Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΑΡΡΙΑΝΟΣ

Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (3.1.1-3.2.7)

ΒΙΒΛΙΟΝ ΤΡΙΤΟΝ


[3.1.1] Ἀλέξανδρος δὲ ἐπ᾽ Αἰγύπτου, ἵναπερ τὸ πρῶτον ὡρμήθη, ἐστέλλετο, καὶ ἑβδόμῃ ἡμέρᾳ ἀπὸ τῆς Γάζης ἐλαύνων ἧκεν εἰς Πηλούσιον τῆς Αἰγύπτου. ὁ δὲ ναυτικὸς στρατὸς παρέπλει αὐτῷ ἐκ Φοινίκης ὡς ἐπ᾽ Αἴγυπτον· καὶ καταλαμβάνει τὰς ναῦς ἐν Πηλουσίᾳ ὁρμούσας. [3.1.2] Μαζάκης δὲ ὁ Πέρσης, ὃς ἦν σατράπης Αἰγύπτου ἐκ Δαρείου καθεστηκώς, τήν τε ἐν Ἰσσῷ μάχην ὅπως συνέβη πεπυσμένος καὶ Δαρεῖον ὅτι αἰσχρᾷ φυγῇ ἔφυγεν, καὶ Φοινίκην τε καὶ Συρίαν καὶ τῆς Ἀραβίας τὰ πολλὰ ὑπὸ Ἀλεξάνδρου ἐχόμενα, αὐτῷ τε οὐκ οὔσης δυνάμεως Περσικῆς, ἐδέχετο ταῖς τε πόλεσι φιλίως καὶ τῇ χώρᾳ Ἀλέξανδρον. [3.1.3] ὁ δὲ εἰς μὲν Πηλούσιον φυλακὴν εἰσήγαγε, τοὺς δὲ ἐπὶ τῶν νεῶν ἀναπλεῖν κατὰ τὸν ποταμὸν κελεύσας ἔστε ἐπὶ Μέμφιν πόλιν αὐτὸς ἐφ᾽ Ἡλιουπόλεως ᾔει, ἐν δεξιᾷ ἔχων τὸν ποταμὸν τὸν Νεῖλον, καὶ ὅσα καθ᾽ ὁδὸν χωρία ἐνδιδόντων τῶν ἐνοικούντων κατασχὼν διὰ τῆς ἐρήμου ἀφίκετο ἐς Ἡλιούπολιν· [3.1.4] ἐκεῖθεν δὲ διαβὰς τὸν πόρον ἧκεν ἐς Μέμφιν· καὶ θύει ἐκεῖ τοῖς τε ἄλλοις θεοῖς καὶ τῷ Ἄπιδι καὶ ἀγῶνα ἐποίησε γυμνικόν τε καὶ μουσικόν· ἧκον δὲ αὐτῷ οἱ ἀμφὶ ταῦτα τεχνῖται ἐκ τῆς Ἑλλάδος οἱ δοκιμώτατοι. ἐκ δὲ Μέμφιος κατέπλει κατὰ τὸν ποταμὸν ὡς ἐπὶ θάλασσαν τούς τε ὑπασπιστὰς ἐπὶ τῶν νεῶν λαβὼν καὶ τοὺς τοξότας καὶ τοὺς Ἀγριᾶνας καὶ τῶν ἱππέων τὴν βασιλικὴν ἴλην τὴν τῶν ἑταίρων. [3.1.5] ἐλθὼν δὲ ἐς Κάνωβον καὶ κατὰ τὴν λίμνην τὴν Μαρίαν περιπλεύσας ἀποβαίνει, ὅπου νῦν Ἀλεξάνδρεια πόλις ᾤκισται, Ἀλεξάνδρου ἐπώνυμος. καὶ ἔδοξεν αὐτῷ ὁ χῶρος κάλλιστος κτίσαι ἐν αὐτῷ πόλιν καὶ γενέσθαι ἂν εὐδαίμονα τὴν πόλιν. πόθος οὖν λαμβάνει αὐτὸν τοῦ ἔργου, καὶ αὐτὸς τὰ σημεῖα τῇ πόλει ἔθηκεν, ἵνα τε ἀγορὰν ἐν αὐτῇ δείμασθαι ἔδει καὶ ἱερὰ ὅσα καὶ θεῶν ὧντινων, τῶν μὲν Ἑλληνικῶν, Ἴσιδος δὲ Αἰγυπτίας, καὶ τὸ τεῖχος ᾗ περιβεβλῆσθαι. καὶ ἐπὶ τούτοις ἐθύετο, καὶ τὰ ἱερὰ καλὰ ἐφαίνετο.
[3.2.1] Λέγεται δέ τις καὶ τοιόσδε λόγος, οὐκ ἄπιστοςἔμοιγε· ἐθέλειν μὲν Ἀλέξανδρον καταλείπειν αὐτὸν τὰ σημεῖα τοῦ τειχισμοῦ τοῖς τέκτοσιν, οὐκ εἶναι δὲ ὅτῳ τὴν γῆν ἐπιγράψουσιν· τῶν δὴ τεκτόνων τινὰ ἐπιφρασθέντα, ὅσα ἐν τεύχεσιν ἄλφιτα οἱ στρατιῶται ἐκόμιζον ξυναγαγόντα ἐπιβάλλειν τῇ γῇ, ἵναπερ ὁ βασιλεὺς ὑφηγεῖτο, καὶ τὸν κύκλον οὕτω περιγραφῆναι τοῦ περιτειχισμοῦ, ὅντινα τῇ πόλει ἐποίει. [3.2.2] τοῦτο δὲ ἐπιλεξαμένους τοὺς μάντεις καὶ μάλιστα δὴ Ἀρίστανδρον τὸν Τελμισσέα, ὃς δὴ πολλὰ μὲν καὶ ἄλλα ἀληθεῦσαι ἐλέγετο Ἀλεξάνδρῳ, φάναι εὐδαίμονα ἔσεσθαι τὴν πόλιν τά τε ἄλλα καὶ τῶν ἐκ γῆς καρπῶν εἵνεκα.
[3.2.3] Ἐν τούτῳ δὲ καὶ Ἡγέλοχος κατέπλευσεν εἰς Αἴγυπτον καὶ ἀπαγγέλλει Ἀλεξάνδρῳ Τενεδίους τε ἀποστάντας Περσῶν σφίσι προσθέσθαι (καὶ γὰρ καὶ ἄκοντας Πέρσαις προσχωρῆσαι) καὶ Χίων ὅτι δὴ ὁ δῆμος ἐπηγάγετο σφᾶς βίᾳ τῶν κατεχόντων τὴν πόλιν, οὓς Αὐτοφραδάτης τε καὶ Φαρνάβαζος ἐγκατέστησαν· [3.2.4] ἁλῶναι δὲ αὐτόθι καὶ Φαρνάβαζον ἐγκαταληφθέντα καὶ Ἀριστόνικον Μηθυμναῖον τὸν τύραννον ἐσπλεύσαντα ἐς τὸν λιμένα τῆς Χίου ξὺν ἡμιολίαις λῃστρικαῖς πέντε, ὑπὸ σφῶν ἐχόμενον τὸν λιμένα οὐ γνόντα, ἀλλ᾽ ἐξαπατηθέντα γὰρ πρὸς τῶν τὰ κλεῖθρα ἐχόντων τοῦ λιμένος, ὅτι τὸ Φαρναβάζου ἄρα ναυτικὸν ὁρμεῖ ἐν αὐτῷ· [3.2.5] καὶ τοὺς μὲν λῃστὰς πάντας αὐτοῦ κατακοπῆναι πρὸς σφῶν, Ἀριστόνικον δὲ ἦγε παρὰ Ἀλέξανδρον καὶ Ἀπολλωνίδην τὸν Χῖον καὶ Φησῖνον καὶ Μεγαρέα καὶ τοὺς ἄλλους, ὅσοι τῆς τε ἀποστάσεως τῆς Χίων ξυνεπελάβοντο καὶ ἐν τῷ τότε τὰ πράγματα τῆς νήσου βίᾳ εἶχον· [3.2.6] καὶ Μιτυλήνην δὲ Χάρητα ἔχοντα ὅτι ἀφείλετο καὶ τὰς ἄλλας τὰς ἐν Λέσβῳ πόλεις καὶ αὐτὰς ὁμολογίᾳ προσηγάγετο, Ἀμφοτερὸν δὲ σὺν ἑξήκοντα ναυσὶν ἐπὶ Κῶ ἔπεμψεν· ἐπικαλεῖσθαι γὰρ σφᾶς τοὺς Κῴους· καὶ αὐτὸς καταπλεύσας ὅτι εὗρε τὴν Κῶ πρὸς Ἀμφοτεροῦ ἤδη ἐχομένην. [3.2.7] καὶ τοὺς μὲν ἄλλους ὅσοι αἰχμάλωτοι ἦγεν Ἡγέλοχος, Φαρνάβαζος δὲ ἀπέδρα ἐν Κῷ λαθὼν τοὺς φύλακας. Ἀλέξανδρος δὲ τοὺς τυράννους μὲν τοὺς ἐκ τῶν πόλεων ἐς τὰς πόλεις πέμπει χρήσασθαι ὅπως ἐθέλοιεν, τοὺς δὲ ἀμφὶ Ἀπολλωνίδην τοὺς Χίους ἐς Ἐλεφαντίνην πόλιν Αἰγυπτίαν ξὺν φυλακῇ ἀκριβεῖ ἔπεμψεν.

ΒΙΒΛΙΟ ΤΡΙΤΟ


[3.1.1] Ο Αλέξανδρος ξεκίνησε για την Αίγυπτο, όπου από την αρχή είχε αποφασίσει να πάει, και βαδίζοντας από τη Γάζα έφθασε την έβδομη μέρα στο Πηλούσιο της Αιγύπτου. Ο στόλος του έπλεε μαζί του κοντά στην ακτή από τη Φοινίκη για την Αίγυπτο· και στο Πηλούσιο βρήκε αγκυροβολημένα τα πλοία του. [3.1.2] Ο Μαζάκης ο Πέρσης, που είχε διοριστεί σατράπης της Αιγύπτου από τον Δαρείο, πληροφορήθηκε το αποτέλεσμα της μάχης στην Ισσό και την επαίσχυντη φυγή του Δαρείου καθώς και την κατάληψη από τον Αλέξανδρο της Φοινίκης, της Συρίας και του μεγαλύτερου μέρους της Αραβίας και, επειδή δεν διέθετε περσικές δυνάμεις, δέχθηκε φιλικά τον Αλέξανδρο και στις πόλεις και στην ύπαιθρο χώρα. [3.1.3] Ο Αλέξανδρος τοποθέτησε φρουρά στο Πηλούσιο και, αφού διέταξε τους κυβερνήτες των πλοίων να πλεύσουν προς το πάνω μέρος του ποταμού ως την πόλη Μέμφιδα, βάδισε ο ίδιος προς την Ηλιούπολη έχοντας στα δεξιά του τον ποταμό Νείλο. Εκεί έφθασε διασχίζοντας την έρημο, αφού στο μεταξύ κυρίευσε όλες τις περιοχές που συνάντησε στον δρόμο του και που του παρέδωσαν οι κάτοικοί τους. [3.1.4] Από την Ηλιούπολη πέρασε τον ποταμό και έφθασε στη Μέμφιδα· εκεί πρόσφερε θυσίες και στους άλλους θεούς, αλλά κυρίως στον Άπιν και τέλεσε γυμνικούς και μουσικούς αγώνες, για τους οποίους ήρθαν σ᾽ αυτόν από την Ελλάδα οι πιο φημισμένοι αθλητές και καλλιτέχνες. Από τη Μέμφιδα έπλευσε προς το κάτω μέρος του ποταμού ως τη θάλασσα, αφού επιβίβασε στα πλοία τους υπασπιστές, τους τοξότες, τους Αγριάνες και από τους ιππείς τη βασιλική ίλη των εταίρων. [3.1.5] Όταν έφθασε στην πόλη Κάνωπο και έπλευσε γύρω από τη Μαρεώτιδα λίμνη, αποβιβάστηκε στο μέρος όπου είναι σήμερα χτισμένη η Αλεξάνδρεια, που πήρε το όνομά της από τον Αλέξανδρο. Ο τόπος αυτός του φάνηκε κατάλληλος για να ιδρύσει μια πόλη που θα μπορούσε να ευτυχήσει. Τον κατέλαβε λοιπόν μεγάλη επιθυμία να προχωρήσει στην ίδρυσή της και χάραξε μάλιστα και ο ίδιος τα όριά της, δηλαδή όρισε και πού έπρεπε να χτιστεί η αγορά της και πόσοι ναοί και προς τιμή ποιών θεών, ελληνικών και της Ίσιδας της αιγυπτιακής, καθώς και πού το τείχος θα περιέβαλλε την πόλη. Για τον σκοπό αυτόν πρόσφερε θυσία που αποδείχθηκε ευνοϊκή.
[3.2.1] Κυκλοφορεί ακόμη και κάποια τέτοια παράδοση, που σε μένα τουλάχιστο φαίνεται πιστευτή· λένε δηλαδή ότι ήθελε ο Αλέξανδρος φεύγοντας να αφήσει στους τεχνίτες τα όρια των τειχών, δεν είχε όμως τίποτε για να τα χαράξει. Τότε κάποιος από τους τεχνίτες σοφίστηκε να μαζέψει όσο αλεύρι κουβαλούσαν στα σκεύη τους οι στρατιώτες και να το σκορπίσει στο έδαφος, όπου ακριβώς έδειχνε ο βασιλιάς. Με τον τρόπο αυτόν χαράχθηκε ολόγυρα ο περίγυρος των τειχών, τα οποία σκόπευε να κατασκευάσει ο Αλέξανδρος στην πόλη. [3.2.2] Αφού έλαβαν υπόψη τους αυτά οι μάντεις και μάλιστα ο Αρίστανδρος ο Τελμισσέας, ο οποίος λένε ότι έκαμε και πολλές άλλες σωστές προφητείες στον Αλέξανδρο, είπαν ότι η νέα πόλη θα ευτυχήσει σε όλα, κυρίως όμως χάρη στους καρπούς της γης.
[3.2.3] Στο μεταξύ κατέπλευσε στην Αίγυπτο και ο Ηγέλοχος, ο οποίος ανέφερε στον Αλέξανδρο ότι και οι Τενέδιοι είχαν επαναστατήσει εναντίον των Περσών και ενώθηκαν με τους Μακεδόνες (γιατί πραγματικά είχαν προσχωρήσει παρά τη θέλησή τους στους Πέρσες)· ότι και ο λαός της Χίου κάλεσε τους Μακεδόνες, παρά την αντίδραση εκείνων που κατείχαν την πόλη και που ήταν εγκάθετοι του Αυτοφραδάτη και του Φαρνάβαζου· [3.2.4] ότι εκεί συνέλαβαν αιχμάλωτο και τον ίδιο τον Φαρνάβαζο καθώς και τον Αριστόνικο, τον τύραννο των Μηθυμναίων, ο οποίος μη ξέροντας ότι οι Μακεδόνες κατείχαν το λιμάνι, έπλευσε σε αυτό με πέντε ελαφρά πειρατικά πλοία, επειδή τον ξεγέλασαν οι φρουροί της εισόδου του λιμανιού λέγοντάς του ότι το ναυτικό του Φαρνάβαζου ήταν τάχα αγκυροβολημένο εκεί· [3.2.5] και τους μεν πειρατές κατέσφαξαν εκεί οι άνδρες του Ηγέλοχου, ενώ τον Αριστόνικο, τον Απολλωνίδη τον Χίο και τους συμπατριώτες του Φησίνο και Μεγαρέα, καθώς και όλους τους άλλους που πήραν μέρος στην επανάσταση της Χίου και κατείχαν εκείνη την εποχή την εξουσία με τη βία, τους έφερνε τώρα στον Αλέξανδρο ο Ηγέλοχος· [3.2.6] ότι ο Ηγέλοχος απέσπασε και τη Μυτιλήνη από τον Χάρητα που την κατείχε και προσάρτησε και τις υπόλοιπες πόλεις της Λέσβου ύστερα από συμφωνία και απέστειλε τον Αμφοτερό με εξήντα πλοία στην Κω, γιατί οι ίδιοι οι κάτοικοί της το ζήτησαν· όταν και ο ίδιος κατέπλευσε στην Κω , βρήκε ότι την είχε καταλάβει ήδη ο Αμφοτερός. [3.2.7] Ο Ηγέλοχος έφερνε μαζί του όλους τους άλλους αιχμαλώτους εκτός από τον Φαρνάβαζο, που δραπέτευσε στην Κω ξεγελώντας τους φρουρούς του. Ο Αλέξανδρος έστειλε τους τυράννους των πόλεων στις πόλεις τους να τους μεταχειρισθούν όπως αυτές ήθελαν, αυτούς όμως που ήταν με τον Απολλωνίδη, δηλαδή τους Χίους, τους έστειλε με αυστηρή φρούρηση στην πόλη της Αιγύπτου Ελεφαντίνη.