Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας
Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7
ΑΡΡΙΑΝΟΣ
Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (3.13.1-3.14.3)
[3.13.1] Ὡς δὲ ὁμοῦ ἤδη τὰ στρατόπεδα ἐγίγνετο, ὤφθη Δαρεῖός τε καὶ οἱ ἀμφ᾽ αὐτόν, οἵ τε μηλοφόροι Πέρσαι καὶ Ἰνδοὶ καὶ Ἀλβανοὶ καὶ Κᾶρες οἱ ἀνάσπαστοι καὶ οἱ Μάρδοι τοξόται, κατ᾽ αὐτὸν Ἀλέξανδρον τεταγμένοι καὶ τὴν ἴλην τὴν βασιλικήν. ἦγε δὲ ὡς ἐπὶ τὸ δεξιὸν τὸ αὑτοῦ Ἀλέξανδρος μᾶλλον, καὶ οἱ Πέρσαι ἀντιπαρῆγον, ὑπερφαλαγγοῦντες πολὺ ἐπὶ τῷ σφῶν εὐωνύμῳ. [3.13.2] ἤδη τε οἱ τῶν Σκυθῶν ἱππεῖς παριππεύοντες ἥπτοντο τῶν προτεταγμένων τῆς Ἀλεξάνδρου τάξεως καὶ Ἀλέξανδρος ἔτι ὅμως ἦγεν ἐπὶ δόρυ, καὶ ἐγγὺς ἦν τοῦ ἐξαλλάσσειν τὸν ὡδοποιημένον πρὸς τῶν Περσῶν χῶρον. ἔνθα δὴ δείσας Δαρεῖος μὴ προχωρησάντων ἐς τὰ οὐχ ὁμαλὰ τῶν Μακεδόνων ἀχρεῖά σφισι γένηται τὰ ἅρματα, κελεύει τοὺς προτεταγμένους τοῦ εὐωνύμου περιϊππεύειν τὸ κέρας τὸ δεξιόν, ᾗ Ἀλέξανδρος ἦγε, τοῦ μηκέτι προσωτέρω αὐτοὺς ἐξάγειν τὸ κέρας. [3.13.3] τούτου δὲ γενομένου Ἀλέξανδρος ἐμβάλλειν κελεύει ἐς αὐτοὺς τοὺς μισθοφόρους ἱππέας, ὧν Μενίδας ἡγεῖτο. ἀντεκδραμόντες δὲ ἐπ᾽ αὐτοὺς οἵ τε Σκύθαι ἱππεῖς καὶ τῶν Βακτρίων οἱ ξυντεταγμένοι τοῖς Σκύθαις τρέπουσιν ὀλίγους ὄντας πολλῷ πλείονες. Ἀλέξανδρος δὲ τοὺς περὶ Ἀρέτην τε, τοὺς Παίονας, καὶ τοὺς ξένους ἐμβαλεῖν τοῖς Σκύθαις ἐκέλευσε· καὶ ἐγκλίνουσιν οἱ βάρβαροι. [3.13.4] Βάκτριοι δὲ οἱ ἄλλοι πελάσαντες τοῖς Παίοσί τε καὶ ξένοις τούς τε σφῶν φεύγοντας ἤδη ἀνέστρεψαν ἐς τὴν μάχην καὶ τὴν ἱππομαχίαν ξυστῆναι ἐποίησαν. καὶ ἔπιπτον μὲν πλείονες τῶν Ἀλεξάνδρου, τῷ τε πλήθει τῶν βαρβάρων βιαζόμενοι καὶ ὅτι αὐτοί τε οἱ Σκύθαι καὶ οἱ ἵπποι αὐτοῖς ἀκριβέστερον εἰς φυλακὴν πεφραγμένοι ἦσαν. ἀλλὰ καὶ ὣς τάς τε προσβολὰς αὐτῶν ἐδέχοντο οἱ Μακεδόνες καὶ βίᾳ κατ᾽ ἴλας προσπίπτοντες ἐξώθουν ἐκ τῆς τάξεως. |
[3.13.1] Καθώς πλησίαζαν οι στρατοί, φάνηκε ο Δαρείος και οι γύρω του, οι μηλοφόροι Πέρσες, οι Ινδοί, οι Αλβανοί, οι «μετοικισμένοι» Κάρες και οι Μάρδοι τοξότες, που είχαν παραταχθεί ακριβώς απέναντι από τον Αλέξανδρο και τη βασιλική ίλη. Ο Αλέξανδρος οδηγούσε μάλλον προς τα δεξιά τον στρατό του, οπότε και οι Πέρσες κινήθηκαν ανάλογα και έτσι το αριστερό τους εκτεινόταν τώρα πολύ πιο πέρα από την παράταξη των Μακεδόνων· [3.13.2] Ήδη οι ιππείς των Σκυθών ιππεύοντας παράλληλα με τους Μακεδόνες είχαν έρθει σε επαφή με τους άνδρες που είχαν τοποθετηθεί μπροστά από το στράτευμα του Αλεξάνδρου· παρ᾽ όλα αυτά ο Αλέξανδρος εξακολουθούσε να προχωρεί προς τα δεξιά, πλησιάζοντας να προσπεράσει τον χώρο που είχαν ισοπεδώσει οι Πέρσες. Ο Δαρείος τότε, επειδή φοβήθηκε μήπως οι Μακεδόνες προχωρήσουν στο ανώμαλο έδαφος, οπότε θα αχρηστεύονταν τα δρεπανηφόρα άρματά του, διέταξε τους ιππείς που είχαν παραταχθεί μπροστά από την αριστερή του πτέρυγα να κυκλώσουν το δεξιό των Μακεδόνων που το οδηγούσε ο Αλέξανδρος, ώστε να μην μπορούν πια οι Μακεδόνες να εκτείνουν παραπέρα την πτέρυγά τους. [3.13.3] Μόλις έγινε αυτό, διέταξε ο Αλέξανδρος να επιτεθούν εναντίον τους οι μισθοφόροι ιππείς, τους οποίους διοικούσε ο Μενίδας. Αμέσως οι Σκύθες ιππείς και οι Βακτριανοί, που είχαν ταχθεί μαζί τους, επιχείρησαν αντεπίθεση εναντίον τους και τους έτρεψαν σε φυγή, επειδή εκείνοι ήταν λίγοι, ενώ αυτοί πολύ πιο πολλοί. Ο Αλέξανδρος όμως διέταξε τους άνδρες του Αρέτη, τους Παίονες, καθώς και τους μισθοφόρους να επιτεθούν στους Σκύθες· τότε οι βάρβαροι υποχώρησαν. [3.13.4] Οι άλλοι όμως Βακτριανοί πλησίασαν τους Παίονες και τους μισθοφόρους και υποχρέωσαν τους δικούς τους, που ήδη υποχωρούσαν, να γυρίσουν πάλι πίσω στη μάχη· έτσι έγιναν αιτία να συναφθεί ιππομαχία. Οι άνδρες του Αλεξάνδρου είχαν τις μεγαλύτερες απώλειες, επειδή και πιέζονταν από το πλήθος των βαρβάρων και οι Σκύθες οι ίδιοι και τα άλογά τους ήταν εφοδιασμένα με ισχυρότερο αμυντικό οπλισμό. Παρ᾽ όλα αυτά οι Μακεδόνες και τις επιθέσεις τους απέκρουαν και εφορμώντας με την μία ίλη τους πίσω από την άλλη τους απωθούσαν έξω από τις γραμμές τους. |