Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας
Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7
ΗΡΟΔΟΤΟΣ
Ἱστορίαι (2.158.1-2.160.4)
[2.158.1] Ψαμμητίχου δὲ Νεκῶς παῖς ἐγένετο καὶ ἐβασίλευσε Αἰγύπτου, ὃς τῇ διώρυχι ἐπεχείρησε πρῶτος τῇ ἐς τὴν Ἐρυθρὴν θάλασσαν φερούσῃ, τὴν Δαρεῖος ὁ Πέρσης δεύτερα διώρυξε. τῆς μῆκος μέν ἐστι πλόος ἡμέραι τέσσερες, εὖρος δὲ ὠρύχθη ὥστε τριήρεας δύο πλέειν ὁμοῦ ἐλαστρευμένας. [2.158.2] ἦκται δὲ ἀπὸ τοῦ Νείλου τὸ ὕδωρ ἐς αὐτήν, ἦκται δὲ κατύπερθε ὀλίγον Βουβάστιος πόλιος παρὰ Πάτουμον τὴν Ἀραβίην πόλιν· ἐσέχει δὲ ἐς τὴν Ἐρυθρὴν θάλασσαν. ὀρώρυκται δὲ πρῶτον μὲν τοῦ πεδίου τοῦ Αἰγυπτίου τὰ πρὸς Ἀραβίην ἔχοντα, ἔχεται δὲ κατύπερθε τοῦ πεδίου τὸ κατὰ Μέμφιν τεῖνον ὄρος, ἐν τῷ αἱ λιθοτομίαι ἔνεισι. [2.158.3] τοῦ ὦν δὴ ὄρεος τούτου παρὰ τὴν ὑπώρεαν ἦκται ἡ διῶρυξ ἀπ᾽ ἑσπέρης μακρὴ πρὸς τὴν ἠῶ καὶ ἔπειτα τείνει ἐς διασφάγας, φέρουσα ἀπὸ τοῦ ὄρεος πρὸς μεσαμβρίην τε καὶ νότον ἄνεμον ἐς τὸν κόλπον τὸν Ἀράβιον. [2.158.4] τῇ δὲ ἐλάχιστόν ἐστι καὶ συντομώτατον ἐκ τῆς βορηίης θαλάσσης ὑπερβῆναι ἐς τὴν νοτίην καὶ Ἐρυθρὴν τὴν αὐτὴν ταύτην καλεομένην, ἀπὸ τοῦ Κασίου ὄρεος τοῦ οὐρίζοντος Αἴγυπτόν τε καὶ Συρίην, ἀπὸ τούτου εἰσὶ στάδιοι ‹ἀπαρτί› χίλιοι ἐς τὸν Ἀράβιον κόλπον. [2.158.5] τοῦτο μὲν τὸ συντομώτατον, ἡ δὲ διῶρυξ πολλῷ μακροτέρη, ὅσῳ σκολιωτέρη ἐστί· τὴν ἐπὶ Νεκῶ βασιλέος ὀρύσσοντες Αἰγυπτίων ἀπώλοντο δυώδεκα μυριάδες· Νεκῶς μέν νυν μεταξὺ ὀρύσσων ἐπαύσατο μαντηίου ἐμποδίου γενομένου τοιοῦδε, τῷ βαρβάρῳ αὐτὸν προεργάζεσθαι. βαρβάρους δὲ πάντας οἱ Αἰγύπτιοι καλέουσι τοὺς μὴ σφίσι ὁμογλώσσους. [2.159.1] παυσάμενος δὲ τῆς διώρυχος ὁ Νεκῶς ἐτράπετο πρὸς στρατηίας, καὶ τριήρεες αἱ μὲν ἐπὶ τῇ βορηίῃ θαλάσσῃ ἐποιήθησαν, αἱ δ᾽ ἐν τῷ Ἀραβίῳ κόλπῳ ἐπὶ τῇ Ἐρυθρῇ θαλάσσῃ, τῶν ἔτι οἱ ὁλκοὶ εἰσὶ δῆλοι. [2.159.2] καὶ ταύτῃσί τε ἐχρᾶτο ἐν τῷ δέοντι καὶ Συρίοισι πεζῇ ὁ Νεκῶς συμβαλὼν ἐν Μαγδώλῳ ἐνίκησε, μετὰ δὲ τὴν μάχην Κάδυτιν πόλιν τῆς Συρίης ἐοῦσαν μεγάλην εἷλε. [2.159.3] ἐν τῇ δὲ ἐσθῆτι ἔτυχε ταῦτα κατεργασάμενος, ἀνέθηκε τῷ Ἀπόλλωνι πέμψας ἐς Βραγχίδας τὰς Μιλησίων. μετὰ δὲ ἑκκαίδεκα ἔτεα τὰ πάντα ἄρξας τελευτᾷ, τῷ παιδὶ ψάμμι παραδοὺς τὴν ἀρχήν. |
[2.158.1] Γιος του Ψαμμήτιχου ήταν ο Νεκώς που έγινε βασιλιάς της Αιγύπτου· αυτός δοκίμασε πρώτος ν᾽ ανοίξει τη διώρυγα που φέρνει στην Ερυθρά θάλασσα και που την άνοιξε ύστερα ο Δαρείος ο Πέρσης. Το μήκος της διώρυγας είναι τεσσάρων ημερών ταξίδι με το πλοίο, και στο πλάτος την έσκαψαν τόσο ώστε να μπορούν να πλέουν μαζί δύο τριήρεις με τα κουπιά τους. [2.158.2] Το νερό στη διώρυγα έρχεται από τον Νείλο ξεκινώντας λίγο νοτιότερα από την πόλη Βούβαστη, κοντά στην αραβική πόλη Πάτουμο, και βγαίνει στην Ερυθρά θάλασσα. Η εκσκαφή άρχισε πρώτα από την αιγυπτιακή πεδιάδα, από τη μεριά της που είναι προς την Αραβία, και όπου νοτιότερα στην πεδιάδα συνεχίζεται το βουνό που πηγαίνει προς τη Μέμφιδα και όπου είναι τα λατομεία. [2.158.3] Στα ριζά αυτού του βουνού περνάει η διώρυγα, όπου απλώνεται από τα δυτικά στα ανατολικά, και ύστερα συνεχίζει μέσα από κλεισούρες οδηγώντας από το βουνό προς τη μεσημβρία και τον νότιο άνεμο ώς τον Αραβικό κόλπο. [2.158.4] Το μικρότερο και συντομότερο σημείο για να περάσει κανείς από τη βόρεια θάλασσα στη νότια, αυτήν που λέγεται και Ερυθρά, είναι από το Κάσιο όρος, το σύνορο Αιγύπτου και Συρίας, απ᾽ όπου η απόσταση ώς τον Αραβικό κόλπο είναι χίλιοι στάδιοι ακριβώς. [2.158.5] Αυτή είναι η συντομότερη διαδρομή, ενώ η διώρυγα είναι πολύ μακρύτερη, δεδομένου ότι είναι πιο ελικοειδής· από τους Αιγυπτίους που έσκαβαν τη διώρυγα, όταν βασιλιάς ήταν ο Νεκώς, χάθηκαν εκατόν είκοσι χιλιάδες. Ο Νεκώς ωστόσο παράτησε την εκσκαφή στη μέση επειδή τον σταμάτησε το μαντείο λέγοντάς του ότι εργάζεται για λογαριασμό του βάρβαρου· βάρβαρους λένε οι Αιγύπτιοι όσους δεν μιλούν την ίδια γλώσσα με αυτούς. |
