον πλέοντας ἀποκτείναντες καὶ ἐς φάραγγας ἐσβαλόντες. πάντας γὰρ δὴ κατ᾽ ἀρχὰς τοῦ πολέμου Λακεδαιμόνιοι ὅσους λάβοιεν ἐν τῇ θαλάσσῃ ὡς πολεμίους διέφθειρον, καὶ τοὺς μετὰ Ἀθηναίων ξυμπολεμοῦντας καὶ τοὺς μηδὲ μεθ᾽ ἑτέρων.
[2.68.1] Κατὰ δὲ τοὺς αὐτοὺς χρόνους, τοῦ θέρους τελευτῶντος, καὶ Ἀμπρακιῶται αὐτοί τε καὶ τῶν βαρβάρων πολλοὺς ἀναστήσαντες ἐστράτευσαν ἐπ᾽ Ἄργος τὸ Ἀμφιλοχικὸν καὶ τὴν ἄλλην Ἀμφιλοχίαν. [2.68.2] ἔχθρα δὲ πρὸς τοὺς Ἀργείους ἀπὸ τοῦδε αὐτοῖς ἤρξατο πρῶτον γενέσθαι. [2.68.3] Ἄργος τὸ Ἀμφιλοχικὸν καὶ Ἀμφιλοχίαν τὴν ἄλλην ἔκτισε μὲν μετὰ τὰ Τρωικὰ οἴκαδε ἀναχωρήσας καὶ οὐκ ἀρεσκόμενος τῇ ἐν Ἄργει καταστάσει Ἀμφίλοχος ὁ Ἀμφιάρεω ἐν τῷ Ἀμπρακικῷ κόλπῳ, ὁμώνυμον τῇ ἑαυτοῦ πατρίδι Ἄργος ὀνομάσας [2.68.4] (καὶ ἦν ἡ πόλις αὕτη μεγίστη τῆς Ἀμφιλοχίας καὶ τοὺς δυνατωτάτους εἶχεν οἰκήτορας), [2.68.5] ὑπὸ ξυμφορῶν δὲ πολλαῖς γενεαῖς ὕστερον πιεζόμενοι Ἀμπρακιώτας ὁμόρους ὄντας τῇ Ἀμφιλοχικῇ ξυνοίκους ἐπηγάγοντο, καὶ ἡλληνίσθησαν τὴν νῦν γλῶσσαν τότε πρῶτον ἀπὸ τῶν Ἀμπρακιωτῶν ξυνοικησάντων· οἱ δὲ ἄλλοι Ἀμφίλοχοι βάρβαροί εἰσιν. [2.68.6] ἐκβάλλουσιν οὖν τοὺς Ἀργείους οἱ Ἀμπρακιῶται χρόνῳ καὶ αὐτοὶ ἴσχουσι τὴν πόλιν. [2.68.7] οἱ δ᾽ Ἀμφίλοχοι γενομένου τούτου διδόασιν ἑαυτοὺς Ἀκαρνᾶσι, καὶ προσπαρακαλέσαντες ἀμφότεροι Ἀθηναίους, οἳ αὐτοῖς Φορμίωνά τε στρατηγὸν ἔπεμψαν καὶ ναῦς τριάκοντα, ἀφικομένου [δὲ] τοῦ Φορμίωνος αἱροῦσι κατὰ κράτος Ἄργος καὶ τοὺς Ἀμπρακιώτας ἠνδραπόδισαν, κοινῇ τε ᾤκισαν αὐτὸ Ἀμφίλοχοι καὶ Ἀκαρνᾶνες. [2.68.8] μετὰ δὲ τοῦτο ἡ ξυμμαχία πρῶτον ἐγένετο Ἀθηναίοις καὶ Ἀκαρνᾶσιν. [2.68.9] οἱ δὲ Ἀμπρακιῶται τὴν μὲν ἔχθραν ἐς τοὺς Ἀργείους ἀπὸ τοῦ ἀνδραποδισμοῦ σφῶν αὐτῶν πρῶτον ἐποιήσαντο, ὕστερον δὲ ἐν τῷ πολέμῳ τήνδε τὴν στρατείαν ποιοῦνται αὑτῶν τε καὶ Χαόνων καὶ ἄλλων τινῶν τῶν πλησιοχώρων βαρβάρων· ἐλθόντες τε πρὸς τὸ Ἄργος τῆς μὲν χώρας ἐκράτουν, τὴν δὲ πόλιν ὡς οὐκ ἐδύναντο ἑλεῖν προσβαλόντες, ἀπεχώρησαν ἐπ᾽ οἴκου καὶ διελύθησαν κατὰ ἔθνη. τοσαῦτα μὲν ἐν τῷ θέρει ἐγένετο.

[2.66.1] Το ίδιο καλοκαίρι οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοί τους έκαναν εκστρατεία εναντίον της Ζακύνθου με εκατό καράβια. Το νησί βρίσκεται αντίκρυ στην Ήλιδα. Οι κάτοικοι είναι άποικοι των Αχαιών της Πελοποννήσου και ήσαν, τότε, σύμμαχοι των Αθηναίων. [2.66.2] Ο στόλος μετέφερε χίλιους Λακεδαιμονίους οπλίτες και ναύαρχος ήταν ο Σπαρτιάτης Κνήμος. Έκαναν απόβαση και ρήμαξαν το μεγαλύτερο μέρος του νησιού. Οι Ζακυνθινοί, όμως, δεν συνθηκολόγησαν και ο στόλος γύρισε στα λιμάνια του.
[2.67.1] Στο τέλος του ίδιου καλοκαιριού, ο Κορίνθιος Αριστεύς, ο Ανήριστος, ο Νικόλαος και ο Πρατόδημος —πρέσβεις των Λακεδαιμονίων—, ο Τεγεάτης Τιμαγόρας και ο Αργείος Πόλλις που δεν είχε επίσημη ιδιότητα, ξεκίνησαν για την Ασία με σκοπό να πείσουν τον Βασιλέα και χρήματα να τους δώσει και να συμπολεμήσει μαζί τους. Έφτασαν πρώτα στην Θράκη, στο βασίλειο του Σιτάλκη του Τήρεω, για να προσπαθήσουν να τον αποσπάσουν από την συμμαχία του με τους Αθηναίους και να τον πείσουν να στείλει στρατό στην Ποτίδαια, την οποία πολιορκούσαν πάντα οι Αθηναίοι. Λογάριαζαν ότι θα τους βοηθούσε να φτάσουν στον Ελλήσποντο για να συναντήσουν τον Φαρνάκη του Φαρναβάζου που θα τους εξασφάλιζε τα μέσα να πάνε στον Βασιλέα. [2.67.2] Έτυχε, όμως, να βρίσκονται στου Σιτάλκη οι Αθηναίοι πρέσβεις Λέαρχος του Καλλιμάχου και Αμεινιάδης του Φιλήμονος που έπεισαν τον γιο του, Σάδοκο, (εκείνον που είχε πολιτογραφηθεί Αθηναίος) να τους παραδώσει τους Πελοποννησίους πρέσβεις, ώστε να μη μπορέσουν να πάνε στον Βασιλέα για να βλάψουν την πατρίδα του — αφού ήταν πια Αθηναίος. [2.67.3] Ο Σάδοκος πείστηκε και, καθώς οι Πελοποννήσιοι πορεύονταν, διασχίζοντας την Θράκη για να πάνε να πάρουν το καράβι με το οποίο θα περνούσαν τον Ελλήσποντο, τους έπιασαν προτού επιβιβαστούν. Είχε στείλει ανθρώπους του μαζί με τον Λέαρχο και τον Αμεινιάδη με διαταγή να παραδώσουν τους Πελοποννησίους στους Αθηναίους. Αυτοί τους παραλάβαν και τους πήγαν στην Αθήνα. [2.67.4] Όταν έφτασαν, οι Αθηναίοι φοβήθηκαν μήπως τους ξεφύγει ο Αριστεύς και τους δημιουργήσει ακόμα περισσότερες συμφορές. Ήξεραν ότι αυτός ήταν που είχε προκαλέσει την επανάσταση της Ποτίδαιας και τα άλλα γεγονότα της Θράκης. Τους σκότωσαν όλους την ίδια μέρα ρίχνοντάς τους σ᾽ ένα βάραθρο παρόλον ότι ζήτησαν ν᾽ απολογηθούν. Έκριναν πως ήταν δίκαιο να μεταχειριστούν κι εκείνοι τα ίδια μέσα που είχαν μεταχειριστεί οι Λακεδαιμόνιοι, οι οποίοι είχαν σκοτώσει και ρίξει σε γκρεμούς όσους εμπόρους Αθηναίους ή συμμάχους των Αθηναίων είχαν πιάσει σ᾽ εμπορικά καράβια γύρω από την Πελοπόννησο. Πραγματικά, οι Λακεδαιμόνιοι, στην αρχή του πολέμου, σκότωναν αδιάκριτα όσους έπιαναν στην θάλασσα, και τους συμμάχους των Αθηναίων και τους ουδετέρους.
[2.68.1] Τον ίδιο περίπου καιρό, στο τέλος του καλοκαιριού, οι Αμπρακιώτες, με δικό τους στρατό και με πολλούς βαρβάρους που στρατολόγησαν, χτύπησαν το Άργος το Αμφιλοχικό και όλη την Αμφιλοχία. [2.68.2] Το μεταξύ τους μίσος είχε αρχίσει από την ακόλουθη αιτία. [2.68.3] Ο Αμφίλοχος, γιος του Αμφιάραου, μετά την επιστροφή του από την Τροία, δυσαρεστήθηκε με την κατάσταση του Άργους και ίδρυσε, στον Αμπρακικό κόλπο, το Άργος το Αμφιλοχικό και την υπόλοιπη Αμφιλοχία. Έδωσε στην νέα πόλη το όνομα της πατρίδας του. [2.68.4] Το Άργος αυτό ήταν η μεγαλύτερη πολιτεία της Αμφιλοχίας και είχε τους πλουσιότερους κατοίκους. [2.68.5] Μετά, όμως, από πολλές γενεές, οι κάτοικοι του Άργους, πιεζόμενοι από μεγάλες συμφορές, κάλεσαν τους γείτονές τους Αμπρακιώτες να έρθουν να συγκατοικήσουν μαζί τους. Από τους Αμπρακιώτες για πρώτη φορά έμαθαν την ελληνική γλώσσα που μιλούν και τώρα και εξελληνίστηκαν. [2.68.6] Οι υπόλοιποι Αμφιλόχιοι είναι βάρβαροι. Με τον καιρό οι Αμπρακιώτες εκτόπισαν τους Αργείους και πήραν αυτοί την εξουσία στα χέρια τους. [2.68.7] Αλλά, όταν συνέβηκε αυτό, οι Αμφιλόχιοι ενώθηκαν με τους Ακαρνάνες και, μαζί, ζήτησαν την βοήθεια των Αθηναίων που τους έστειλαν τριάντα καράβια με στρατηγό τον Φορμίωνα. Όταν έφτασε ο Φορμίων, κυριέψαν με έφοδο το Άργος, υποδούλωσαν τους κατοίκους κι εγκαταστάθηκαν στην πολιτεία, Αμφιλόχιοι μαζί και Ακαρνάνες. [2.68.8] Τότε, πρώτη φορά, οι Αθηναίοι και οι Ακαρνάνες έγιναν σύμμαχοι κι από τότε οι Αμπρακιώτες μισούσαν τους Αργείους, επειδή είχαν υποδουλωθεί. [2.68.9] Αργότερα, στον πόλεμο αυτόν, οι Αμπρακιώτες οργάνωσαν την εκστρατεία αυτή με την βοήθεια των Χαόνων και άλλων γειτονικών βαρβάρων. Προχώρησαν έως την πολιτεία, κυρίεψαν την ύπαιθρο, έκαναν επίθεση εναντίον του Άργους, αλλά δεν μπόρεσαν να το πάρουν. Διαλύθηκαν και γύρισαν ο καθένας στην πολιτεία του. Αυτά έγιναν το καλοκαίρι εκείνο.