[451d] Ας ακολουθήσομε λοιπόν αυτό το δρόμο κι ας παραδεχτούμε και για τις γυναίκες την ίδια γένεση και ανατροφή, για να δούμε αν θα μας πετύχει ή όχι.
Πώς δηλαδή;
Να έτσι: τα θηλυκά των σκυλιών νομίζομε πως πρέπει να φυλάγουν εκείνα που φυλάγουν και τ᾽ αρσενικά σκυλιά και να βγαίνουν μαζί στο κυνήγι κι όλα τ᾽ άλλα μαζί να κάνουν, ή να μένουν εκείνα μέσα, σαν αδύνατα που είναι από τη γέννα και το παιδοκόμισμα, και μονάχα τ᾽ αρσενικά να ᾽χουν όλους τους κόπους κι όλη τη φροντίδα για το κοπάδι;
[451e] Όλα το ίδιο μαζί, μόνο που μεταχειριζόμαστε τα θηλυκά σαν πιο αδύνατα, και τ᾽ αρσενικά σα δυνατότερα.
Και μπορεί να μεταχειριστείς για την ίδια εργασία ένα ζώο, αν δεν το αναθρέψεις και το γυμνάσεις με τον ίδιο τρόπο;
Δεν μπορεί βέβαια.
Αν λοιπόν θέλομε να μεταχειριστούμε τις γυναίκες μας το ίδιο όπως και τους άντρες, πρέπει τα ίδια να τις διδάξομε κι αυτές.
[452a] Βέβαια.
Σε κείνους δόθηκε η γυμναστική και η μουσική.
Ναι.
Και στις γυναίκες λοιπόν πρέπει να εφαρμόσομε αυτές τις δυο τέχνες και να τις γυμνάσομε και για τον πόλεμο και να τις μεταχειριζόμαστε στις ίδιες δουλειές.
Αυτό τουλάχιστο βγαίνει απ᾽ όσα λες.
Ίσως βέβαια, επειδή είναι έξω από τις συνήθειές μας, να φαίνονταν γελοία πολλά απ᾽ αυτά που λέμε, αν μπούνε σε πράξη.
Και πολύ μάλιστα.
Και τί βλέπεις σ᾽ αυτά το πιο γελοίο; δε θα ᾽ναι βέβαια το να γυμνάζουνται στις παλαίστρες γυμνές οι γυναίκες μαζί με [452b] τους άντρες κι όχι μόνο οι νέες, μα ακόμα κι οι γεροντότερες, [452c] και τη μουσική κι όχι λιγότερο με το χειρισμό των όπλων και την ιππασία.
Σωστά τα λες.
Μια λοιπόν που κάμαμε την αρχή, πρέπει να τραβήξομε κατά τον τραχύ κι ενάντιο δρόμο του νόμου· θα παρακαλέσομε μόνο αυτούς τους κυρίους ν᾽ αφήσουν τη συνηθισμένη τους δουλειά και να σοβαρευτούνε μια φορά, και θα τους υπενθυμίσομε πως δεν είναι πολύς καιρός από τότε που και στην Ελλάδα, όπως δα και στις περισσότερες χώρες των βαρβάρων ακόμα σήμερα, το είχαν για αισχρό και γελοίο το θέαμα ενός γυμνού ανθρώπου, και πως όταν άρχισαν να ασκούνται γυμνοί πρώτα πρώτα οι Κρήτες κι έπειτα οι Λακεδαιμόνιοι, [452d] είχαν κάποιο δικαίωμα οι αστείοι εκείνου του καιρού να τα διακωμωδούν όλ᾽ αυτά· ή δεν το παραδέχεσαι;
Εγώ και βέβαια.
Αφού όμως η πείρα το έδειξε πως είναι προτιμότερο ν᾽ ασκούνται γυμνοί, παρά να σκεπάζουν και να κρύβουν όλα τα τέτοια μέλη τους, και διαλύθηκε η πλάνη να θεωρούν αισχρό για τα μάτια εκείνο που ο ορθός λόγος εφανέρωσε για καλύτερο, αποδείχτηκε και τούτο ακόμα, πως είναι μπόσικος εκείνος που νομίζει γελοίο άλλο πράγμα από το κακό κι εκείνος που ζητά να διακωμωδήσει ως γελοίο κατιτί κοιτάζοντάς το από άλλη άποψη παρά από την άποψη του ανόητου [452e] και του κακού, καθώς και εκείνος πάλι που βγαίνοντας στο κυνήγι του ωραίου στρέφει το τόξο του σ᾽ άλλο σημάδεμα παρά στο στόχο του αγαθού.
Εξάπαντος μπόσικος.
Δεν πρέπει λοιπόν σ᾽ αυτό πρώτα να συμφωνήσομε, αν μπορεί να γίνουν αυτά που συζητούμε ή όχι και ν᾽ αφήσομε ελεύθερον όποιος θέλει, είτε και είναι άνθρωπος π᾽ αγαπά να παίζει είτε και σοβαρός, να φέρει τις αντιρρήσεις του απάνω στο ζήτημα, αν [453a] είναι ικανή η ανθρώπινη γυναικεία φύση να πάρει μέρος σ᾽ όλα τα έργα που είναι ικανό το αντρικό γένος, ή σε κανένα, ή σε μερικά ναι και σ᾽ άλλα όχι, και τίνος από τους δυο τους είναι δουλειά αυτή δα η ενασχόληση με τα πολεμικά; Κι αν έτσι μ᾽ αυτό τον τρόπο αρχίσομε τόσο καλά αυτή την εξέταση, δεν είναι φυσικό το ίδιο καλά και να την τελειώσομε;
Και πολύ μάλιστα.
Θέλεις λοιπόν εμείς σε μας τους ίδιους, σαν από μέρους εκείνων των άλλων, να παρουσιάσομε τις αντιρρήσεις των, για να μην πολιορκούνται έρημα κι αβοήθητα τα επιχειρήματά τους;
[453b] Τίποτα δεν το εμποδίζει.
Ας αρχίσομε λοιπόν έτσι, σαν από μέρους των: «Μα, ω Γλαύκων και Σωκράτη, καμιά ανάγκη δεν είναι ν᾽ αναιρέσουν άλλοι τους ισχυρισμούς σας· γιατί εσείς οι ίδιοι απαρχής που θεμελιώνατε την πολιτεία σας εμείνατε σύμφωνοι πως πρέπει ο καθένας να περιορίζεται ανάλογα με τη φύση του σε μια μονάχα δουλειά, τη δική του».
Ναι, το παραδεχτήκαμε αυτό· και πώς όχι;
«Μα μπορεί να υπάρξει μεγαλύτερη φυσική διαφορά απ᾽ αυτή που υπάρχει ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα»;
Πραγματικώς, πώς να υπάρχει;
«Δεν είναι λοιπόν και διαφορετικά τα έργα που ταιριάζει ν᾽ αναθέτει κανείς στο καθένα από τα δύο φύλα, [453c] σύμφωνα με τη φύση του»;
Πώς όχι;
«Πώς λοιπόν τώρα δε σφάλλετε και δε λέτε τα αντίθετα με τους εαυτούς σας, όταν απ᾽ την άλλη μεριά υποστηρίζετε πως πρέπει και άντρες και γυναίκες να κάνουν τις ίδιες δουλειές, ενώ έχουν τόσο μεγάλη φυσική διαφορά μεταξύ τους»; Θα ᾽χεις τίποτα ν᾽ απαντήσεις σ᾽ αυτά, θαυμαστέ μου Γλαύκων;
Όσο για έτσι ξαφνιαστικά, δεν είναι βέβαια πολύ εύκολο· αλλά θα σε παρακαλέσω και σε παρακαλώ ν᾽ αναλάβεις εσύ ν᾽ απαντήσεις και από μέρους μας και να δώσεις όποια εξήγηση έχεις να δώσεις.
Αυτά είναι, Γλαύκων, κι άλλα πολλά [453d] τέτοια που πρόβλεπα απαρχής εγώ και μ᾽ έπιανε φόβος και δίσταζα ν᾽ αγγίξω αυτό το θέμα για την απόκτηση των γυναικών και των παιδιών.
Δεν έχεις, μά την αλήθεια, άδικο· γιατί πραγματικώς δε μοιάζει πολύ εύκολο.
Όχι βέβαια· το πράγμα όμως είναι έτσι: είτε πέσει κανείς μες σε μια μικρή δεξαμενή, είτε στο πιο μεγάλο πέλαγος καταμεσής, το ίδιο κολυμπά και στη μια και στην άλλη περίπτωση.
Έτσ᾽ είναι βέβαια.
Και μεις λοιπόν ανάγκη πάσα να κολυμπήσομε και να προσπαθήσομε να σωθούμε απ᾽ αυτό το πέλαγος του λόγου, με την ελπίδα πως μπορεί να βρεθεί είτε κανένα δελφίνι να μας πάρει στη ράχη του, ή να μας παρουσιαστεί καμιά άλλη απροσδόκητη σωτηρία.
[453e] Έτσι φαίνεται.
Έλα λοιπόν να δούμε μήπως θα βρούμε από πουθενά την έξοδο· γιατί πραγματικώς παραδεχτήκαμε πως καθεμιά διαφορετική φύση έχει και διαφορετική δουλειά να κάνει, κι ακόμα πως έχουν μεγάλη φυσική διαφορά ο άντρας κι η γυναίκα μεταξύ τους· τώρα όμως υποστηρίζομε πως διαφορετικές φύσεις πρέπει να καταπιάνουνται με τα ίδια πράγματα· δεν είναι αυτή η αντίφαση που μας κατηγορούν;
Ακριβώς αυτή.