Οι ναυμαχίες στο Αρτεμίσιο
[8.1] Οι ναυμαχίες που έγιναν τότε εναντίον των βαρβαρικών πλοίων γύρω από τα στενά του Αρτεμισίου δεν είχαν βέβαια μεγάλη σημασία για την οριστική έκβαση του πολέμου, ωφέλησαν όμως πάρα πολύ τους Έλληνες, γιατί με την πείρα που απόχτησαν εκεί διδάχτηκαν από τα ίδια τα πράγματα, κοντά στον κίνδυνο, ότι ούτε ο μεγάλος αριθμός των πλοίων ούτε οι στολισμοί και τα λαμπρά εμβλήματά τους ούτε οι αλαζονικές κραυγές ή τα πολεμικά εμβατήρια των βαρβάρων μπορούν να προξενήσουν κανένα φόβο σε άντρες που ξέρουν να έρχονται στα χέρια και που έχουν την τόλμη να μάχονται, αλλά ότι πρέπει να καταφρονούν όλ᾽ αυτά, να ορμούν προς τους εχθρούς και να αγωνίζονται μ᾽ αυτούς σώμα με σώμα. [8.2] Αυτό και ο Πίνδαρος φαίνεται πως το κατάλαβε καλά και είπε για τη ναυμαχία στο Αρτεμίσιο:
«Εκεί τα παλικάρια της Αθήνας στήσανε
λαμπρά της λευτεριάς θεμέλια».
[8.3] Το Αρτεμίσιο τούτο είναι ένας γιαλός της Ευβοίας παραπάνω από την Ιστιαία, ανοιχτός στο βοριά, και απέναντί του υψώνεται η πόλη Ολιζώνα, στη χώρα που ήταν άλλοτε κάτω από την εξουσία του Φιλοκτήτη. [8.4] Στο Αρτεμίσιο υπάρχει και ένας μικρός ναός αφιερωμένος στην Άρτεμη την Προσηώα, όπως ονομάζεται εκεί, και γύρω απ᾽ αυτόν είναι φυτεμένα δέντρα και έχουν στηθεί ολόγυρά του στήλες από λευκό μάρμαρο· το μάρμαρο αυτό, όταν τριφτεί με το χέρι, αναδίνει και χρώμα και μυρωδιά ζαφοράς. [8.5] Σε μιαν από τις στήλες ήταν γραμμένο αυτό το ελεγείο:
«Γένη βαρβάρων πολλά ήρθανε κάποτε, λαοί της Ασίας,
μα όλους στη θάλασσα αυτή δάμασαν τ᾽ άξια παιδιά
που έστειλε τότε η Αθήνα· και, σαν πια συντρίψαν τους Μήδους,
στήσαν στην Άρτεμη αυτά, σήματα αιώνια λαμπρά».
[8.6] Και δείχνουν ακόμη και σήμερα εκεί ένα παραλιακό μερος που έχει ολόγυρα πολλή αμμουδιά και αναδίνει από το βάθος σκόνη σταχτερή και μαύρη, σα να είχε βγει από πυρκαϊά, και όπου πιστεύουν πως οι Έλληνες είχαν κάψει τα ναυάγια και τους νεκρούς.